Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục được coi là quốc sách hàng đầu của nước ta, hiện nay ngành đang
có những đổi mới và được quan tâm đặc biệt. Trong đó, đào tạo nhân tài vẫn là một
trong những mục tiêu quan trọng nhất của ngành giáo dục, các trường chuyên là
một trong những mũi nhọn tiên phong trong quá trình đào tạo nhân tài cho đất nước.
Hệ thống các trường chuyên trung học phổ thông trên cả nước đã và đang đóng vai
trò quan trọng trong việc phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi là cái nôi để đào tạo các
nhà khoa học, nhà quản lý và các doanh nhân giỏi.
Đào tạo học sinh Chuyên, học sinh giỏi ở bậc Trung học Phổ thông (THPT)
là một quá trình mang tính khoa học đòi hỏi phải có chiến lược lâu dài và có
phương pháp phù hợp.
Trong quá trình giảng dạy ở trường phổ thông nhiệm vụ phát triển tư duy cho
học sinh là nhiệm vụ rất quan trọng, đòi hỏi tiến hành đồng bộ ở các môn, trong đó
Vật lí là môn khoa học TN đề cập đến nhiều vấn đề của khoa học, sẽ góp phần rèn
luyện tư duy cho học sinh ở mọi góc độ đặc biệt là qua phần giải bài tập Vật lí. Bài
tập Vật lí không những có tác dụng rèn luyện kỹ năng vận dụng, đào sâu và mở
rộng kiến thức đã học một cách sinh động, phong phú mà còn thông qua đó để ôn
tập, rèn luyện một số kỹ năng cần thiết về Vật lí, rèn luyện tính tích cực, tự lực, trí
thông minh sáng tạo cho học sinh, giúp học sinh hứng thú trong học tập. Cũng
thông qua bài tập Vật lí giáo viên kiểm tra, đánh giá việc nắm vững kiến thức và kỹ
năng Vật lí của học sinh.
Trong các lớp chuyên Vật lí trung học phổ thông của nước ta hiện nay, học
sinh được luyện nhiều bài tập khó dẫn đến quen, còn nặng về tính toán đôi khi chưa
phát huy được óc quan sát, khả năng phát hiện vấn đề. Còn thiếu những nghiên cứu
và hướng dẫn chi tiết cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi Vật lí ứng với từng
chương bài và chủ đề cụ thể.
Thời gian gần đây, dạng bài tập về chương “Từ trường” thường xuất hiện
trong các đề thi chọn học sinh giỏi cấp Trường, cấp Tỉnh và đề thi chọn học sinh
giỏi Quốc Gia.
Nhằm mục đích phục vụ cho việc giảng dạy của GV và nghiên cứu của học
sinh trong các kì thi chọn HSG, tui viết luận văn "Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương “Từ trường” nhằm bồi dưỡng học sinh
giỏi chuyên Vật lí" nhằm góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi,
nâng cao chất lượng giảng dạy Vật lí ở các lớp chuyên Vật lí THPT hiện nay.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Cho đến nay, đã có một số học viên cao học nghiên cứu về đề tài xây dựng
hệ thống bài tập cho khối chuyên như: Phạm Thành Công với đề tài Xây dựng hệ
thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Dao động và sóng điện từ
Vật lí 11 nhằm bồi dưỡng HSG của học sinh THPT chuyên. Phạm Thị Lan Anh với
đề tài Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Cảm
ứng điện từ Vật lí 11 nhằm bồi dưỡng HSG của học sinh THPT chuyên. Nguyễn
Đăng Tình với đề tài Soạn thảo hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài
chương “Dòng điện xoay chiều” – Vật lí 12”. Nguyễn Khả Thụ với đề tài “Soạn
thảo hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Dao động và
sóng điện từ- vật lí 12 theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập và bồi dưỡng
năng lực sáng tạo của học sinh”...Các tác giả viết sách giáo khoa và sách bài tập
vật lí phổ thông cũng đã soạn thảo hệ thống bài tập bám sát các chủ đề vật lí phổ
thông. Có nhiều công trình nghiên cứu khác đề cập đến hệ thống bài tập chương Từ
trường, nhưng các công trình đó chưa đi sâu vào đối tượng học sinh Chuyên.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Từ
trường – Vật lí 11 nhằm bồi dưỡng học sinh giỏi THPT chuyên.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu đặc điểm, năng lực của Học sinh giỏi, học sinh giỏi Vật lí THPT
- Tìm hiểu lý luận về phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh giỏi Vật lí
ở trường THPT
- Tìm hiểu lý luận về vai trò, tác dụng, phương pháp giải bài tập Vật lí.
- Nghiên cứu nội dung kiến thức chương Từ trường – Vật lí 11 Chuyên
- Lựa chọn, xây dựng hệ thống bài tập Từ trường – Vật lí 11 Chuyên
- Định hướng, xây dựng phương pháp giải bài tập và hướng dẫn hoạt động giải
bài tập chương Từ trường – Vật lí 11 Chuyên - Thực nghiệm sư phạm để đánh giá ưu điểm, nhược điểm và hiệu quả của hệ
thống bài tập và phương pháp hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Từ trường –
Vật lí 11 THPT Chuyên
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh Chuyên Lí THPT Chuyên
- Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống bài tập và phương pháp hướng dẫn hoạt động
giải bài tập chương Từ trường THPT Chuyên
5. Vấn đề nghiên cứu
Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương Từ
trường như thế nào sẽ bồi dưỡng được học sinh giỏi Vật lí ở trung học phổ thông
chuyên?
