Bài Đây thôn Vi Dạ ra đời có nguyên cớ sâu xa từ những ki niệm
của Hàn Mặc Tử về cảnh Huế và con người Huế, ông đã từng học
ở Huế...
Hình ảnh thiên nhiên và tình yêu cuộc sông trong bài Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử.
Bình giảng khổ thơ đầu của bài Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử.
BÀI LÀM
- Bài Đây thôn Vi Dạ ra đời có nguyên cớ sâu xa từ những ki niệm của Hàn Mặc Tử về cảnh Huế và con
người Huế, ông đã từng học ở Huế. Khi làm việc ở Quy Nhơn, ông có quen biết một người con gái Huế là
Hoàng Cúc. Sau đó, ông vào Sài Gòn làm báo, có trở ra Quy Nhơn thì
Hoàng Cúc đã về thôn Vĩ Dạ,có lần cô đã gửi cho anh một bức ảnh kèm theo lời thăm hỏi, đây chính là
cái cớ đã gợi cảm hứng để Hàn Mặc Tử viết lên kiệt tác Đây thôn Vĩ Dạ - bài thơ vừa là bức tranh huyền
ảo đượm buồn vì cảnh đẹp cố đô, vừa là nỗi buồn về một mối tình xa xâm vô vọng. Tuy nhiên, qua đây ta
thấy biết bao nhiêu yêu mến thiết tha với thiên nhiên, với cuộc sống và đất nước, con người.
B- Khổ 1 (bình giảng): Bắt đầu là một câu hỏi trách móc nhẹ nhàng của một
Người con gái. Lời trách thực ra là một thái độ nũng nịu, làm duyên đầy âu yếm) thiết tha:
Sao anh không về chơi thôn Vi?
Câu hỏi cũng cho ta thấy phần nào tính cách của người hỏi đó là sự thùy mị, kin đáo của con người gia
giáo. Một tình yêu thành thật được nói với ngôn ngữ tiết chế. Chỉ cẩn thấy câu thơ này bằng cách diễn
đạt: “Anh sao không về thăm thôn Vĩ?”, thì cái tế nhị, cái kín đáo đã giảm đi rất nhiều. “Anh” mở đầu nó
lộ diện quá, âm thấm gần gũi quá, yêu cầu cái bổn phận của người ta quá.
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Dòng thứ hai là một sự đáp ứng ngay lặp tức của nhân vật “anh" hình như cái tín hiệu phát đi thì mong
manh, mờ nhạt, còn nơi tiếp nhận thì lại quá nhạy cảm.
Hàn Mặc Tử không hề suy nghĩ về cái thực, cái hư trong lời mời anh đang chờ đợi và chỉ cần có lời mời
ấy thôi.
Hai câu thơ rất khó giải thích về ý nghĩa thực tế. Người vừa hỏi dứt câu thì kẻ nghe câu hỏi đã vượt một
không gian mênh mông về ngay thôn Vĩ. Thực ra câu hỏi ấy chính là một điểm lóe sáng trong tâm tư chợt
thức. Hàn nghe rất rõ, rất rành rọt nhưng chúng ta thì không nghe. Kí ức riêng tư đã hiện về qua những
lần quàn quại đớn đau với bệnh tật nghiệt ngã. Thơ Hàn đầy những nỗi đau thương, đau thưởng đến điên
dại nhưng cũng có khi nó thánh khiết đến tuyệt vời. Trong đau thương thường có những phút giây khoảnh
khắc của hạnh phúc. Người ta phải bám lấy nó như chiếc phao cứu mệnh như sự cứu rỗi linh hồn. Những

rồi hình như gót sen rời bước xa dần, có níu lại cũng không sao được.
Đang tuyệt vọng thì người khách ấy lại trở về cho hi vọng, “khách đường xa” đã thành “em” trong gang
tấc. Hạnh phúc đột biến bất ngờ không hề được dự báo đã khiến Hàn choáng váng, cái áo trắng kì lạ ấy lại
nhìn rất rõ. Có phải là sương khói xứ Huế làm mờ nhân ảnh mà Hàn "nhìn không ra”? Trong ý nghĩa ẩn
dụ, đây là một mặc cảm mà người ta thường có:
Em lớn qúa anh làm sao giữ nổi?
, Nên lúc nào em muốn cứ xa anh
Hàn mong ước tình yêu, khi tình yêu không tới thì dỗi hờn, trách móc. Nhưng khi người yêu hi sinh cho
anh (dĩ nhiên do tường tượng) thì Hàn lại sợ, lại không dám nhìn vào hạnh phúc chứ không phải là "nhìn
không ra".
Câu thứ 3: “Ở đây sương khói mờ nhân ảnh” lại trở về với nhận thức mình không có tình yêu. Câu thơ có
dư vị chua chát của triết lí ngàn đời "Con quay búng sậu lên trời - Mờ mờ nhân ảnh như người đi
đêm”(Nguyễn Gia Thiều). Vắng, hạnh phúc trong đời là một cuộc xổ số có mấy ai cầm được tấm độc
đắc? Vì thế mà Hàn nghẹn ngào, nghi ngờ, buồn tủi.Câu hỏi nghi vấn nhưng thực ra là tan vỡ hi vọng một
mối tình trong tâm tưởng:
Ai biết tình ai có đậm đà
Hai từ “ai” nhắc lại đối tượng mà mình yêu vì thế mà nó tha thiết, nhưng cũng vì thế mà nó xa lạ. Vừa
mới xưng “em” được một lần, Hàn đã nhận ra đó là ai. Hàn không cần những tình yêu thoáng qua. Muốn
có một tình yêu đậm đà trong hoàn cảnh bi kịch đâu phải dễ?
Đây thôn Vì Dạ là một bức tranh bâng thơ thật đẹp bởi vì có sự hài hòa giữa thực và ảo, giữa cảnh và
người, giữa tình yêu con người và tình yêu thiên nhiên. Tình yêu ấy được viết ra từ một trái tim của một
con người đang ngày đêm đếm từng giờ đê gặp mặt cái chết thật đáng trân trọng. Hàn sắp về với thế giới
bên kia nhưng vẫn khát khao một tình yêu trần thế. Đó là một giá trị nhân văn, là niềm mơ ước không
nguôi của Hàn. Hàn sẵn sàng ngã giá:
Ai mua trăng, tôi bán trăng cho Chẳng bán tình duyên ước hẹn hò.
loigiaihay.com
Xem thêm: Video bài giảng môn Văn học