Bi giảng Vật lý đại cơng
Tác giả: PGS. TS Đỗ Ngọc Uấn
Viện Vật lý kỹ thuật
Trờng ĐH Bách khoa H nội
Ti liệu tham khaỏ:
1. Physics Classical and modern
Frederick J. Keller, W. Edward Gettys,
Malcolm J. Skove
McGraw-Hill, Inc. International Edition 1993.
2. R. P. Feymann
Lectures on introductory Physics
3. I. V. Savelyev
Physics. A general course, Mir Publishers 1981
4. Vật lý đại cơng các nguyên lý v ứng dụng,
tập I, II, III. Do Trần ngọc Hợi chủ biên
C¸c trang Web cã liªn quan:
/>
Bμigi¶ngcãtrongtrang:

Vμo§μo t¹o ->Bμigi¶ngVL§CII
load bμi gi¶ng vÒ in thμnh tμi liÖu cÇm tay,
khi nghe gi¶ng ghi thªm vμo!
Ti liệu học : Vật lý đại cơng: Dùng cho khối
các trờng ĐH kỹ thuật công nghiệp (LT&BT)
Tập II: Điện, Từ, Dao động & sóng.
ắ Cách học: Lên lớp LT; mang theo ti liệu cầm
tay, nghe giảng, ghi thêm voti liệu.
Về nh: Xem lại bi ghi, hiệu chỉnh lại cùng ti
liệu -> Lmbitập.
LênlớpBT bắt đầutừtuần2: SV lên bảng,
thầy kiểm tra vở lmbiởnh.

-27
kg
Mất điện tử nhiễm điện dơng: thuỷ tinh
Nhận điện tử nhiễm điện âm: lụa
Định luật bảo ton điện tích: Tổng đại số điện
tích của hệ cô lập l không đổi.
Phân loại vật: Dẫn điện, điện môi, Bán dẫn ->
các thuyết:
Khí điện tử tự do áp dụng cho kim loại
Lý thuyết vùng năng lợng áp dụng cho TThể
2. Định luật Culông
2
21
0
21
r
|qq|
4
1
FF

==
3. Khái niệm về điện trờng,
Véc tơ cờngđộđiệntrờng
r
r
r4
q
E
2

r
r
3
0
e
N
r4
p2
E

=
r
r
4.1. Đờng sức điện trờng
Đặc điểm: Đờng sức của trờng tĩnh điện l các
đờng hở
2. §Þnh luËt Cul«ng
q
1
q
2
21
r
r
20
F
r
10
F
r

1
q
2
<0
r
r
r
qq
kF
21
2
21
10
r
r
=
r
r
r
qq
kF
12
2
21
20
r
r
=
2
21

|qq|
4
1
FF
πε
==
H»ngsè®iÖnm«i
2.1. §Þnh luËt Cul«ng
trong ch©n kh«ng
ĐL Culông: Lực tơng tác giữa hai điện tích
có phơng nằm trên đờng nối hai điện tích, l
lực hút nhau nếu hai điện tích trái dấu v đẩy
nhau nếu cùng dấu, có độ lớn tỷ lệ với độ lớn
tích giữa hai điện tích đó v tỷ lệ nghịch với bình
phơng khoảng cách giữa hai điện tích đó
2
21
0
21
r
|qq|
4
1
FF

==
2.2. Định luật Culông trong môi trờng
- Độ điện thẩm hay hằng số điện môi tỷ đối
Ch©n kh«ng 1
Kh«ng khÝ 1,0006

qua môi trờng nocả->Sai
Thuyết tác dụng gần: Quanh điện tích có môi
trờng đặc biệt->điện trờng lan truyền với c->
vận tốc tơng tác giới hạn
->điện trờng của điện tích ny tác dụng lực
lênđiêntíchkia
3.2. Véc tơ cờngđộđiệntrờng
Định nghĩa:Véc tơ cờng độ điện
trờng tại một điểm l đại lợng
có giá trị bằng lực tác dụng của
điện trờng lên một đơn vị điện
tích dơng đặt tại điểm đó
0
q
F
E
r
r
=
Thứ nguyên:
q
0

