BỆNH HỌC THỰC HÀNH
ÂM LÃNH
Đại cương
Âm lãnh chỉ tình trạng bộ phận sinh dục của nam giới bị lạnh.
Còn gọi là ‘Âm Hàn’, ‘Âm Đầu Hàn’.
Chứng này phát sinh do Thận dương suy yếu, tiền âm không ấm hoặc
do ngoại cảm hàn tà, hàn ngưng ở Can kinh gây nên bệnh. Bên ngoài có hàn,
bên trong kinh Can bị thấp nhiệt, khiến cho Can mạch bị bế tắc, cơ quan sinh
dục không được nuôi dưỡng gây nên chứng âm lãnh. Bệnh này ngoài dấu
hiệu lạnh ở bộ phận sinh dục ngoài ra không có dấu hiệu gì khác thường.
Thường do Thận dương bất túc, mệnh môn hoả suy. Đa số có liệt
dương, di tinh, sán khí, dịch hoàn co rút.
Trong điều trị thường dùng ôn dương, tán hàn làm chính. Tuỳ chứng
có thể thêm điều khí, chỉ thống, thanh nhiệt, lợi thấp.
Nguyên Nhân Gây Bệnh
Từ đời nhà Hán, Trương Trọng Cảnh cho rằng do Thận tinh bị hao tổn
gây nên. Sách ‘Kim Quỹ Yếu Lược – Huyết Tý Hư Lao Bệnh Mạch Chứng
Tịnh Trị’ viết: «Chứng thất tinh, bụng dưới căng tức, âm đầu lạnh, ngã
xuống, mạch cực hư, Khổng, Trì, đó là chứng thanh cốc, vong huyết, thất
tinh».
Đời nhà Tuỳ, sách ‘Chũ Bệnh Nguyên Hậu Luận’ cho rằng bệnh do
âm dương đều suy gây nên. Thận chủ tinh tuỷ, khai khiếu ra ở nhị âm, nếu
âm hư, dương suy khí huyết không được nuôi dưỡng gây nên bệnh.
Đời nhà Thanh, sách ‘Tạp Bệnh Nguyên Lưu Tê Chúc’ viết: «Chứng
âm lãnh, cách chung vùng hạ bộ bị dương hư, âm hàn làm cho khí ngưng trệ
ở Thận, gây nên bệnh». hoặc «Do mệnh môn hỏa suy, nguyên dương hư tổn,
dương vật không cương lên được, gây nên bệnh… