Lý luận chung về công tác kế toán tập hợp chi phí sản
xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp ở trong các
doanh nghiệp xây dựng
I. Đặc điểm của sản xuất xây lắp và yêu cầu của công tác quản lý
trong hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm trong
doanh nghiệp xây dựng
1. Đặc điểm chung của sản xuất xây dựng.
Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất vật chất góp phần tạo nên cơ sở
vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế, tăng cờng tiềm lực cho nền kinh tế. Hoạt
động của ngành xây dựng là họat động để hình thành nên năng lực sản xuất
cho các ngành, các lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế. Tạo điều kiện để
nền kinh tế phát triển nhanh và ổn định, thu hút vốn đầu t từ bên ngoài. Do
vậy việc đầu t xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật và phát triển ngành xây dựng
luôn phải đợc coi trọng và đi trớc một bớc so với các ngành kinh tế khác.
Ngành xây dựng là một ngành sản xuất độc lập, có những đặc thù riêng
về mặt kinh tế, tổ chức quản lý và kỹ thuật, chi phối trực tiếp đến việc tổ
chức công tác kế toán nói chung và tổ chức kế toán chi phí sản xuất, tính giá
thành sản phẩm nói riêng. những đặc thù này thể hiện là:
+ Sản xuất xây lắp là một ngành sản xuất công nghiệp đặc biệt theo đơn
đặt hàng, sản phẩm mang tính đơn chiếc, riêng lẻ. Các công trình thi công
theo yêu cầu của khách hàng, mỗi đối tợng xây lắp thờng có yêu cầu kỹ
thuật, kết cấu, hình thức, địa điểm riêng do vậy mà việc tổ chức thi công,
biện pháp thi công phải luôn thay đổi cho phù hợp với từng đối tợng xây lắp,
đáp ứng đợc những yêu cầu của đơn đặt hàng.
+ Đối tợng sản xuất xây dựng cơ bản thờng có khối lợng lớn, giá trị
nhiều thời gian thi công dài. Do đặc điểm này mà kế toán xác định đối tợng
và kỳ tính giá thành phù hợp sẽ đáp ứng đợc yêu cầu quản lý kịp thời và chặt
hẽ chi phí chánh căng thẳng về vốn cho Doanh nghiệp xây lắp.
+ Sản xuất xây dựng thờng diễn ra ngoài trời, chịu tác động trực tiếp
của các yếu tố thuộc về điều kiện tự nhiên. do vậy thi công xây lắp đôi khi
mang tính thời vụ. do vậy mà đôi khi gặp phải những rủi ro tạo nên những

ợc mục đích là tạo ra đợc khối lợng sản phẩm tơng ứng, đó là quá trình
chuyển biến của các loại vật liệu xây dựng thành sản phẩm dới sự tác động
của máy móc thiết bị cùng với sức lao động của con ngời hay đó chính là sự
chuyển biến các yếu tố về t liệu lao động vàđối tợng lao động (hao phí về lao
động vật hoá) dới sự tác động có mục đích của sức lao động (hao phí về lao
động sống) qua quá trình thi công sẽ trở thành sản phẩm xây dựng. Toàn bộ
những hao phí này đợc thể thiện dới hình thái giá trị thì đó là chi phí sản xuất
.
Vậy: Trong Doanh nghiệp xây dựng , chi phí sản xuất là biểu hiện bằng
tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá và các loại hao
phí cần thiết khác mà Doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động sản xuất ,
thi công trong một thời kỳ nhất định.
Chi phí sản xuất trong Doanh nghiệp xây dựng bao gồm nhiều loại khác
nhau với nội dung kinh tế khác nhau, công dụng và mục đích của chúng
trong quá trình sản xuất cũng khác nhau.
1.2 Phân loại chi phí sản xuất trong Doanh nghiệp xây dựng .
Trong doanh nghiệp xây dựng các chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại
có nội dung kinh tế và công dụng khác nhau, yêu cầu quản lý đối với từng
loại chi phí cũng khác nhau. Việc quản lý sản xuất , quản lý chi phí sản xuất
không chỉ dựa vào số liệu tổng hợp của tất cả các loại chi phí sản xuất mà
còn căn vào số liệu cụ thể của từng loại chi phí phát sinh theo từng công
trình, hạng mục công trình ở từng địa bàn khác nhau trong từng thời kỳ nhất
định.
Việc phân loại chi phí một cách chính xác giúp cho việc tập hợp và tính
giá thành công tác xây lắp theo từng khoản mục chi phí mới đảm bảo tính
chính xác. đáp ứng yêu cầu đó, trong doanh nghiệp xây lắp việc phân loại chi
phí sản xuất đợc áp dụng theo những tiêu thức cơ bản sau:
1.2.1. Phân loại theo tính chất kinh tế, nội dung kinh tế của chi phí
Theo cách phân loại chi phí này, mỗi yếu tố chi phí sản xuất bao gồm
các chi phí sản xuất có tính chất, nội dung kinh tế giống nhau đợc xếp vào

