Download Tiểu luận miễn phí
Thuốc lá là tên gọi của một loại sản phẩm được làm chủ yếu từ nguyên liệu lá thuốc lá đã thái sợi, được cuốn hay nhồi định hình bằng giấy, có dạng hình trụ (thường có độ dài dưới 120 mm, đường kính khoảng 10 mm). Thuốc lá điếu thường được đốt cháy ở một đầu, để cháy âm ỉ nhằm mục đích tạo khói và khói này theo dòng khí vào miệng người hút từ đầu đối diện (thường có gắn đầu lọc).
Hút thuốc là sự thiêu đốt không hoàn toàn các sợi thuốc lá trải qua hai giai đoạn: Giai đoạn hút thuốc lá chủ động, xảy ra khi người nghiện hít khói thuốc lá vào cơ thể mình. Giai đoạn hút thuốc lá thụ động: Những người có mặt xung quanh sẽ hít phải lượng khói thừa mà người hút thải ra.
Tác hại của việc hút thuốc lá đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu trong ngoài nước. Hằng năm thuốc lá giết hại hàng triệu người trên thế giới, là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh nguy hiểm đến tính mạng con người. Cứ hút mỗi điếu thuốc là tự mình đánh mất đi 5,5 phút cuộc sống, hút thuốc làm tăng tỷ lệ tử vong từ 30-80%.
Theo tổ chức y tế thế giới, hằng năm số người hút thuốc lá ở các nước phát triển: Nam chiếm 30-40%, nữ chiếm 20-40%. Ở nước đang phát triển: Nam chiếm 40-70%, nữ chiếm 2-10%. Trung bình mỗi năm trên thế giới có khoảng 3 triệu người chết do thuốc lá, trung bình cứ 10 giây có 1 người chết vì thuốc lá.
Gần đây, các cơ quan truyền thông đề cập nhiều đến vấn đề ô nhiễm môi trường. Từ vụ Vedan “giết chết” sông Thị Vải, Hảo Dương “đầu độc” sông Đồng Điền, đến việc xả lũ tại các hồ thủy điện ở Miền Trung, cyanure, thủy ngân ở các bãi khai thác vàng trái phép không chỉ làm chết cây rừng, hủy diệt các loài thủy sinh, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người và có nguy cơ gây dị tật bẩm sinh cho các thế hệ con cháu … trong phạm vi bài tiểu luận này tui chỉ có thể đề cập đến một số khía cạnh về ngoại tác tiêu cực (Externalities) của thuốc lá tới sức khỏe và môi trường.
Chúng ta phải thừa nhận rằng: Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây nên ô nhiễm không khí. Ngoài tác hại đối với sức khoẻ, kinh tế thì thuốc lá cũng góp phần không nhỏ vào việc huỷ hoại môi trường sống. Bài tiểu luận này sẽ tập trung phân tích thực trạng về tác hại ngoài mong muốn của thuốc lá, nguyên nhân và đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế tác hại này tại Việt Nam.
I. THỰC TRẠNG VỀ TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ
Thuốc lá là một loại cây có độc, nhất là những lá già, có hàm lượng Nicotin cao. Nicotin là một loại Alcaloid, khi được sử dụng ở liều thấp, tạo ra sự sảng khoái nhẹ nhàng, làm dịu cơn đói và bớt mệt mỏi. Tuy nhiên, nếu dùng lâu dài sẽ gây lệ thuộc và độc hại cho cơ thể, khi dùng liều cao có thể gây chết người.
Trong khói thuốc lá có chứa hơn 4.000 chất khác nhau, trong đó có những chất rất độc hại như Nicotine (như đã nói ở trên); Carbon monoxide (CO); nguy hiểm nhất là các chất gây ung thư (khoảng 43 chất) như Benzopyrens, Dibenzoanthracène, Benzofluenthène, Dibenzopyrène, cancérogènes, các phức hợp Nitrite đa vòng…
Ở Việt Nam, từ lâu hút thuốc lá, thuốc lào đã trở thành thói quen của người dân, chúng ta thường bắt gặp ở những quán nước, quán ăn, công trường... nhiều người, ở mọi lứa tuổi đang phì phèo điếu thuốc trên đôi môi, hàng năm có 40.000 người Việt Nam chết vì các bệnh do thuốc lá. Một khảo sát của Bộ Y tế (công bố tháng 5-2010) được tiến hành với hơn 2.000 người có và không hút thuốc lá tại 5 tỉnh, thành (Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Đồng Tháp và Thái Bình) cho thấy: 75% số người hút thuốc nói họ có nhiều khả năng bỏ thuốc hơn sau khi xem thông điệp truyền thông bằng hình ảnh; gần 80% số người được hỏi cho biết phản đối việc phải tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nơi công cộng. Với tỷ lệ 56% nam giới hút thuốc lá; 2/3 số phụ nữ và 1/2 số trẻ em bị ảnh hưởng thụ động của khói thuốc lá, Việt Nam là một trong những nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới.
