PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài:
Trong thực tế việc dạy học vật lý ở trường THCS chủ yếu là truyền tải kiến thức về lý thuyết, chưa kiểm tra được sâu sác đến việc vận dụng lý thuyết để giải bài tập. Nhưng chúng ta thấy được rằng việc giải các bài tập vật lý là một cách kiểm tra kiến thức, đồng thời cũng là việc để học sinh đào sâu mở rộng kiến thức, hình thành tính tư duy lôgic, hình thành phương pháp giải bài tập, vận dụng kiến thức vào thực tế và cũng là biện pháp quí báu để phát triển năng lực tư duy của học sinh, có tác dụng sâu sắc về mặt giáo dục tư tưởng, đạo đức, nhân cách cho học sinh. Vì thế trong việc giải bài tập vật lý mục đích cơ bản cuối cùng không phải chỉ tìm ra đáp số mà còn làm cho học sinh khi giải bài tập sẽ hiểu sâu sắc hơn các khái niệm, công thức, định luật vật lý… vận dụng chúng vào những vấn đề thực tế trong cuộc sống, trong lao động.
Qua thực tế giảng dạy vật lý ở trường THCS Ba Xa tui nhận thấy học sinh còn gặp nhiều vấn đề lúng túng và khó khăn khi giải các bài tập vật lý. Điều này ảnh hưởng khá nhiều đến chất lượng dạy và học, đồng thời chúng ta đã biết dạy học theo phương pháp đổi mới có hiệu quả thì việc hướng dẫn học sinh biết phân loại, nắm vững các phương pháp và làm được các bài tập trong sách bài tập cũng như phần vận dụng trong sách giáo khoa là đã góp phần không nhỏ thực hiện thành công trong công tác dạy học theo phương pháp đổi mới.
Cùng với quá trình thực tế giảng dạy, đồng thời cùng với sự tự kiểm tra đánh giá bản thân, tổng kết tình hình dạy học vật lý ở trường, kết hợp với việc tập huấn chuyên môn, chuyên đề và lắng nghe ý kiến thông tin từ đồng nghiệp của các trường, tui đã thấy được tác dụng giáo dưỡng và giáo dục rất lớn đối với học sinh khi giải bài tập vật lý. Từ đó tui đã vận dụng vào quá trình giảng dạy, tui thấy có hiệu quả hơn so với trước đây, chất lượng học sinh ngày càng được nâng lên.
Xuất phát từ những lí do trên nên tui đã chọn đề tài: “ Hướng dẫn học sinh phương pháp giải bài tập vật lý ở bậc THCS”. Nhằm giúp học sinh nắm chắc được kiến thức cơ bản, mở rộng và hiểu sấu kiến thức. Từ đó nâng cao được chất lượng bộ môn vật lý.
II. Mục đích nghiên cứu:
Hình thành cho học sinh cách tổng quan về phương pháp giải một bài tập vật lý, tạo được sự thuần thục và linh hoạt trong việc giải bài tập, nâng cao hiệu quả việc giải bài tập, giúp các em nắm vững kiến thức, vận dụng lý thuyết vào cuộc sống.
III. Đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu:
* Đối tượng nghiên cứu: Phân loại và hướng dẫn học sinh phương pháp giải bài tập vật lý cấp THCS.
* Phạm Vi nghiên cứu: Học sinh trường THCS Ba Xa ( đặc biệt là học sinh khối lớp 8 và lớp 9)
* Thời gian nghiên cứu: Trong năm học 2009-2010
IV. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Cơ sở lí luận và đề tài.
- Nghiên cứu nội dung kiến thức các bài tập vật lý cấp THCS.
- Cơ sở thực tế về việc giảng dạy và hướng dẫn học sinh giải bài tập vật lý ở trường THCS Ba Xa.
- Phân loại được học sinh qua cách giải bài tập vật lý.
- Kết quả đạt được.
- Rút ra một số kinh nghiệm về cách thức giảng dạy truyền đạt kiến thức cho học sinh.
V. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu đọc sách, tài liệu, các sách bài tập, sách tham khảo.
- Các tài liệu liên quan đến phương pháp giải bài tập vật lý.
- Phương pháp đúc rút kinh nghiệm trong quá trình dạy.
- Phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh.
- Phương pháp điều tra sư phạm.
PHẦN HAI: NỘI DUNG
I. Cơ sở khoa học, lí luận mà đề tài vận dụng:
Theo quan điểm dạy học đổi mới thì phương pháp dạy học của giáo viên thực chất là cách tổ chức hoạt động tự học của học sinh, cách tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động và giúp đỡ khi cần để đảm bảo cho học sinh có thể thực hiện thành công các hoạt động đó. Vậy thì phương pháp giải bài tập vật lý nó không kém phần quan trọng trong việc truyền thụ kiến thức. Nó đòi hỏi học sinh phải tư duy, phải logic, phải thực hiện các phép toán hay bằng một thí nghiệm để giải quyết vấn đề cần đặt ra, nó còn là một bộ phận của quá trình sư phạm nhằm đào tạo thế hệ trẻ có tri thức về khoa học, về thế giới quan và nhân sinh quan, cách hình thành kĩ năng thực hành, vận dụng vào thực tế.
Các tác dụng của bài tập vật lý:
* Bài tập giúp cho việc ôn tập đào sâu, mở rộng kiến thức: Vật lý học không phải chỉ tồn tại trong óc chúng ta dưới dạng những mô hình trừu tượng do ta suy nghĩ ra mà là sự phản ánh trong óc chúng ta thực tế phong phú sinh động. Tuy nhiên các khái niệm, định luật vật lý thì rất đơn giản, còn biểu hiện của chúng trong tự nhiên thì rất phức tạp, bởi vì các sự vật hiện tượng có thể bị chi phối bởi nhiều định luật, nhiều nguyên nhân. Do đó bài tập sẽ giúp cho học sinh phân tích để nhận biết được những trường hợp đó. Bài tập vật lí nó còn là một phương tiện củng cố ôn tập kiến thức sinh động, khi giải bài tập học sinh phải nhớ lại các kiến thức đã học, có khi phải sử dụng kiến thức tổng hợp từ nhiều chương, nhiều phần của chương trình.
* Bài tập có thể là điểm khởi đầu để dẫn dắn đến kiến thức mới: Như chúng ta đã biết khi truyền thụ một kiến thức mới chúng ta cần đưa ra một vấn đề nào đó để gây óc tò mò cho học sinh. Vì vậy nên khi đưa bài tập vào đầu bài một cách khéo léo hợp lý cũng có thể dẫn dắt học sinh đến những suy nghĩ mới, hiện tượng mới, một khái niệm mới để giải thích hiện tượng mới thông qua bài tập phát hiện ra.
Link download cho các bạn:13fWeI31VDST225