phí nguyên vật liệu đã tính vào chi phí sử dụng máy thi công) cụ thể nh gạch,
đá, xi măng, sắt thép, các kết cấu bê tông,
* Chi phí nhân công trực tiếp: là toàn bộ những khoản mà doanh
nghiệp phải trả cho công nhân trực tiếp thi công xây lắp và các khoản phụ
cấp có tính chất lơng, nh phụ cấp làm thêm giờ, phụ cấp trách nhiệm, (không
bao gồm tiền lơng của công nhân điều khiển máy thi công, tiền nhân công
vận chuyển ngoài công trờng)
* Chi phí sử dụng máy thi công: là toàn bộ những chi phí vật liệu,
nhiên liệu, nhân công và các chi phí trực tiếp dùng cho quá trình sử dụng
máy để thực hiện việc xây lắp các công trình nh máy ủi, máy trộn bê tông,
máy xúc,
* Chi phí sản xuất chung: là toàn bộ chi phí phục vụ cho sản xuất xây
lắp, những chi phí có tính chất dùng chung cho hoạt động xây lắp gắn liền
với từng công trờng cụ thể nh chi phí nhân viên phân xởng, chi phí nhân viên
quản lý đội, chi phí công cụ, dụng cụ trên công trờng.
Với cách phân loại chi phí sản xuất theo cách này nhằm giúp doanh
nghiệp tập hợp đợc chi phí của từng khoản mục chi phí phát sinh để tiến
hành đối chiếu với giá thành dự toán cũng nh phục vụ cho yêu cầu kiểm tra
và phân tích chi phí của doanh nghiệp, cung cấp tài liệu cho công tác tính giá
thành sản phẩm , làm tài liệu tham khảo để lập định mức chi phí sản xuất và
lập kế hoạch cho kỳ sau.
Ngoài những cách phân loại chi phí sản xuất theo những cách chủ yếu
trên, các doanh nghiệp có thể phân thành:
Chi phí cố định và chi phí biến đổi: Theo cách phân loại này nhằm
phân tích điểm hoà vốn, phục vụ cho việc ra quyết định quản lý cần thiết
nhằm hạ giá thành sản phẩm , tăng hiệu quả sản xuất .
Chi phí tổng hợp và chi phí đơn nhất: Cách phân loại này giúp nhận
thức đợc từng loại chi phí trong việc hình thành giá thành sản phẩm nhằm tổ
chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất thích hợp với từng loại
Chi phí trục tiếp và chi phí gián tiếp: Cách phân loại này giúp xác định

quan đến công trình, hạng mục công trình nào thì đợc tập hợp vào đối tợng
đó một cách thích hợp. Khi hoàn thành , tổng chi phí theo đối tợng hạch toán
cũng chính là giá thành của sản phẩm xây lắp .
* Theo bộ phận sản phẩm sản xuất sản phẩm : Bộ phận xây dựng cơ
bản là các giai đoạn xây lắp của các công trình, hạng mục công trình có dự
toán riêng. Các chi phí sản xuất phát sinh trong quá trính sản xuất đợc tập
hợp cho từng giai đoạn xây lắp có lien quan. Khi hoàn thành tổng chi phí
theo các giai đoạn chính là giá thành sản phẩm xây lắp .
* Theo nhóm sản phẩm : Đợc áp dụng trong trờng hợp XNXL cùng
một lúc thi công một số công trình, hạng mục công trình theo cùng một thiết
kế, theo cùng một phơng thức thi công nhất định và trên cùng một địa bàn.
Tất cả các chi phí phát sinh đợc tập hợp theo nhóm sản phẩm và chi phí hoàn
thành toàn bộ kế toán phải định giá thành đơn vị hoàn thành.
* Theo giai đoạn công nghệ : Đợc áp dụng đối với các xí nghiệp sản
xuất vật liẹu xây dựng, sản xuất cấu kiện lắp sẵn , khi mà toàn bộ quy trình
công nghệ sản xuất sản phẩm đợc chia ra thành nhiều giai đoạn công nghệ,
vật liệu đợc chế biến từ khâu đầu đến khâu cuối theo một trình tự nhất định.
Nh vậy đối tợng tính giá thành trong Doanh nghiệp xây lắp là sản phẩm hoàn
chỉnh và sản phẩm hoàn thành theo giai đoạn quy ớc.
3. Phơng pháp kế toán tập hợp chi phí sản xuất trong Doanh nghiệp
xây dựng .
Chi phí sản liên quan đến nhiều yếu tố vật chất khác nhau, mỗi yếu tố
vật chất là một yếu tố đầu vào của sản xuất và có những tác dụng nhất định
trong việc thực hiện mục đích sản xuất sản phẩm . Do vậy mà tập hợp các
yếu tố vật chất cấu thành nên sản phẩm là nội dung quan trọng trong hạch
toán giá thành. Các phơng pháp tập hợp chi phí phù hợp với công nghệ sản
xuất sản phẩm và yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ sẽ đảm bảo cho giá thành
phản ánh đúng đắn lợng hao phí vật chất tham gia vào việc cấu tạo nên sản
phẩm . Bằng phơng pháp tập hợp thích hợp thì giá thành mới thực hiện đợc
chức năng bù đắp chi phí .Tuỳ theo điều kiện sản xuất thực tế ở từng Doanh

Tài khoản 15 4 dùng để tổng hợp chi phí sản xuất phục vụ cho việc tính
giá thành và đợc mở cho từng công trình, hạng mục công trình.
3.1.1 Phơng pháp tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
Trong Doanh nghiệp xây lắp thì chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao
gồm giá trị thực tế của vật liệu chính (xi măng ,sắt thép, cát, đá) vật liệu
phụ đinh,dây buộc, các cấu kiện bê tông, các thiết bị đi kèm vât kiến trúc
cần cho việc thực hiện và hoàn thành khối lợng xây lắp.
Vật liệu sử dụng cho hạng mục công trình nào phải tính trực tiếp cho
hạng mục công trình đó trên cơ sở đơn giá và khối lợng thực tế đã sử dụng.
Trờng hợp không thể tính trực tiếp cho từng đối tợng sử dụng thì áp dụng
phân bổ theo tiêu thức phù hợp.
Xác định tiêu thứ phân bổ :


=
i
T
C
H
Trong đó : c : Là tổng chi phí cần tiến hành phân bổ
T
i
: Tiêu thức phân bổ thuộc đối tợng i
Mức phân bổ xác định cho từng đối tợng:
C
i
= H
i
x T
i