16/12/2008
1
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.
Chủ đề 4.2
Cán cân thanh toán
Quách Mạnh Hào
PhD (Fin, Bham), MBA (Fin, Bham), BSc
(Econ, Hanoi)
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-2
Cán cân thanh toán
• Là thống kê các giao dịch kinh doanh
quốc tế diễn ra trong thời gian một năm
• Đo lường các giao dịch kinh tế quốc tế
giữa cư dân một quốc gia với cư dân
nước ngoài được gọi là cán cân thanh
toán (BOP)
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-3
Cán cân thanh toán
• Số liệu BOP quan trọng đối với các nhà hoạch định
chính sách và các MNEs vì nó hàm chứa tính cạnh
tranh và sức mạnh của một quốc gia
• Với một MNE cả số liệu BOP nước mình và nước
ngoài đều quan trọng:
– Là chỉ số thể hiện sức ép lên tỷ giá
– Là dấu hiệu của việc áp đặt hoặc kiểm soát các hình
thức thanh toán khác nhau (cổ tức, lãi suất, chi phí
bản quyền và các hình thức thanh toán khác)
– Là dự báo triển vọng thị trường của một quốc gia
(đặc biệt là trong ngắn hạn)
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-4
Các giao dich BOP đặc trưng

2
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-7
BOP là một báo cáo dòng tiền
• BOP thường bị hiểu sai khi nhiều người cho rằng nó giống như
một Bảng tổng kết tài sản, trong khi thực ra thì nó là một Báo cáo
dòng tiền.
• Bảng tổng kết tài sản là sự cân đối giữa nguồn và tài sản trong khi
Báo cáo dòng tiền đơn giản là phản ánh các khoản thu – chu.
• Bằng việc ghi nhận các giao dịch quốc tế trong một giai đoạn 1
năm, BOP cho phép xem xét dòng tiền thanh toán thường xuyên
giữa một quốc gia và các quốc gia khác
• BOP không cộng dồn giá trị tài sản và nợ của một quốc gia tại một
ngày cụ thể nào (như một bảng tổng kết tài sản một công ty
thường làm)
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-8
BOP là báo cáo dòng tiền
• Hai giao dịch kinh doanh xác định cán cân thanh toán:
– Trao đổi tài sản thực: xuất khNu cá tra, giầy dép,
dầu thô, lúa gạo .v.v.
– Trao đổi tài sản tài chính: mua bán cổ phiếu, trái
phiếu, mua bán nợ .v.v.
• Mặc dù các tài sản có thể được nhận diện gắn với từng
nhóm, nhưng để đơn giản thì hãy nghĩ các tài sản là các
hàng hoá có thể mua hoặc bán.
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-9
Các tài khoản của BOP
• BOP bao gồm hai tài khoản nhỏ, Tài
khoản vãng lai và Tài khoản vốn/tài
chính
• Thêm vào đó, tài khoản Dự trữ chính

–$200
–$300
–$400
–$500
–$600
2001 2002 2003200019991997199619951994199319921991199019891988198719861985
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-12
Cán cân Vãng lai
• Thâm hụt BOT trong quá khứ đã là một mối lo
ngại của nước Mỹ, trong cả khu vực công và tư
• Thâm hụt hàng hóa đi liền với thực tế là sự sụt
giảm của các ngành công nghiệp nặng truyền
thống của Mỹ (thép, ô tô, thiết bị ô tô, dệt)
16/12/2008
3
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-13
Tài khoản vốn/tài chính
• Tài khoản vốn trong cán cân thanh toán
đo lường các giao dịch kinh tế của các tài
sản tài chính. Nó được chia thành hai
phần cơ bản:
– Tài khoản vốn
– Tài khoản tài chính
• Tài khoản vốn thường được coi là phụ,
trong khi tài khoản tài chính được coi là
chính
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-14
Tài khoản tài chính
• Tài sản tài chính có thể được phân loại
theo nhiều cách bao gồm độ dài của tài

Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-17
Đầu tư danh mục
• Đây là khoản vốn ròng vào và ra khỏi nước Mỹ
nhưng không vượt quá 10% phần đầu tư trực
tiếp.
• Việc mua các chứng khoán nợ qua biên giới
được phân loại là đầu tư danh mục bởi các
chứng khoán nợ theo định nghĩa không mang
lại quyền sở hữu hay kiểm soát của người mua.
• Đầu tư danh mục được thực hiện chủ yếu do
lợi nhuận chứ không phải vấn đề kiểm soát hay
quản lý.
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-18
Source: International Monetary Fund, Balance of Payments Statistics Yearbook, 2004.
Tài khoản Vốn/Tài chính của Mỹ, 1992-2003
(tỷ US$)
Current Account Capital/Financial Account
$600
$400
$200
$0
–$200
–$400
–$600
2001 2002 2003200019991998199719961995199419931992
16/12/2008
4
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-19
Tài khoản Sai số/Dự trữ chính thức
• Tài khoản sai số và bỏ xót ròng đảm bảo rằng BOP

– Tỷ giá
– Lãi suất
– Lạm phát
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-23
BOP và GDP
• Chúng ta có thể diễn giải GDP theo
phương trình đơn giản:
GDP = C + I + G + X – M
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-24
BOP và GDP
• Các biến số từ công thức này bao gồm:
C = chi tiêu tiêu dùng
I = chi tiêu đầu tư
G = chi tiêu của chính phủ
X = xuất khNu hàng hóa dịch vụ
M = nhập khNu hàng hóa dịch vụ
X – M = cán cân vãng lai
16/12/2008
5
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-25
BOP và Tỷ giá
• BOP của một quốc gia có thể có tác động
mạnh lên tỷ giá và ngược lại
• Quan hệ giữa BOP và tỷ giá có thể được
phản ánh bởi phương trình đơn giản sau
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-26
BOP và Tỷ giá
(X – M) + (CI – CO) + (FI – FO) + FXB = BOP
Trong đó:
X = xuất khNu hàng hóa dịch vụ

trị ổn đinh. Đây cũng chính là điều giúp cho nước Mỹ
củng cố được thâm hụt ngân sách lớn
• Nhưng có vẻ như là dòng vào tài khoản tài chính đang
giảm dần trong khi tài khoản vãng lai xấu đi – làm cho
nước Mỹ đang trở thành một con nợ lớn trên thế giới
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-29
Cán cân thương mại và Tỷ giá
• Xuất nhập khNu hàng hóa và dịch vụ của một
quốc gia chịu ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá
• Cơ chế chuyển dịch tương đối đơn giản: thay
đổi tỷ giá sẽ dẫn tới sự thay đội quá trình xuất
nhập khNu, thay đổi giá cả va do vậy tác động
tới cầu do sự nhạy cảm của cầu theo giá
• Về lý thuyết, điều này có vẻ như sẽ xảy ra ngay
lập tức, nhưng trong thế giới thực thì mọi việc
có vẻ phức tạp hơn
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-30
Đường cong J
Trade Balance
(domestic currency)
Trade Balance
Time
(months)
Initial Trade
Balance Position
(typically in deficit)
t
1
t
2

– 1945-1971 – giai đoạn Bretton Woods cho thấy một sự mở
rộng nhanh chóng của thương mại quốc tế
– 1971-2002 – thả nổi tỷ giá, biến động kinh tế, sự mở rộng
nhanh chóng của dòng vốn
Copyright © 2007 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 1-33
Source: “Globalization and Capital Marke ts ,” Maurice Obstfeld and Alan M. Taylor, NBER Conference Paper, May 4-5, 2001, p. 6.
Low
High
Capital Mobility
1880
1860 1900 1920 1940 1960 1980 2000
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1880
1900
1914
1929
1860
1925
1918