Chia sẻ cho các bạn luận án thạc sỹ Nghiên cứu diễn biến và đề xuất các giải pháp bảo vệ chất lượng nước sông thị tính
ABSTRACT
Thi Tinh River is one of the largest branches of the Saigon River System. Since
2005, high economic growth and population concentration have caused a lot of impact
to the water environment of Thi Tinh River, especially the breaking of waste water
containing pools of the San Miguel Foods Joint Stock Company in July 2009.
Until today there are not many researchs on Thi Tinh River. The Circular No
02/2009/TT-BTNMT date 19/03/2009 of the Ministry of Natural Resources and
Environment regulates that it is obligatory to evaluate the possibility of receiving waste-
water of the river in order to license organizations and individuals to discharge waste-
water into the river. Therefore the research “Assessing changes in water quality and
proposing solutions to protect the quality of Thi Tinh River’s water environment” is
done to meet the requirement.
The main methods used in the research include: taking samples and analyzing
samples in the laboratory, evaluating the actual state and changes in water quality
depends on the surface water quality standards of Vietnam issued in 2008. Two new
methods applied to assess the changes in Thi Tinh River’s water quality are : water
quality index (WQI) and biodiversity indicators. They are integrated with Geographic
information systems (GIS). Each method has both advantages and limitations for the
assessment. And the final purpose is to answer the questions “Is the Thi Tinh River
polluted?”, “How polluted is it?” “When is it polluted?” “How is it in the future?”…
They will be stated in this essay.
MỞ ĐẦU
1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Sông Thị Tính là một trong nhiều nhánh lớn, nằm ở tả ngạn sông Sài Gòn, bắt nguồn từ
các sông nhỏ từ tỉnh tây Ninh chảy ngang qua huyện Bến Cát, Dầu Tiếng, một phần
huyện Tân Uyên và Thị Xã thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Sông Thị Tính có diện tích
lưu vực khoảng 840km2
, trong đó phần lớn diện tích lưu vực nằm trên địa phận của
huyện Bến Cát và Dầu Tiếng, chiều dài dòng sông chính khoảng 80km. Dòng chính
sông Thị Tính chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, qua Thị trấn Bến Cát rồi về Sông
Sài Gòn ở Phú An, cách thị xã Thủ Dầu Một khoảng 6km về phía thượng lưu.
Sông Thị Tính thực hiện một số chức năng quan trọng như: cấp nước sinh hoạt, sản
xuất, nuôi trồng thủy sản, cấp nước thủy lợi, giao thông thủy, tiếp nhận và thoát nước
thải…Chính vì thế Sông Thị Tính có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển
kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương nói chung và cho lưu vực sông nói riêng.
Từ những năm 2003 trở về trước sông Thị Tính chưa là đối tượng quan tâm thích đáng
vì tốc độ tăng trưởng kinh tế còn chưa cao, các khu công nghiệp (KCN), khu dân cư
(KDC) chưa đông nên những tác động của hoạt động nhân sinh chưa là vấn đề thời sự.
Nhưng từ sau những năm 2003 đến nay, ngày càng có nhiều quy hoạch phát triển kinh
tế với các cụm dân cư, khu công nghiệp được xây dựng và phát triển với tốc độ ồ ạt nên
đã gây ra nhiều tác động đến môi trường nước Sông Thị Tính, đặc biệt là sự cố vỡ bờ
bao chứa nước thải của Công ty Cổ phần thực phẩm San Miguel Foods vào tháng 7 năm
2009 đã làm nổi lên vấn đề thời sự về ô nhiễm môi trường nước Sông Thị Tính.
Các nghiên cứu về chất lượng nước cũng như quản lý tổng hợp cho lưu vực sông mới
chỉ được quan tâm nhiều trong thời gian gần đây. Trong đó, các nghiên cứu về chất
lượng nước (CLN) và đánh giá diễn biến chất lượng nước (DBCLN) lưu vực sông nhằm
phục vụ cho công tác quy hoạch và bảo vệ nguồn tài nguyên nước mặt trên địa bàn lưu
vực sông Thị Tính cũng còn khá hạn chế.
Tổng quan các nghiên cứu về sông Thị Tính:
Các khảo sát, nghiên cứu về sông Thị Tính có thể tóm tắt như sau:
Một số tài liệu nghiên cứu về sông Thị Tính đã có vào khoảng đầu những năm 1980 khi
hồ Thị Tính được xây dựng vào năm 1985 ở thượng nguồn. Tuy nhiên chỉ dừng ở
những nghiên cứu cơ bản và các điều tra sơ bộ về hình thái sông Thị Tính. Cho đến
những năm gần đây, khi mà các báo động về chất lượng nước ở các lưu vực sông có nền
kinh tế xã hội (KTXH) phát triển nói chung và ở địa bàn Tỉnh Bình Dương nói riêng, thì
Sở Khoa Học Công Nghệ tỉnh Bình Dương cũng mới bắt đầu có những nghiên cứu
nhằm đánh giá chất lượng nước sông Thị Tính. Các nghiên cứu có thể kể đến là:
1. Khảo sát hiện trạng chất lượng nước và lưu lượng hệ thống sông suối trên địa
bàn tỉnh Bình Dương, thực hiện năm 2002 trong đó có lưu vực sông Thị Tính.
Tuy nhiên nghiên cứu chỉ dừng lại ở mức độ đánh giá diễn biến nước sông Thị
Tính ở mức độ cơ bản với các nguồn thải dạng điểm tại thời điểm nghiên cứu và
các kết quả sinh học dừng ở mức định tính, chưa đầy đủ.
