Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết nối
Luận văn ThS. Báo chí học -- Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2011
Trình bày cơ sở lý luận của ma-két báo in và phụ trương báo in: Khái niệm và các thuật ngữ; Lược sử makét báo in thế giới và ở Việt Nam; Vai trò của ma-két đối với báo in và phụ trương. Nghiên cứu thực trạng ma-két phụ trương một số báo in ở thành phố Hồ Chí Minh: Quản lý nhà nước về báo in và phụ trương; Nội dung thông tin của phụ trương; Sử dụng các yếu tố hình thức của ma-két trong phụ trương và những yếu tố liên quan đến việc sử dụng này; Một số đặc điểm của ma-két phụ trương báo in ở thành phố Hồ Chí Minh. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phụ trương báo in ở thành phố Hồ Chí Minh
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong dòng chảy của đời sống báo chí truyền thông hiện nay, vấn đề cạnh tranh
giữa báo in và báo điện tử đã trở thành chuyện sống còn. Báo điện tử với ƣu thế về tích
hợp truyền thông đa phƣơng tiện (multimedia) đã cung cấp cho độc giả những tiện nghi
nghe - nhìn cực kỳ thuận tiện. Các thiết bị truy cập mạng có tính cơ động cao nhƣ điện
thoại di động, laptop, netbook, kindle, ipad… giúp độc giả ngày nay có thể đọc tin tức,
xem ảnh, xem phim, nghe âm thanh và truy cập vào các từ khóa, đi sâu tìm hiểu các nội
dung có liên quan… gần nhƣ mọi lúc, mọi nơi. Vì vậy, ở những nƣớc có nền báo chí phát
triển nhƣ Anh, Mỹ, Pháp, Thụy Điển… hiện tƣợng sinh viên hầu nhƣ chỉ đọc báo điện tử
chứ không đọc báo in đã trở thành chuyện “thƣờng ngày ở huyện”.
Tuy nhiên, báo điện tử không phải không có những điểm yếu. Một trong những
“gót chân asin” của báo điện tử là ngƣời đọc báo điện tử thƣờng bị mỏi mắt khi nhìn màn
hình chói sáng quá lâu, các hình ảnh có độ phân giải thấp nhìn không rõ nét khiến chất
lƣợng ảnh kém. Về mặt hình thức, giao diện báo điện tử thƣờng bị bó hẹp trong một màn
hình nhỏ, cố định nên cách trình bày cũng bị hạn chế khá nhiều.
Hạn chế của báo điện tử may thay lại là ƣu thế của báo in. Để cạnh tranh với báo
điện tử, báo in có thể khai thác tối đa sở trƣờng của mình trong việc thiết kế, dàn trang
(làm ma-két), tạo ra các ấn phẩm có hình thức bắt mắt, phong cách đa dạng, tính thẩm mỹ
cao. Ngoài việc có độ tƣơng phản thị giác thích hợp, báo in dùng nhiều ảnh có độ phân
giải lớn sắc nét, màu sắc tƣơi tắn, hấp dẫn ngƣời đọc. Những yếu tố vừa nêu giúp cho
ma-két hình thức của báo in có sức thu hút ngƣời đọc rất mạnh mẽ và trong chừng mực
nào đó đã trở thành yếu tố cạnh tranh rất mạnh.
Gần đây, các báo lớn ở thành phố Hồ Chí Minh nhƣ Tuổi trẻ, Phụ nữ, Sài Gòn giải
phóng, Khoa học phổ thông, Doanh nhân…đã biết phát huy những thế mạnh của báo in
nhƣ vừa trình bày để cải tiến ma-két, xuất bản nhiều phụ trƣơng có hình thức bắt mắt,
phong cách trình bày đa dạng làm tăng cƣờng sức thu hút của ấn phẩm báo in đối với bạn
đọc truyền thống.
Hiện nay, thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung nhiều tờ báo lớn của cả nƣớc,
thị trƣờng phát hành luôn sôi động. Nơi đây có nhiều họa sĩ làm ma-két báo có tay nghề
giỏi, nhiều kinh nghiệm trong thiết kế, trình bày báo chí. Tuy nhiên, khá đông ngƣời làm
ma-két báo thƣờng chỉ có chuyên môn sâu về một trong hai ngành. hay họ chỉ thuần là
ngƣời đƣợc đào tạo trong ngành mỹ thuật, chƣa đƣợc đào tạo căn cơ về nghiệp vụ báo
chí, hay họ là những nhà báo chuyên nghiệp có ƣu thế về hiểu biết nghiệp vụ báo chí
nhƣng hạn chế về kiến thức thẩm mỹ trong đồ họa ứng dụng. Đó là chƣa kể đến những
ngƣời chỉ có nghiệp vụ ở ngành in ấn - chế bản làm họa sĩ chính của nhiều báo và tạp chí
khác nhau. Vì vậy, những ma-két báo đƣợc làm ra chƣa đáp ứng đƣợc tiêu chuẩn đúng
nghĩa là phải thuộc về tác phẩm báo chí tức tác phẩm dùng hình thức có tính thẩm mỹ để
chuyển tải cái quan trọng hơn là thông tin cần thiết cho cuộc sống.
