1
Giới thiệu
Hệ Thông tin Địa lý - GIS
Hoàng Thanh Tùng
Bộ môn Tính toán Thủy văn
1. Tóm tắt quá trình phát triển của kỷ nguyên
thông tin & Hệ Thông tin Địa lý - GIS
 Kỷ nguyên thông tin có thể xem như được bắt đầu
với sự sử dụng của thẻ đục lỗ để lập trình văn hoa
dệt tại Pháp cuối những năm 1800.
 Cuộc tổng điều tra dân số Mỹ năm 1890 đã sử dụng
công nghệ thẻ đục lỗ và máy đọc thẻ cơ học để
thống kê kết quả điều tra.

Năm 1936 tại hội nghị của hiệp hội các nhà địa lý
Mỹ đã nêu ra sự cần thiết phải phát triển các tiếp
cận về lượng trong giải quyết các vần đề dựa trên
bản đồ
2
1. Tóm tắt quá trình phát triển của kỷ nguyên
thông tin & Hệ Thông tin Địa lý - GIS
 Ba yếu tố quan trọng dẫn tới sự hình thành công nghệ
bản đồ kỹ thuật số và bản đồ học vi tính trong những
năm 1960 là:
1. Sự hoàn thiện các kỹ thuật ngành bản đồ
2. Sự phát triển nhanh chóng trong công nghệ vi tính kỹ
thuật số
3. Sự phát triển nhanh kỹ thuật xử lý không gian
 Vào những năm 1960, Bộ Y tế và Bộ Lâm nghiệp Hoa Kỳ đã phát
triển các kỹ thuật máy tính để nghiên cứu chất lượng nước và các
vấn đề thuỷ văn.

 Việc sử dụng bản đồ giấy thông thường có một loạt các
nhược điểm cho người sử dụng trong việc thể hiện, thao
tác, xử lý các dữ liệu thông tin, cụ thể như:
1. Không có khả năng thay đổi tỷ lệ bản đồ (vì tỷ lệ này là cố
định khi bản đồ được in ra),
2. Không có khả năng hiển thị lớp thông tin chuyên đề (layer)
riêng mà người sử dụng quan tâm,
3. Khó khăn trong việc chuyển đổi từ hệ toạ độ này sang hệ toạ
độ khác,
4. Việc cập nhật thông tin vào trong bản đồ rất khó khăn và mất
nhiều thời gian,
5. Khó khă
n trong việc thực hiện các phân tích về số, về lượng,
6. Khu vực quan tâm luôn luôn nằm tại vị trí giao nhau của 4 tấm
bản đồ (vấn đề này được biết đến như là ‘luật Murphy’),
7. Không có khả năng thay đổi cách hiển thị các đối tượng, các
đặc điểm đã được vẽ,
8. Sản xuất bản đồ theo nhu cầu riêng vô cùng tốn kém.
 Các nhà nghiên cứu và quản lý tài nguyên dần dần đã nhận
ra rằng cần thiết phải cải thiện phương pháp xử lý các
thông tin địa lý, điều này đã dẫn tới sự ra đời của GIS.
3. Khái niệm Hệ Thông tin Địa lý
 Hệ thông tin địa lý (GIS – Geographical
Information Systems) là “một hệ thống các phần
cứng, phần mềm, các quá trình để lưu trữ, quản lý,
thao tác, phân tích, mô hình hoá, thể hiện và hiển
thị các dữ liệu địa lý nhằm mục đích giải quyết các
bài toán phức tạp liên quan đến quy hoạch và quản
lý tài nguyên“
 Một đặc điểm quan trọng nhất của GIS là dữ liệu

Bàn số hoá
Máy tính
Mạng
Ổ CD-ROM
Máy in khổ lớn Máy in
4. Cấu trúc một hệ thống thông tin địa lý
2. phần mềm
Nhóm nhập dữ
liệu
Cơ sở DLĐL
Giao diện với người sử
dụng
Hiển thị và ra báo cáo Chuyển đổi dữ liệu
6
4. Cấu trúc một hệ thống thông tin địa lý
3. Cơ sở dữ liệu
Thu nạp dữ liệu
CƠ SỞ
DỮ LIỆU
Tra cứu
Thao tác, biến đổi dữ liệu
Hiển thị kết quả, báo
cáo
4. Cấu trúc một hệ thống thông tin địa lý
4. Con người
Ban quản lý
-Các nhà tài trợ
-Đại diện người sử dụng
-Người quản lý GIS
Nhóm sử dụng GIS

chức, cơ quan làm việc trong lĩnh vực GIS cần phải thiết
lập một quy trình thủ tục quản lý điều hành, cơ chế báo
cáo công việc, các đầu mối quản lý và các cơ chế khác để
đảm bảo rằng các hoạt động của một dự án GIS là nằm
trong dự toán, duy trì được chất lượng cao của công việc
và nhìn chung là đáp ứng được những yêu cầu dự án GIS
nói riêng và hoạt động của cơ quan, tổ chức đó nói chung
5. Các sản phẩm GIS thương mại
 Các sản phẩm trong lĩnh vực này có thể
được chia thành 5 nhóm:
1. Nhóm các sản phẩm phần mềm GIS dành cho các
máy tính lớn mainfraim, workstation, mini
2. Nhóm các sản phẩm phần mềm GIS dành cho các
máy tính PC
3. Nhóm các sản phẩm phần mềm GIS dành cho các
bản đồ chuyên đề, bản đồ thống kê
4. Nhóm các sản phẩm phần mềm GIS dành cho các
ứng dụng địa hình
5. Nhóm các sản phẩm phần mềm GIS khác nhau dành
cho số hoá bản đồ, xử lý ảnh viễn thám hoặc các sản
phẩm CAD/CAM.
8
6. Các lĩnh vực ứng dụng của GIS
1. Lĩnh vực quy hoạch đô thị: Nhà quy hoạch đô thị
quan tâm đến sự phát triển mở rộng đô thị ra các vùng
ngoại ô, và xem xét đến việc phát triển dân số cơ học
tại các vùng đó cũng như lý do tại sao đô thị cần phát
triển ở vùng này chứ không phải ở vùng khác
2. Lĩnh vực sinh học: Nhà sinh vật học nghiên cứu tác
động của tập quán đốt r