Download Đề tài miễn phí
Phương pháp dạy học phát huy tính tích cực ,chủ động của học sinh là một định hướng đổi mới đã được áp dụng ở nước ta từ nhiều năm nay . Đặc biệt là từ tháng 9 năm 2002khi bộ sách giáo khoa biên soạn theo chương trình mới đưa vào dạy đại trà trong cả nước thì việc đổi mới phương pháp dạy học trở thành yêu cầu cấp bách đối với mỗi giáo viên . Theo đó ở tất cả các bộ môn nói chung và môn Ngữ văn nói riêng ,cấu trúc của một bài học kiểu mới không phải là thứ sân khấu độc thoại của thầy mà sân khấu đối thoại của thầy và trò . ở đó người dạy tạo ra các việc làm và người học đáp lại bằng các hoạt động trí tuệ và cảm xúc .cách hoạt động hô ứng này tất phải tìm đến một biện pháp dạy học tương ứng đó là dạy học bằng câu hỏi . Để thực hiện được mục tiêu bài học ,thực tế cho thấy các phương pháp và biện pháp dạy học chủ yếu phải thông qua câu hỏi mới thực sự có hiệu quả .Nếu các môn học khác câu hỏi chỉ được dùng như một biện pháp dạy học bổ sung thì ở môn Ngữ văn ,câu hỏi trở thành biện pháp hàng đầu của hoạt động đọchiểu văn bản . Hệ thống câu hỏi hợp lí khoa học không chỉ góp phần vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy mà nó còn là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của giờ -dạy văn .
Nhận thức được rất rõ những điều trên, là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Ngữ văn ,trong quá trình thực hiện nhiệm vụ ,bản thân tui nhận thấy khâu thiết kế giáo án lên lớp mà cụ thể là xây dựng một hệ thống câu hỏi cho tiết đọc hiểu văn bản là khâu khó nhất ,mất nhiều thời gian nhất .Đây cũng là những băn khoăn trăn trở của không ít đồng nghiệp trước mỗi giờ lên lớp . Làm thế nào để có thể nâng cao chất lượng của giờ dạy ? Làm thế nào để có thể đáp ứng những nhu cầu mà bài học đặt ra ?Cũng từ thực tế ấy tui đã tìm tòi ,học hỏi và quan tâm nhiều hơn đến việc thiết kế hệ thống câu hỏi trong đó áp dụng kết hợp các loại câu hỏi và hình thức hỏi khác nhau . Khi áp dụng giải pháp này tui thấy đã có được những kết quả khá khả quan .tui quyết định chọn đề tài “Thiết kế hệ thống câu hỏi cho giờ dạy: Đọc –Hiểu văn bản “để trình bày với mục đích được trao đổi với đồng nghiệp những kinh nghiệm giảng dạy của mình về một khâu khá quan trọng trong tiến trình dạy học một tiết đọc –hiểu văn bản .
B : PHẦN NỘI DUNG
I / CÁC CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI
1/ Cơ sở lí luận
Các nhà giáo học pháp quan niệm : Hệ thống câu hỏi không đơn thuần là một loại câu hỏi được hỏi nhiều lần mà hệ thống câu hỏi gồm nhiều loại câu hỏi được thiết kế theo một mạch lô gíc,được nêu ra đúng lúc ,câu nọ khởi nguồn cho câu kia và được đan xen một cách nhịp nhàng .Trên cơ sở đó, mọi giáo viên cần nhận thức được rằng hệ thống câu hỏi là một phương tiện đắc lực góp phần tạo cho việc vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học bộ môn một cách tốt nhất .Với chương trình sách giáo khoa mới ,ở môn Ngữ văn, phần đọc –hiểu văn bản là phần quan trọng và trực tiếp nhất giúp học sinh đạt kết quả học văn trong mục tiêu Ngữ văn tích hợp nói chung khi học một văn bản .Vì vậy cách làm chủ yếu và có hiệu quả nhất vẫn là nêu câu hỏi hướng dẫn với phương châm đề cao hoạt động của học sinh nhằm tìm hiểu văn bản theo ba hướng : Đọc - hiểu ,suy nghĩ - vận dụng ,liên tưởng -tích luỹ của các phương pháp dạy học hiện đại
Các loại câu hỏi được sử dụng trong tiết đọc- hiểu văn bản gồm nhiều loại. Theo nghiên cứu phân tích của các nhà khoa học, các loại câu hỏi có thể sử dụng trong tiết đọc- hiểu văn bản là: Câu hỏi phát hiện, câu hỏi tưởng tượng, câu hỏi nêu vấn đề, câu hỏi cảm xúc và câu hỏi quan điểm. Mỗi loại câu hỏi là một yêu cầu và cần một cách thức hỏi khác nhau. Như vậy về mặt lí luận, người giáo viên phải nắm vững được bản chất của hệ thống câu hỏi và sự cần thiết phải xây dựng một hệ thống câu hỏi phù hợp, đặc biệt là cách thức hỏi để tiết dạy thêm hấp dẫn, gây được hứng thú học tập cho học sinh, thực hiện tốt mục tiêu bài học.
2. Cơ sở thực tiễn:
Thực tế cho thấy, trong khi thực hiện các tiết dạy học đọc- hiểu văn bản có không ít giáo viên chưa để tâm nhiều tới việc xây dựng hệ thống câu hỏi bảo đảm tính khoa học. Chính từ sự không ý thức như đã nêu ở trên, trong nhiều tiết dạy, giáo viên hay là chỉ sử dụng một loại câu hỏi phát hiện xuôi chiều hay là những câu hỏi tự phát nếu không muốn nói là tự tiện. Thậm chí có những vấn đề khó, giáo viên còn lúng túng không biết sẽ làm cách nào để học sinh hiểu mà trình bày suy nghĩ của mình, để đảm bảo thời gian của tiết dạy.
Trong một số giờ dạy, còn xuất hiện những kiểu câu hỏi mà trong câu hỏi hay là đã có câu trả lời hay là quá khó đối với trình độ của học sinh, thậm chí là ngay cả với đồng nghiệp ngồi dự giờ. Những tiết dạy như vậy thường dẫn đến tình trạng:
hay là đơn điệu không gây được hứng thú, không tạo điều kiện cho học sinh được bộc lộ suy nghĩ, quan điểm( Một điều vô cùng cần thiết đối với môn Ngữ văn).
hay là nặng nề, gây tâm lý bi quan, chán nản khi đứng trước những vấn đề quá khó với học sinh mà giáo viên không biết cách hướng dẫn các em khám phá bằng các câu hỏi gợi mở hay trắc nghiệm. Vì vậy, có thể nói, dù đã có một hệ thống phương pháp hiện đại, nhưng nếu thiếu một phương tiện quan trọng là" Hệ thống câu hỏi” khoa học thì chắc chắn không thể có những tiết dạy đạt hiệu quả cao.
II/ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
Để thực hiện tốt việc xây dung một hệ thống câu hỏi khoa học, phù hợp với giờ dạy đọc- hiểu văn bản, theo tui người Thầy phải quan tâm tới những vấn đề quan trọng sau đây:
- Hiểu rõ bản chất của từng loại câu hỏi( Mục đích, dạng thức, các hình thức hỏi).
- Nắm chắc mục tiêu của tiết học( Về kiến thức, kĩ năng, thái độ) và yêu cầu tích hợp của bài học( Với phần Tiếng Việt và Tập làm văn, với phần văn trong toàn cấp và với các môn học khác).
T2OAZ6aLeS4BUgR