2. Dự án “Công trình thủy lợi sông Thị Tính” do Ban quản lý Dự án NN và PTNT –
Sở NN và PTNT tỉnh Bình Dương đầu tư thực hiện nạo vét sông Thị Tính được
thực hiện năm 2002. Dự án nhằm cải thiện tình hình ngập úng và điều hòa nguồn
nước sông phục vụ cho mục đích tưới tiêu, tận thu vật liệu phục vụ cho xây dựng
và giao thông. Tuy nhiên dự án này chỉ dừng ở mức các dữ liệu về hình thái của
sông trên tính toán lý thuyết, không có đánh giá dự báo nào về chất lượng nước
trước và sau khi nạo vét.
3. Quan trắc chất lượng nước sông Thị Tính được thực hiện trong các năm gần đây
bởi sở TN & MT và sở NN PTNT tỉnh Bình Dương tuy nhiên ở dạng quan trắc
tổng thế chất lượng nước mặt trên toàn tỉnh, nên số liệu quan trắc CLN trên sông
Thị Tính chỉ có một vài điểm chính và các chỉ tiêu chỉ dừng ở mức cơ bản, chưa
mang tính hệ thống theo mùa, chưa đánh giá được diễn biến theo thời gian.
4. Đề tài: Điều tra, đánh giá hiện trạng môi trường và đề xuất các giải pháp tổng
hợp quản lý chất lượng nước lưu vực sông Thị Tính thuộc tỉnh Bình Dương, do
sở KN&CN Bình Dương quản lý và do Viện kỹ thuật nhiệt đới và Bảo vệ môi
truờng thực hiện và nghiệm thu năm 2008. Đề tài đã đánh giá hiện trạng chất
lượng nước sông Thị Tính năm 2006, 2007 và dự báo diễn biến chất lượng nước
sông Thị Tính bằng mô hình Qual2k cho ra các kịch bản tương ứng với các điều
kiện giả thuyết về phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, các thông số chạy cho các
kịch bản về dự báo chất lượng nước sông Thị Tính của đề tài này chủ yếu là mô
phỏng diễn biến một số thông số lý hóa học (DO và BOD) dựa trên kết quả quan
trắc của một năm. Do đó đề tài này còn khá hạn chế trong việc đánh giá tổng hợp
về diễn biến chất lượng nước theo thời gian, không gian. Đặc biệt là nhiều thông
số hóa lý, sinh học chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ nhằm đánh giá tổng
thể về diễn biến chất lượng nước sông Thị Tính. Tuy nhiên, đây là tài liệu tham
khảo chính của luận văn. Thông tư số 02/2009/TT-BTNMT ngày 19/03/2009 của Bộ Tài nguyên và Môi trường
quy định đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải của nguồn nước có hiệu lực thi hành kể
từ ngày 01 tháng 07 năm 2009. Thông tư quy định việc đánh giá khả năng tiếp nhận
nước thải của nguồn nước là các sông, suối, kênh, rạch tự nhiên. Áp dụng cho các cơ
quan quản lý tài nguyên nước; các tổ chức, cá nhân có hoạt động xả nước thải, tư vấn
lập hồ sơ đề nghị cấp phép xả nước thải vào nguồn nước. Đây cũng là một trong những
nội dung hướng đến của đề tài.
Với các đặc điểm tóm tắt của Sông Thị Tính và các nội dung đã được nghiên cứu nhưng
còn hạn chế ở trên, cùng với sự ra đời của Thông tư số 02/2009/TT-BTNMT thì việc
nghiên cứu đánh giá diễn biến chất lượng nước và đề xuất các giải pháp bảo vệ chất
lượng môi trường nước sông Thị Tính là việc làm cần thiết, đảm bảo các mục tiêu
phát triển hiện tại và đảm bảo phát triển bền vững trong tương lai của các địa phương
trong lưu vực Thị Tính nói riêng và toàn tỉnh Bình Dương nói chung.
Đề tài này cũng góp phần làm cơ sở cho việc triển khai thực hiện thông tư số
02/2009/TT-BTNMT đối với việc cấp phép xả thải cho các cơ quan quản lý tài nguyên
nước; các tổ chức, cá nhân có hoạt động xả nước thải vào sông Thị Tính.
Qua đề tài này, tác giả cũng đề xuất thêm một số phương pháp cho việc đánh giá diễn
biến chất lượng nước sông Thị Tính, cụ thể là phương pháp đánh giá diễn biến chất
lượng nước bằng chỉ số chất lượng nước (WQI) và Phương pháp chỉ số đa dạng sinh
học. Việc so sánh kết quả của các phương pháp, cùng với các kiểm nghiệm thực tế,
cũng nhằm đưa ra các đánh giá trực quan hơn, toàn diện hơn về diễn biến chất lượng
nước sông Thị Tính trong những năm gần đây.
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
- Đánh giá diễn biến chất lượng nước sông Thị Tính từ năm 1999 đến nay bằng
phương pháp chỉ thị sinh học và từ năm 2006 đến nay bằng phương pháp quan
trắc môi trường và phương pháp xây dựng chỉ số chất lượng nước.
- Đánh giá định tính hiện trạng khả năng chịu tải của sông Thị Tính nhằm phục vụ
cho việc áp dụng thông tư 02/2009 về cấp phép xả thải cho các hoạt động phát
triển kinh tế xã hội trên lưu vực sông Thị Tính
- Đề xuất các giải pháp quản lý tổng hợp chất lượng nước phục vụ cho sự phát
triển kinh tế xã hội trên địa bàn lưu vực Thị Tính.
3. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Phạm vi nghiên cứu:
/file/d/0Bz7Zv9 ... sp=sharing