Mặt khác, muốn đáp ứng đƣợc yêu cầu làm ma-két tốt, buộc phải có nơi đào tạo
bài bản về lý luận và thực tiễn thiết kế, trình bày báo. Nhƣng trong thời điểm hiện nay ở
thành phố Hồ Chí Minh, việc đào tạo nghề làm “ma-két báo” cũng rơi vào tình trạng
không khá hơn. Trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học quốc gia thành
phố Hồ Chí Minh) nơi duy nhất đào tạo ngành báo chí ở phía Nam có các giảng viên
giảng dạy về thiết kế, trình bày ma-két báo chí thƣờng là các họa sĩ, có chuyên môn sâu
về mỹ thuật nhƣng chƣa có thế mạnh về nghiệp vụ báo chí. Giáo trình, tài liệu chính thức
chƣa có dẫn đến việc chƣa phát huy tốt việc đào tạo về bộ môn này.
Vì vậy, việc nghiên cứu để bƣớc đầu hình thành khung lý luận về bộ môn thiết kế,
trình bày báo ở thành phố Hồ Chí minh trở nên hết sức cấp thiết. Ngƣời viết luận văn
mong rằng luận văn này sẽ là tiền đề, gợi niềm hứng thú cho các nghiên cứu tiếp theo
nhằm đáp ứng tốt nhu cầu về lý luận và thực tiễn của bộ môn.
Từ gợi ý của Thầy hƣớng dẫn, cộng với niềm yêu thích về cái đẹp của ma-két hình
thức báo, ngƣời viết rất thú vị khi chọn đề tài “Ma-két phụ trƣơng báo in ở thành phố
Hồ Chí Minh từ góc độ lý luận và thực tiễn (Khảo sát Tuổi trẻ cuối tuần, Phụ nữ chủ
nhật, Sài Gòn giải phóng thứ bảy, Làm bạn với máy vi tính, Doanh nhân Sài Gòn cuối
tuần từ 2008 – 2011)” làm đề tài Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học khóa 2008-
2011, Khoa Báo chí và Truyền thông, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học
Quốc gia Hà Nội.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Sài Gòn xƣa, nay là thành phố Hồ Chí Minh, là cái nôi của báo chí Việt Nam, nơi
các hoạt động báo chí đã diễn ra hơn một thế kỷ. Từ xƣa tới nay, đây vẫn là một thị
trƣờng báo chí rộng lớn, sôi động so với nhiều địa phƣơng khác trên cả nƣớc, nhƣng vấn
đề nghiên cứu về lý luận báo chí nói chung, lý luận về thiết kế trình bày báo nói riêng,
vẫn nhƣ mảnh đất chƣa đƣợc khai phá mấy. Năm 1996, Nhà xuất bản Giáo dục mở đầu
cho việc cung cấp kiến thức về thiết kế, trình bày báo qua việc phát hành cuốn Kỹ thuật
chữ của linh mục Nguyễn Ngọc Sơn. Quyển sách này cung cấp nhiều kiến thức về chữ
viết, về đơn vị đo độ lớn của chữ viết và các khái niệm trình bày, dàn trang. Năm 2003,
Nhà xuất bản Trẻ mua bản quyền và dịch sang tiếng Việt 2 quyển sách về Design &
layout: Roger C.Parker’s, Thiết kế - tạo mẫu & dàn trang - Design & Layout (Volume 1),
Nxb Trẻ, 2003; Alan Swann, Ý tưởng - bố cục & thể hiện - Design & Layout (Volume 2),
Nxb trẻ, 2003. Hai quyển sách này giúp ích khá nhiều cho những ai muốn có cái nhìn
tổng quan về nghề thiết kế đồ họa nói chung. Nội dung sách nêu lên khá chi tiết về kết
cấu, đặc điểm và cách sử dụng các yếu tố hình thức của ma-két trong trình bày báo, đồng
thời hƣớng dẫn cách tìm tòi ý tƣởng sáng tạo và cách thể hiện chúng trong ma-két. Năm
2009, hoạ sĩ Uyên Huy-Trƣởng khoa đồ họa Đại học Mỹ thuật TP.HCM cho ra đời quyển
sách Màu sắc và phương pháp sử dụng cũng giúp cho ngƣời tìm hiểu nắm đƣợc phần khá
quan trọng là màu sắc có liên quan đến thiết kế trình bày báo. Tháng 3/2011, ở cấp độ
nghiên cứu khoa học nghiêm túc, luận văn thạc sĩ có đề tài: Dòng tạp chí chỉ dẫn – giải
trí ở Việt Nam: hiệu quả và bất cập của tác giả Đinh Thu Hiền (PGS.TS Vũ Quang Hào
hƣớng dẫn) đã chỉ ra một số vấn đề về cách thức tổ chức các chuyên trang và đặc trƣng
về design & layout của tạp chí chỉ dẫn ở Việt Nam. Đây cũng là tài liệu khá hữu ích cho
ngƣời quan tâm đến lĩnh vực trình bày báo.
