Bài thơ vừa nói lên bi kịch duyên phận vừa cho thấy khát vọng sống,
khát vọng hạnh phúc của Hồ Xuân Hương.
Bài làm:
Trong kho tàng văn học trung đại Việt Nam, có rất nhiều thiên tài. Thế
nhưng ta lại hiếm thấy kỳ nữ. Tên tuổi Hỗ Xuân Hương xứng đáng được
đứng trong vị trí đó bởi bài thơ bà mang phong cách rất truyền thống của
người phụ nữ Việt Nam. Cuộc đời bà đầy sóng gió, bi kịch và éo le trên
con đường tình yêu. Sáng tác khoảng bốn mươi bài thơ Nôm nhưng có vẻ
như bộc lộ rõ nhất là “Tự tình” phần II trong chuỗi ba bài thơ cùng tên:
“ Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,
Trơ cái hồng nhan với nước non.
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,
Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.
Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con! ”
Dân gian có câu: “Thời gian là vàng bạc” nhưng đối với Hồ Xuân
Hương thì nó càng sâu sắc hơn nên bài thơ mở đầu bằng thời gian lẫn
không gian: “Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn”. Ta có thể thấy không
gian cũng như tâm trạng vô cùng trống vắng, cô đơn trước cuộc đời đầy
bất công. “Đêm khuya” chính là lúc suy ngẫm lại bản thân và sẽ thật đầm
ấm, hạnh phúc nếu như có người cúng trò chuyện ở bên mình. Thế nhưng
bà chỉ có một mình cùng với nỗi buồn và sự cô đơn. Âm thanh “văng vẳng”
của tiếng trống càng khiến ta thấy được nỗi cô đơn bị ám ảnh. Thời gian
đó, không gian ấy càng ngày càng phá huỷ tuổi thanh xuân của người phụ
nữ xinh đẹp: “Trơ cái hồng nhan với nước non”. Câu nói đó là tâm trạng rối
bời cảm xúc vừa lo âu vừa buồn bã của con người khi ý thức được sự
chảy trôi của thời gian, sự hữu hạn của đời người. Biện pháp đảo ngữ độc
đáo là đặt động từ “trơ” lên đầu câu khẳng định một nỗi đau tột cùng
nhưng lại có bản lĩnh vô cùng phi thường. Trơ lì, trơ trọi, trơ chẽn hay tủi

sắc bén, các biện pháp tu từ sâu sắc và nghệ thuật xây dựng nhân vật trữ
tình. Bài thơ nói lên mọi cảm xúc của thân phận khiến người đọc không
ngừng thương tiếc phụ nữ thời phong kiến . Cho dù số phận có thế nào đi
chăng nữa thì vẫn cố vươn lên để sống mặc dù không thay đổi được nó.