Chúng ta thử điểm qua một số hình thức tác động của thuốc lá ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường thông qua một số khía cạnh sau:
1. Những tác động tới môi trường:
Tàn phá rừng, làm bạc màu đất:
Qua thống kê, người ta thấy mỗi năm có khoảng 200.000 ha rừng trên thế giới đã bị chặt phá để lấy đất trồng thuốc lá. Mỗi năm người ta phải chặt 5 triệu ha rừng hay 600 triệu cây xanh để lấy gỗ làm củi sấy thuốc lá. Rừng bị tàn phá cho mục đích sấy thuốc lá chiếm tới 1,7% diện tích rừng toàn cầu và khoảng 4,6% diện tích rừng của 66 nước trồng thuốc lá trên thế giới. Ở Việt Nam được xếp ở hạng trung bình với khoảng 1,4% diện tích rừng bị phá mỗi năm để sản xuất thuốc lá.
Những nơi trồng nhiều cây thuốc lá thường có tình trạng đất trống trở nên bạc màu, cằn cỗi..., đặc biệt là những nơi trồng thuốc lá ở vùng đồi dốc. Trung bình mỗi vụ trồng thuốc lá dài ba tháng, người nông dân phải sử dụng 16 loại thuốc trừ sâu và nhiều loại phân bón hóa học. Về lâu dài, việc sử dụng nhiều hóa chất sẽ càng làm đất bị chai cứng, ảnh hưởng xấu đến môi trường và những nông dân trồng thuốc dễ bị mắc các bệnh liên quan đến việc sử dụng những hóa chất này.
Tăng lượng chất thải độc hại, rác thải:
Quá trình sản xuất thuốc lá tạo ra lượng chất thải rất lớn, trong đó ngoài những chất hữu cơ thông thường như bụi than, giấy vụn... và nhiều chất độc khác có trong bụi thuốc lá và môi trường không khí tại nơi sản xuất và khu vực lân cận, bao gồm chất dầu, chất dẻo và amoniac, etylen, glycol, nicotin... Ở Mỹ, các nhà máy thuốc lá đứng thứ 18 trong danh sách các ngành công nghiệp có chất thải hóa học độc hại. Mỗi năm, ngành công nghiệp thuốc lá trên thế giới thải ra khoảng 300 triệu kg nicotin, một trong những chất mà Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ cho rằng rất độc hại.
Trong khi đó, ở nước ta vẫn còn nhiều nhà máy sản xuất thuốc lá nằm trong các khu vực đông dân cư. Mặc dù doanh nghiệp đã chú ý giảm thiểu ô nhiễm như lắp đặt các hệ thống thiết bị hút gió, thông gió, song hoạt động của các nhà máy này vẫn ảnh hưởng xấu đến môi trường sống và sức khỏe người dân địa phương.
Bên cạnh sự ô nhiễm không khí từ khói thuốc do người hút, đầu mẩu thuốc lá vứt trong môi trường phải mất ít nhất 18 tháng mới phân hủy và có thể gây rò rỉ các chất độc hại ngấm vào đất. Mỗi năm có khoảng 275 tỷ vỏ bao thuốc lá được sản xuất và thải ra môi trường sau khi sử dụng.
Cháy:
Hút thuốc gây nên cháy. ở Anh, hầu hết các vụ chết người do cháy gây ra là do hút thuốc lá và sử dụng diêm, người hút thuốc gây nên hơn 9000 vụ cháy nghiêm trọng ở Anh mỗi năm, làm chết 200 người và bị thương 2000 người. Cháy rừng ở Trung Quốc đã quét sạch rừng Đông Bắc năm 1985, cán bộ lâm nghiệp bị bắt do vứt đầu mẩu thuốc lá xuống cỏ. Trong vụ cháy này, 1,3 triệu ha đất bị tàn phá, 300 người bị chết, và 5000 người bị mất nhà.
