Link tải luận văn miễn phí cho ae
Lời nói đầu
Giáo dục và đào tạo Việt Nam đang tiến hành đổi mới toàn diện và đồng bộ theo
h−ớng “Đổi mới mạnh mẽ ph−ơng pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện nếp t− duy sáng tạo của ng−ời học. Từng b−ớc áp dụng các ph−ơng pháp
tiên tiến và ph−ơng tiện hiện đại vào dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự
nghiên cứu cho học sinh” [15, tr 43] nhằm đào tạo con ng−ời Việt Nam tự chủ, năng động,
sáng tạo có năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề: “bồi d−ỡng cho học sinh năng lực t−
duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề” [14, tr 64].
Đổi mới ph−ơng pháp dạy học đ−ợc coi là nhiệm vụ quan trọng của toàn bộ giáo viên
và sinh viên (SV) các tr−ờng đại học s− phạm (ĐHSP), nhất là dạy học các môn nghiệp vụ
s− phạm trong đó có môn Giáo dục học. Do sự biến động nhanh chóng của thực tiễn giáo
dục phổ thông trong thời kỳ đổi mới hiện nay, việc dạy học môn Giáo dục học càng cần
thiết phải gắn chặt với thực tiễn nhà tr−ờng phổ thông-môi tr−ờng hoạt động của SV s−
phạm khi ra tr−ờng. Dạy học môn Giáo dục học càng cần dạy cho SV cách t− duy, t−
duy s− phạm, dạy cho họ các kỹ năng nghề nghiệp, mà cốt lõi là kỹ năng phát hiện và giải
quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn giáo dục ở nhà tr−ờng phổ thông.
Về lý luận, sử dụng tình huống s− phạm (THSP) trong quá trình dạy học ở các tr−ờng
ĐHSP đ−ợc coi là một loại hình, một ph−ơng pháp dạy học tích cực có khả năng bồi d−ỡng
cho SV năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. Đổi mới ph−ơng pháp dạy học theo h−ớng
này đ] và đang đ−ợc nghiên cứu, ứng dụng trong quá trình dạy học ở các tr−ờng ĐHSP hiện
nay. Đặc biệt, cho SV giải quyết THSP về công tác giáo dục phẩm chất nhân cách học sinh
ở trung học phổ thông (THPT) tạo cơ hội cho họ áp dụng tri thức hiểu biết về lĩnh vực công
tác này vào việc giải quyết những vấn đề của thực tiễn giáo dục học sinh ở THPT. Từ đó
hình thành và phát triển cho họ khả năng phát hiện và giải quyết vấn đề của công tác giáo
dục học sinh-mục tiêu hàng đầu của đào tạo SV trở thành ng−ời giáo viên THPT.
Về thực tiễn, ý thức đ−ợc tầm quan trọng của xây dựng và sử dụng THSP trong dạy
học, nhiều giáo viên đ] nghiên cứu và thử nghiệm việc xây dựng và sử dụng THSP trong
quá trình dạy học môn Giáo dục học. Tuy nhiên, ph−ơng pháp dạy học này ch−a đ−ợc chú
trọng đúng mức ở các tr−ờng ĐHSP hiện nay. Nói chung, dạy học ở ĐHSP, vẫn là lối truyền
thụ một chiều từ giáo viên đến SV; SV bị đặt vào vị thế thụ động trong học tập, thiếu cơ hội
tiếp cận với thực tiễn giáo dục ở nhà tr−ờng phổ thông, thiếu cơ hội rèn luyện các kỹ năng
nghề nghiệp cần thiết, nhất là kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề trong công tác giáo
dục học sinh. Thành thử, việc đúc rút đ−ợc những kinh nghệm về xây dựng và sử dụng
THSP nhằm nâng cao hiệu quả quá trình dạy học chuẩn bị cho SV làm công tác giáo dục
học sinh ở THPT trong các tr−ờng ĐHSP hiện nay đang trở thành một yêu cầu cấp bách.
Hệ thống lý luận về THSP, về xây dựng và sử dụng THSP đ−ợc biên soạn trên cơ sở
kế thừa kinh nghiệm của các nhà giáo dục trong n−ớc và trên thế giới về vấn đề này. Riêng
hệ thống 282 THSP đ] đ−ợc xây dựng (Ch−ơng 2) với sự đóng góp công sức của nhiều giáo
viên, cán bộ quản lý các Sở Giáo dục-Đào tạo, các tr−ờng THPT và SV s− phạm các tỉnh
Đồng bằng sông Cửu Long.
Tài liệu đ−ợc biên soạn với mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc đổi mới ph−ơng
pháp giáo dục-đào tạo s− phạm hiện nay. Tuy nhiên, việc biên soạn tài liệu không thể tránh
khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đ−ợc sự góp ý của bạn đọc.
Chân thành cảm ơn!