Ở Hà Nội, hai cơ quan đào tạo báo chí chính quy của cả nƣớc là Trƣờng Đại học
khoa học xã hội và nhân văn (Đại học quốc gia Hà Nội) và Học viện báo chí và tuyên
truyền cũng đào tạo đƣợc một số cử nhân và thạc sĩ chọn đề tài thiết kế và trình bày báo
làm đề án tốt nghiệp. Trong số này phải kể đến khóa luận tốt nghiệp cử nhân của Lƣu
Thiên Hƣơng vào năm 1998 với đề tài: Maquette báo chí tiếng Việt hiện thời, những vấn
đề cần thảo luận, do PGS.TS. Vũ Quang Hào (Đại học khoa học xã hội và nhân văn Hà
Nội) hƣớng dẫn. Trong khóa luận tốt nghiệp này, tác giả khóa luận đã vạch ra đƣợc
những yếu tố chính yếu cấu tạo nên ma-két hình thức của báo chí nhƣ: măng-sét, bố cục
trang báo, chữ tít, chữ chính văn, phi-lê, khung, nền…Năm 2002, cũng với tác giả Lƣu
Thiên Hƣơng và thầy hƣớng dẫn cũ là PGS.TS. Vũ Quang Hào, trong luận văn cao học
báo chí của mình, Lƣu thiên Hƣơng đã bảo vệ thành công đề tài Tính truyền thống và tính
hiện đại của ma-két báo chí Việt Nam. Luận văn này đã nâng cao các vấn đề lý luận có
liên quan đến các yếu tố hình thức của ma-két nhƣ đã đề cập trong khóa luận trƣớc đó,
đồng thời chỉ ra đƣợc biện pháp để nâng tầm việc thiết kế, trình bày báo theo phong cách
hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.
Ở Học viện Báo chí và Tuyên truyền Hà Nội, bài viết vào năm 2002 của tác giả
Hà Huy Phƣợng: Sự độc đáo của thông tin đồ họa, trong “Báo chí, những điểm nhìn từ
thực tiễn” có vẻ nhƣ là bƣớc khởi động của việc nghiên cứu về lý luận thiết kế và trình
bày báo ở cơ quan này. Năm 2006, ThS. Hà Huy Phƣợng cho ra đời quyển sách: Tổ chức
nội dung và thiết kế, trình bày báo in. Quyển sách hƣớng dẫn khá cụ thể việc trình bày
báo nhƣ một nghề đặc biệt, trong đó, ngoài nội dung chính là những nguyên tắc và
phƣơng pháp thiết kế báo in, các mô hình thiết kế, trình bày trang báo, tác giả còn hƣớng
dẫn cụ thể cách thức tổ chức nội dung báo và tạp chí cũng nhƣ cách sử dụng những phần
mềm tin học ứng dụng nhƣ nhƣ QuarkXpress, Photoshop để thiết kế trình bày báo.
Gần đây, Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Đại sứ quán Thụy Điển tại
Việt Nam đã cho ra đời tập sách mỏng 92 trang với tiêu đề: Những trang báo đẹp - Cẩm
nang dành cho các nhà thiết kế (Phạm Thị Thúy Hằng – Mats Wikman, PMB-Foj, Hà
Nội, 2010). Đây là tài liệu đƣợc đúc kết trong quá trình hợp tác đào tạo về trình bày báo
của Viện đào tạo báo chí Fojo (Thụy Điển) với Việt Nam. Tập sách này giới thiệu một số
trang báo, tạp chí đoạt giải, cách thiết kế báo hiện đại và một số phần thiết kế lại (Re
design) rất thú vị.
https://1drv.ms/b/s!AgJa1CtKrfM4hSxHEpTxfybiI3rG