Trên phạm vi toàn cầu, hút thuốc gây nên thiệt hại ước tính khoảng 100.000 đô la Mỹ và khoảng một triệu vụ cháy mỗi năm. Hút thuốc gây nên khoảng 30% tổng số người chết ở Mỹ vì cháy và 10% trên toàn thế giới, với tổng chi phí 5,34-22,8 tỷ đô la Mỹ cho nước Mỹ, và 8,2-89,2 đôla Mỹ cho toàn thế giới.
ở Việt Nam tàn thuốc cũng thiêu rụi hàng chục ha rừng mỗi năm mà gần đây nhất vào tháng 7/2010 tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Qua khám nghiệm, lực lượng chức năng huyện Bố Trạch phát hiện được tàn giấy của gói thuốc lá tại hiện trường cháy. Vì vậy, bước đầu xác định có thể nguyên nhân cháy là do một số người dân đi rừng đã bất cẩn trong việc hút thuốc dẫn tới tàn thuốc lá rơi xuống lá khô gây cháy.
Ô nhiễm không khí, nguồn nước:
Thuốc lá yêu cầu nhiều phân bón, thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ hơn các cây trồng khác. Những hóa chất này làm ô nhiễm đất, không khí và nguồn nước của một vùng lớn khi mà chúng bị rửa trôi theo nước mưa. Trong thuốc lá có 4000 chất hóa học, phần lớn lá các chất độc hại trong đó hơn 40 chất là tác nhân gây ung thư. Khi hút thuốc các chất đó đều được tung vào không khí gây ô nhiễm. Ngoài ra các chất độc này còn tỏa ra không khí ngay cả khi trồng trọt, chế biến thuốc lá.
2. Những tác động tới sức khỏe con người:
Tác hại đối với người hút thuốc lá:
Thuốc lá gây tử vong cho 3 người trong tổng số 10 người chết vì bệnh tim và 9 trong số 10 người chết vì bệnh ung thư phổi. Hút thuốc lá dẫn đến nhiều bệnh ung thư, nguy hiểm nhất, khói thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu của bệnh ung thư phổi và các bộ phận khác trong cơ thể như ung tư miệng, đại tràng, vòm họng, thực quản, gan, thận, tuỵ, vú, tử cung và dương vật… Nếu như bạn bắt đầu hút thuốc lá trước tuổi 18, phổi của bạn sẽ không phát triển và bị co lại, dẫn tới những vấn đề về hít thở và rủi ro bệnh tật sau này. Những người hút thuốc lá chịu rủi ro cao hơn những người không hút thuốc khi bị những khối u trong hệ tiêu hoá và những vấn đề kinh niên về đường ruột. Thêm vào đó những người hút thuốc lá mắc những bệnh này khó điều trị hơn và rủi ro bị mắc lại cũng cao hơn. Hút thuốc sẽ làm tăng rủi ro bệnh loãng xương. Hút thuốc làm giảm khả năng lưu thông của máu trong cơ thể, tăng nhịp tim và làm suy giảm sức khoẻ của bạn.
Theo thông tin tại hội thảo công bố kết quả điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành (GATS) tại Việt Nam, do Bộ Y tế tổ chức ngày 27/10/2010, nước ta có 47,4% nam giới, 1,4% nữ giới và 23,8% người trưởng thành nói chung đang hút thuốc lá. Trong đó, có 81,8% người hút thuốc hàng ngày và 26,9% người hút thuốc lào. Theo ước tính của Bộ Y tế, ở Việt Nam hàng năm có khoảng 40.000 ca tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, gần gấp 4 lần số ca tử vong vì tai nạn giao thông đường bộ (tương đương với khoảng nửa huyện cỡ trung bình của Việt Nam). Đây quả là một con số đáng báo động.
Như vậy, có thể thấy, tỷ lệ nam giới sử dụng thuốc lá ở Việt Nam rất cao. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, nếu không có các biện pháp ngăn chặn thì đến năm 2020, 10% dân số Việt Nam sẽ tử vong vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá.
Người sản xuất thuốc lá thì sao: Một nghiên cứu tiến hành tại 4 nhà máy sản suất thuốc lá Việt Nam chỉ ra rằng tỷ lệ công nhân bị các bệnh liên quan đến thuốc lá ở 4 nhà máy này cao hơn so với nhóm công nhân của nhà máy dệt may. Những bệnh đó bao gồm: Những bệnh về hệ thống hô hấp, tim mạch, đau dạ dày, đau mắt, và các ảnh hưởng về thần kinh.
Tác hại đối với người không hút thuốc:
wzz6wXgYZUd3t1i
Ngoại vi tiêu cực của khói thuốc lá