Tác giả
2
Ch−ơng 1.
Một số vấn đề về tình huống s− phạm1.1. Tình huống s− phạm
1.1.1. Khái niệm
Tình huống s− phạm có liên quan mật thiết với vấn đề (VĐ) và tình huống có vấn
đề (THCVĐ). Do đó nên xem xét THSP trong mối quan hệ với THCVĐ và VĐ.
1.1.1.1. Khái niệm vấn đề
Vấn đề là một phạm trù từng đ−ợc bàn đến trong mọi lĩnh vực của cuộc sống x]
hội. Theo các nhà Tâm lý học, con ng−ời chỉ tích cực t− duy khi đứng tr−ớc một vấn đề,
một nhiệm vụ cần giải quyết. Vấn đề là gì? Các Mác đ] có một câu nói nổi tiếng:
“Vấn đề chỉ xuất hiện khi nào đ] hình thành điều kiện để giải quyết chúng” [23, tr 7];
còn Hồ Chủ Tịch kính yêu thì lại nói “Khi có việc gì mâu thuẫn, khi phải tìm cách giải
quyết chúng, tức là có vấn đề” [37, tr 90]. Những ý kiến này không chỉ có ý nghĩa to
lớn trong việc xem xét, giải quyết các vấn đề trong cuộc sống x] hội mà còn có ý nghĩa
vô cùng quan trọng trong việc xem xét, giải quyết các vấn đề trong công tác giáo dục-
đào tạo, trong quá trình dạy học. Lecne, I.Ia. quan niệm vấn đề th−ờng đ−ợc diễn đạt
d−ới hình thức câu hỏi, cho nên ông đ] định nghĩa: “Vấn đề là một câu hỏi nảy ra hay
đ−ợc đặt ra cho chủ thể mà chủ thể ch−a biết lời giải từ tr−ớc và phải tìm tòi, sáng tạo
lời giải, nh−ng chủ thể đ] có sẵn một số ph−ơng tiện ban đầu để sử dụng thích hợp vào
sự tìm tòi đó” [22, tr 27]. Theo các tác giả trên thì vấn đề chỉ xuất hiện khi có một
thách thức hay mâu thuẫn mà con ng−ời cần giải quyết và con ng−ời đ] có cơ sở để
giải quyết. Cũng có tác giả chỉ đề cập đến thách thức mà con ng−ời cần giải quyết
trong vấn đề. Ví dụ nh− Hoàng Phê và các cộng sự (1994) cho rằng: “Vấn đề là điều
cần đ−ợc xem xét, nghiên cứu, giải quyết” [31, tr 1066]. Nguyễn Ngọc Bảo (1995) lại
xem xét vấn đề vừa là một phạm trù của logic biện chứng lại vừa là phạm trù của Tâm
lý học. Theo logic học biện chứng, vấn đề là hình thức chủ quan của sự biểu thị tất yếu
sự phát triển nhận thức khoa học, tức vấn đề phản ánh mâu thuẫn biện chứng trong đối
t−ợng đ−ợc nhận thức (mâu thuẫn giữa điều đ] biết và điều ch−a biết nảy sinh một cách
khách quan trong quá trình phát triển x] hội). Còn vấn đề nh− là phạm trù của Tâm lý
học nó phản ánh mâu thuẫn trong quá trình nhận thức khách thể bởi chủ thể [2, tr 44].
Nh− vậy có thể nói vấn đề là mâu thuẫn (hay khó khăn) cần đ−ợc xem xét, giải
quyết. Vấn đề th−ờng tồn tại trong đầu của chủ thể nhận thức, giải quyết d−ới dạng câu
hỏi: Cái gì? Tại sao? Nh− thế nào? Do đó, việc giải quyết các vấn đề là hình thức biểu
hiện của t− duy sáng tạo và chính việc giải quyết vấn đề lại là động lực để thúc đẩy t−
duy sáng tạo phát triển.
Vấn đề đ−ợc coi là phạm trù cơ bản trong dạy học nêu vấn đề-dạy học giải quyết
vấn đề hay học tập dựa trên vấn đề-học tập định h−ớng vào vấn đề. Trong dạy học nêu
vấn đề, Okôn,V [30, tr 101] nói rõ rằng vấn đề trong học tập hình thành từ một khó
khăn về lý luận hay thực tiễn mà việc giải quyết khó khăn đó là kết quả của tính tích
cực nghiên cứu của bản thân ng−ời học. Từ đó ông cho rằng tình huống đ−ợc tổ chức
hợp lý th−ờng là nền tảng của khó khăn này, trong tình huống đó ng−ời học đ−ợc những
nhu cầu cần thiết h−ớng dẫn, ra sức khắc phục khó khăn và do đó họ thu đ−ợc những
kiến thức mới và kinh nghiệm mới.
1.1.1.2. Khái niệm tình huống có vấn đề
26B0h8nq973I4n1