q


F
r

)

r

=
2
0
r4
|q|
E

=
VÐc t¬ c−êng®é®iÖntr−êng g©y ra bëi hÖ
®iÖn tÝch ®iÓm
⊕

⊕
1
q
1
F
r

⊕
i
q
i
F
r

-
2

0
E
q
F
q
F
q
F
E
r
r
r
r
r
∑
=
=
n
1i
i
EE
rr
q
0
M
t¹i M b»ng tæng c¸c vÐc t¬ c−êng ®é ®iÖn
tr−êng g©y ra bëi c¸c ®iÖn tÝch ®iÓm t¹i ®iÓm
®ã
-> nguyªn lý chång chÊt ®iÖn tr−êng
Véc tơ cờngđộđiệntrờng gây ra bởi vật

2
0
r
r



=
Dây:(C/m)
dq= dl
Mặt:(C/m
2
)
dq= dS
Khối:(C/m
3
)
dq= dV
r
r
r4
dS
E
tbv
2
0
r
r



-q
q
lqp
e
r
r
=
α
α
r
1
r r
2
1
E
r
2
E
r
E
r
M
21
EEE
r
r
r
+=
E=2E
1

e
r4
p
E
επε
=
3
0
e
M
r4
p
E
επε
−=
r
r
N
•
3
0
e
N
r4
p2
E
επε
=
r
r

×=μ
μ=qlE
0
sinθ
•VÐc t¬ c−êng®é®iÖntr−êng g©y ra bëi d©y dÉn
v« h¹n tÝch ®iÖn ®Òu
+
+
+
+
Ed
r
n
Ed
r
//
Ed
r
M
r
x
α
α
+επε
λ
==
∫∫
cos
)rx(4
dx

||
E
0
επε
λ
=
dq=λdx
•VÐct¬c−êng®é®iÖntr−êng g©y ra bëi ®Üa
trßn ph¼ng tÝch ®iÖn ®Òu
dq=σdS=σxdxdϕ
α
r
h
2
Ed
r
1
Ed
r
Ed
r
dE=2dE
1
cosα
2/322
d
0
)xh(
xdxd
2

dx
ϕ
R
)
)h/R1(
1
1(
2
E
2/122
0
+
−
εε
σ
=
®Üa ph¼ng v« h¹n
R →∞
εε
σ
=
0
2
E
E
r
2/122
)xh(
h
cos

cña ®iÖn tr−êng
⊕
ε
1
ε
2
NÕu 2ε
1
= ε
2
gi¸n ®o¹n t¹i
biªn giíi hai m«i tr−êng
=>VÐc t¬ c¶m øng ®iÖn
ED
0
r
r
εε=
ED
0
ε
ε
=
r
r
r4
q
D
2
r

nne
DdSdSDcosDdSSdDd ==α==Φ
r
r
qua diÖn tÝch S
SdDd
S
e
S
e
r
r
∫∫
=Φ=Φ
n
r
n
r
n
r
mÆt kÝn
5. Định lý ôxtrôgratxki-Gauox (Ô-G)
5.1. Góc khối: góc nhìn một diện tích từ một
điểm
dS
n.dSSd
r
r
=
d

n
r
n
r
n
r
Góc nhìn mặt cầu
(pháp tuyến vo):
=-4
'n
r
'n
r
'n
r
5.2. §iÖn th«ng xuÊt ph¸t tõ ®iÖn tÝch ®iÓm q
2
r4
|q|
D
π
=
§iÖn th«ng qua dS
α==Φ cosDdSSdDd
e
r
r
Ω
π
=α

SS
e
∫∫
Ω+Ω
π
=Φ
0)(
4
q
=ΔΣ−ΔΣ
π
=
q
q
Sd
r
n
r
n
r
n
r
ΔΣ
5.3.Định lý ôxtrôgratxki-Gauox (Ô-G)
Điện thông qua mặt kín bất kỳ bằng tổng đại số
các điện tích chứa trong mặt kín ấy:


==
i

+


+


=
r


=
V
i
i
dVq
Ddiv
r
=
Phơng trình Poisson (Poát Xông)