nghiên cứu ứng dụng phơng pháp nuôi cấy lát mỏng tế bào trong
nhân nhanh in vitro cho một số giống địa lan có giá trị
Study on application of thin cell layer culture for in vitro propagation of some valuable
cymbidium varieties
Nguyễn Quang Thạch, Hoàng Thị Nga,
Nguyễn Thị Lý Anh, Vũ Thị Hoài
Summary
The thin cell layer method was suggeted by Tran Thanh Van K. We use this method to complete
micropropagation of Cymbidium.
Experiments were carried out on varieties Miss Kim, Xanh Chieu and Hong Bet originated from China
and Viet Nam. The tissue culture was done in artificial conditions (adjustable light, temperature,
humidity). There ware 15-50 explants in each variant of experiments. In optimal medium: MS + 150ml
coconut water + 1mg kinetin + 10g sucrose + 6,5g agar per lit (for variety Miss Kim) and MS + 150ml
coconut water + 1mg BA + 10g sucrose + 6,5g agar per lit (for variety Xanh chieu), the thin layers with
size 0,3 0,5 mm gave best rate of protocorm formation. Number of protocorms per thin cell layer ware
6,23 (Miss Kim) and 4,21 (Xanh Chieu).
Above results show that, the thin cell layer culture is successful method for rapid multiplication of
Cymbidium.
Key words: Cymbidium, thin cell layer, protocorm

1. Đặt vấn đề
Phơng pháp nuôi cấy lát mỏng tế bào đã đợc Trần Thanh Vân đề xuất (2000) và trở thành một trong
những phơng pháp nhân nhanh in vitro có hiệu quả. Trong vài năm trở lại đây, phơng pháp này đợc
nghiên cứu ứng dụng tại một số phòng nuôi cấy mô ở Việt Nam và đã đem lại kết quả đáng kể trong quá
trình nhân nhanh một số đối tợng nh: phong lan (Nguyễn Quang Thạch, Hoàng Thị Nga, 2000), dứa
(Nguyễn Quang Thạch và CS, 2004) và các cây trồng khác (Dơng Tấn Nhật, 2001).
Nhằm cải tiến và hoàn thiện quy trình nhân giống in vitro cho cây địa lan, chúng tôi đã tiến hành Nghiên
cứu ứng dụng phơng pháp nuôi cấy lát mỏng tế bào trong nhân nhanh in vitro cho một số giống địa lan
có giá trị. .
2. vật liệu, phơng pháp nghiên cứu
2.1. Vật liệu nghiên cứu

0,7 81,64 2,57
Hồng bệt
1,0 94,28 2,37
Nh vậy, kích thớc của lát cắt có ảnh hởng rõ rệt đến tỷ lệ sống và sự hình thành protocorm. Nếu
độ dày của lát cắt tăng thì tỷ lệ sống tăng nhng tỷ lệ tạo protocorm lại giảm và ngợc lại. ở kích thớc từ
0,3 - 0,5mm kết quả đạt đợc là cao nhất với tỷ lệ sống là 63,65 - 75,41% và số protocorm/lát cắt là 3,00
2,83 protocorm cho giống Xanh chiểu, còn đối với giống Hồng bệt các chỉ tiêu tơng tự là: 57,61- 69,56%
và 3,33 - 3,00 protocorm. Nh vậy, các lát cắt với độ dày 0,3 - 0,5 mm là phù hợp cho việc nuôi cấy để tạo
protocorm.
3.2. Nghiên cứu ảnh hởng của phơng thức nuôi cấy đến khả năng tạo protocorm
Trong thí nghiệm này, chúng tôi sử dụng môi trờng nuôi cấy: MS +1% đờng + 1ppmK + 0,65%
agar/ 1lít môi trờng. Các lát mỏng tế bào đã đợc nuôi cấy tĩnh trên môi trờng đặc, môi trờng lỏng và
nuôi cấy lắc trong môi trờng lỏng.
Bảng 2. ảnh hởng của phơng thức nuôi cấy đến khả năng tạo protocorm (sau 8 tuần )
Xanh chiểu Hồng bệt
Phơng thức
nuôi cấy
Kích thớc
lát cắt
(mm)
Tỷ lệ sống (%) Protocorm /lát
cắt
Tỷ lệ sống (%) Protocorm /lát
cắt
0,3 63,65 3,00 57,61 3,33 Đặc
0,5 75,41 2,83 69,56 3,00
0,3 37,21 2,67 37,43 2,88
Lỏng + không
lắc
0,5 42,16 2,50 47,28 2,50

