chương 10: ĐO DÒNG ĐIỆN VÀ ĐO
ĐIỆ
N ÁP
5.3.1. Đo dòng điện
Đo dòng điện bằng cách mắc ampe kế nối tiếp với phụ tải có
dòng điện cần đo chạy qua. Điện trở trong của ampe kế càng nhỏ
càng tốt
Để mở rộng thang đo một chiều, người ta dùng điện trở sơn (shunt)
R
s
nối song song với cơ cấu đo
Ta có I = I
S
+I
A
K = I/I
A
= R
A
/R
S
+ 1
K: hệ số mở rộng thang đo.
Thay đổi R
S
ta được các hệ số mở rộng thang đo khác nhau
R
A
/R
S
= 9;99; 999 ⇒K = 10;100;1000;

có điện áp cần đo.
Để kết quả đo chính xác thì điện trở vôn kế càng lớn càng tốt.
Để mở rộng thang đo bằng cách mắc thêm điện trở phụ nối tiếp với
vôn kế
Gọi k= U/U
V
: hệ số mở
rộng thang đo. k = U/U
V
=
1+R
p
/R
v
Thay đổi Rp có thể đạt được các giá trị k khác nhau
Khi đo điện áp U lớn để mở rộng thang đo người ta dùng máy biến
áp điện áp.
5.4. ĐO CÔNG SUẤT
Dụng cụ đo công suất là Oát kế (oát mét), đơn vị của công suất là
Oát (W).
5.4.1. Đo công suất trong mạch điện sin một pha
Oát mét hay dụng cụ đo công suất thường chế tạo theo cơ cấu
kiểu điện động
Nguyên lý hoạt động:
- Cuộn tĩnh 1 mắc nối tiếp với phụ tải và gọi là cuộn dòng, có
điện trở rất nhỏ nên thường quấn ít vòng bằng dây cỡ lớn.
- Cuộn 2 ở phần động dùng làm cuộn áp, nối song song
với phụ tải cần đo . Cuộn dây 2 điện trở rất lớn nên người
ta nối thêm một điện trở phụ Rp.
Mômen quay tức thời của cuộn dây 2 phần động: m

pt
= UI cos
ϕ
Như vậy M
q
của oát mét tỉ lệ với công suất tác dụng của phụ tải
nên được dùng để đo
công suất mạch xoay chiều và cả một chiều.
5.4.2. Đo công suất trong mạch điện ba pha
Khi mạch ba pha bốn dây đối xứng, thì chỉ cần dùng một oát
kế đo công suất 1 pha rồi nhân 3 : P
3p
= 3.P
1p
Nếu là mạch 3 pha 4 dây không đối xứng thì phải dùng 3 oátmét đo
rồi cộng kết quả lại.
P
3p
=P
A
+P
B
+P
C
Khi mạch ba pha không có dây trung tính phụ tải bất kỳ, người ta
dùng 2 oát kế để đo
công
suất:
P
3p

A
+i
B
) (2)
Từ (1) và (2) ta có:
p
3p
= i
A
(u
A
-u
C
)+i
B
(u
B
-u
C
) = i
A
u
AC
+i
B
u
BC
= p
1
+p

I
E
Hình 5.5.2
R
cc
1
R
x
2
R
bt
Ôm kế dùng để đo các điện trở có giá trị nhỏ
Cấu tạo:
- Nguồn pin E
- Cơ cấu chỉ thị kiểu từ điện R
cc
- R
bt
- điện trở dùng để điều chỉnh vị trí không.
- R
x
- điện trở cần đo
Khi nối R
x
cần đo vào mạch, dòng
điện đi qua cơ cấu đo I: I = E/( R
bt
+
R
x

mắc nối tiếp với
điện trở R
2
, điện trở cần đo R
x
mắc nối tiếp với điện trở R
p1
Dòng điện qua 2 khung dây:
I
1
=U/(R
1
+R
p1
+R
x
); I
2
=U/(R
2
+R
p2
);
Góc quay
α
của mêgômét tỷ lệ với tỷ số của hai dòng:
α
=f(I
1
/I

1
, R
2,
R
3
có thể điều chỉnh
được. Điều chỉnh các điện trở R
1
, R
2,
R
3
cho điện kế G
chỉ không, cầu đã cân bằng: R
x
/R
2
= R
3
/R
1
⇒ R
x
=R
2
.
R
3
/R
1