6. Giả thuyết khoa học
Xây dựng được hệ thống bài tập đa dạng, phong phú có nội dung phù hợp
chương trình dạy học vật lí phổ thông chuyên và hướng dẫn hoạt động giải bài tập
theo các phương pháp có sự định hướng tư duy và phát triển năng lực sáng tạo cho
học sinh sẽ góp phần bồi dưỡng học sinh giỏi Vật lí ở Trung học phổ thông
chuyên.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
- Áp dụng với chương Từ trường.
- Nghiên cứu cho học sinh ở khối chuyên Vật lí THPT chuyên Nguyễn Trãi
– Hải Dương.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
- Ý nghĩa lí luận: Tìm hiểu những đặc điểm và yêu cầu cần có của học sinh
giỏi, học sinh chuyên Lí Trung học phổ thông. Từ đó biên soạn hệ thống bài tập
chương “Từ trường” và áp dụng các phương pháp hướng dẫn giải bài tập phù hợp
giúp bồi dưỡng học sinh giỏi Vật lí.
- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng trong việc
giảng dạy chương Từ trường ở các trường THPT chuyên khác trong cả nước.
Đồng thời nó còn có giá trị tham khảo cho các thầy cô ở các trường THPT khi
luyện tập cho học sinh giỏi để tham gia các kỳ thi học sinh giỏi các cấp. 9. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu về Tâm lí học,
Cách bồi dưỡng nhân tài; Phương pháp dạy giải bài tập vật lí; Các sách khoa học về
Từ trường; Sách giáo khoa vật lí 9, vật lí 11 ; Sách bài tập vật lí 9, vật lí 11...
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp thực nghiệm, phương pháp
điều tra
- Phương pháp thống kê toán học.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của
luận văn được trình bày trong 03 chương.
Chương 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn về bồi dưỡng học sinh giỏi Vật lí và
hướng dẫn hoạt động giải bài tập Vật lí ở Trung học phổ thông Chuyên.
Chương 2. Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập
chương Từ trường nhằm bồi dưỡng học sinh giỏi ở THPT Chuyên.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm. CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI VẬT
LÍ VÀ HƯỚNG DẪN HOẠT ĐỘNG GIẢI BÀI TẬP VẬT LÍ
Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN
1.1. Tổng quan về học sinh giỏi Vật lí và học sinh THPT chuyên
1.1.1. Khái niệm về học sinh giỏi Vật lí và học sinh THPT chuyên
1.1.1.1. Học sinh giỏi
Học sinh giỏi là những học sinh có khả năng thể hiện xuất sắc hay năng lực
nổi trội trong các lĩnh vực trí tuệ, sự sáng tạo, khả năng lãnh đạo, nghệ thuật, hoặc
các lĩnh vực lí thuyết chuyên biệt. Những HS này thể hiện tài năng đặc biệt của
mình từ tất cả các bình diện xã hội, văn hóa và kinh tế.
Nhiều nước quan niệm: HSG là những đứa trẻ có năng lực trong các lĩnh
vực trí tuệ, sáng tạo, nghệ thuật và năng lực lãnh đạo hay lĩnh vực lí thuyết.
Những học sinh này cần có sự phục vụ và những hoạt động không theo những điều
kiện thông thường của nhà trường nhằm phát triển đầy đủ các năng lực vừa nêu
trên. Cơ quan Giáo dục Hoa Kỳ miêu tả khái niệm “HS giỏi” như sau: Đó là những
học sinh có khả năng thể hiện xuất sắc hay năng lực nổi trội trong các lĩnh vực trí
tuệ, sự sáng tạo, khả năng lãnh đạo, nghệ thuật, hay các lĩnh vực lí thuyết chuyên
biệt. Những HS này thể hiện tài năng đặc biệt của mình từ tất cả các bình diện xã
hội, văn hóa và kinh tế”.
Giỏi là cái con người tạo ra cho mình trong quá trình hoạt động có nhận thức
của bản thân chứ không phải cái được trời ban cho.
1.1.1.2. Học sinh giỏi Vật lí
Nói chung học sinh giỏi và học sinh giỏi Vật lí đều có đặc điểm là tích cực,
chủ động, sáng tạo trong học tập có năng lực tư duy phát triển. Trong qua trình dạy
học để lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp giáo viên luôn phải quan tâm đến
những đặc điểm này.
Những học sinh có năng khiếu cao trong một lĩnh vực thì trở thành giỏi trong
lĩnh vực ấy một cách dễ dàng. Tuy nhiên, nếu không có năng khiếu đặc biệt nhưng
có sự luyện tập đặc biệt với lòng say mê cao độ trong những điều kiện thuận lợi có
thể trở thành những người giỏi một lĩnh vực nhất định (HSG Toán, HSG Lý...)
Một số dấu hiệu của học sinh giỏi vật lí:
- Học sinh có thái độ say sưa, nhiệt tình trong việc học Vật lí chính là điều
kiện cần thiết để hình thành và phát triển năng lực ở bộ môn đó. Chính ý thức, trách
nhiệm cao với công việc, thái độ lao động say mê, cần cù đã có tác dụng với sự phát
triển nhân cách, năng lực và làm cho hoạt động trở nên có ý nghĩa và hiệu quả.
- Có hứng thú đối với cấu trúc logíc của khoa học.
6lHBf4ZPSw7BVBT
