Th«ng tin
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2007 75
rong quá trình soạn thảo luật, các nhà
lập pháp trên khắp thế giới từ lâu đã
nhận thấy rằng có nhiều trường hợp, một
quốc gia sẽ không thể xây dựng được các
quy định pháp luật mang tính hiệu quả cao
nếu không có sự hỗ trợ của luật so sánh.
Từ xa xưa, con người đã biết sử dụng
luật so sánh vào hoạt động lập pháp. Đó là
khi các vị hoàng đế La Mã cổ đại lấy các đạo
luật và thể chế pháp lí ở một vài nhà nước
thành bang Hi Lạp cổ đại làm hình mẫu để
xây dựng hệ thống luật lệ của đế quốc La
Mã. Vì thế, khi xem xét Luật mười hai bảng
- đạo luật được cho là nổi tiếng và lâu đời
nhất ở La Mã, chúng ta không thể không
nhận thấy sự ảnh hưởng của Hi Lạp cổ đại
đối với hệ thống luật lệ nói riêng và với cả
nền văn minh La Mã nói chung. Cicero và
Gaius, trong các tác phẩm của mình đều chỉ
ra rằng trước khi bắt tay vào soạn thảo luật lệ
La Mã, các vị hoàng đế La Mã đều phái một

Tới nay, việc sử dụng luật so sánh đã trở
thành yêu cầu quan trọng trong quá trình lập
pháp của nhiều quốc gia, đặc biệt là những
nước ở châu Âu - các quốc gia có trình độ
lập pháp cao. Một ví dụ tiêu biểu đó là, tại
mục 6.3 của Bộ luật dân sự Hà Lan 1992 -
phần vi phạm nghĩa vụ ngoài hợp đồng, các
nhà lập pháp đã sử dụng tổng thể 220 lời chú
thích, trong đó có 120 chú thích dẫn chiếu
tới pháp luật, án lệ hoặc thuật ngữ pháp lí ở
15 quốc gia khác.
(3)

Ngoài ra, các nhà lập pháp của nhiều
nước châu Á khi soạn thảo những văn bản
luật quan trọng cũng đều sử dụng các nghiên
cứu luật so sánh. Trong đó, Nhật Bản được
T
Th«ng tin
76 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2007

coi là một ví dụ điển hình. Vì vậy, có thể
nói, nhiều đạo luật của Nhật Bản mang “hơi
hướng” của luật nước ngoài. Ví dụ như, Bộ
luật dân sự và Bộ luật tố tụng dân sự Nhật
Bản đều có sự tham khảo trên cơ sở so sánh
các bộ luật tương ứng của Đức; còn bộ luật

của Đảng (năm 1986) tới nay, để soạn thảo
các văn bản pháp luật quan trọng, các nhà
lập pháp của chúng ta cũng đã sử dụng khá
nhiều những kết quả nghiên cứu so sánh luật.
Ví dụ, trong quá trình xây dựng Luật doanh
nghiệp, chúng ta đã tham khảo từ pháp luật
về công ti của Anh, Hoa Kì, Trung Quốc…
Hay để có được Luật cạnh tranh như hiện
nay, rất nhiều văn bản pháp luật tương ứng
của nhiều nước đã được nghiên cứu, tham
khảo trong quá trình soạn thảo như Luật
cạnh tranh Canađa, pháp luật về thương mại
lành mạnh của Hàn Quốc, hay Luật thương
mại lành mạnh của Đài Loan…
Như vậy, vai trò của luật so sánh đối với
quá trình soạn thảo luật của các quốc gia là
không thể phủ nhận. Những nghiên cứu luật
so sánh mang lại cho các nhà lập pháp cái
nhìn toàn diện, đúng đắn hơn đối với hệ
thống pháp luật của quốc gia, từ đó xác định
những mảng yếu kém và lựa chọn những
giải pháp tốt hơn để điều chỉnh các quan hệ
pháp luật ngày càng mở rộng và mang tính
phức tạp hơn./.
NguyÔn ThÞ Ngäc Anh
(Trung tâm luật so sánh
Trường Đại học Luật Hà Nội)

(1).Xem: “Comparative Law in a Changing World”,
Peter de Cruz, Nxb. Cavendish, 1999, tr.11.