tạo chồi
(%)
protocorm
/lát mỏng
Số protocorm % so với đối
chứng
I (Đ/C) 57,44 42,54 2,85 11,12 100
I + 0,3mg BA 70,86 29,14 4,50 20,25 182,1
I + 0,5mg BA 81,42 18,58 5,70 27,01 242,9
I + 1mg BA 76,67 23,33 4,00 17,95 161,4
I + 1,5mg BA 85,00 25,00 3,50 15,77 141,8
I + 2mg BA 86,19 13,81 3,40 13,36 120,1
Miss
Kim
LSD (5%) 0,18
I (Đ/C) 90,40 9,60 2,90 10,25 100
I + 0,3mg BA 89,30 10,70 3,25 12,23 119,3
I + 0,5mg BA 100 0 3,88 15,01 146,4
I + 1mg BA 100 0 4,21 19,05 185,9
I + 1,5mg BA 90,90 9,10 3,88 18,52 180,7
I + 2mg BA 100 0 3,51 15,90 155,1
Xanh
chiểu
LSD (5%)
0,10
Ghi chú: I (ĐC): MS + 15% nớc dừa + 10g saccarosa + 6,5g aga /1 lít môi trờng
Từ các kết quả bảng 3 và 4 cho thấy việc bổ sung chất điều tiết sinh trởng vào môi trờng nuôi cấy
có khả năng kích thích sự phát sinh hình thái của lát mỏng rất rõ rệt. Đối với giống Miss Kim, trên các
môi trờng có bổ sung BA tổng số protocorm tạo đợc/1 protocorm ban đầu cao hơn đối chứng từ 20,1-
142,9% và khi bổ sung kinetin chỉ tiêu này là 41,6-144,5 %. ở môi trờng có nồng độ BA bằng 0,5ppm

% so với
đối chứng
I (Đ/C): 60,50 39,50 2,60 12,17 100
I + 0,3mg K 67,27 32,73 4,07 19,47 160,0
I + 0,5mg K 78,26 21,74 4,60 20,65 169,7
I + 1mg K 80,98 19,02 6,23 29,76 244,5
I + 1,5mg K 86,19 13,81 4,25 17,25 141,7
I + 2mg K 83,35 16,65 4,09 17,24 141,6
Miss
Kim
LSD (5%) 0,07
I (Đ/C): 94,43 5,57 2,71 9,58 100
I + 0,3mg K 89,27 10,73 3,08 11,85 123,7
I + 0,5mg K 91,18 8,82 3,12 14,11 147,3
I + 1mg K 92,76 7,24 3,70 15,95 166,5
I + 1,5mg K 82,31 17,69 3,18 12,52 130,7
I + 2mg K 90,90 9,10 3,14 11,93 124,5
Xanh
chiểu
LSD (5%)

0,06
Ghi chú: I(ĐC): MS + 15% nớc dừa + 10g saccarosa + 6,5g aga /1lít môi trờng
4. Kết luận
Các lát cắt protocorm có chiều dày 0,3- 05mm là thích hợp cho nuôi cấy lớp mỏng để nhân nhanh
protocorm.
Phơng thức nuôi cấy phù hợp nhất để nuôi cấy lát mỏng protocorm là nuôi cấy tĩnh trên môi trờng
đặc.
Môi trờng nuôi cấy cho hệ số nhân và số protocorm tạo thành cao nhất:
+ Đối với giống Miss Kim là: MS+ 150mlND + 1mgKinetin + 10g Saccaroza + 6,5g agar/lít. Trên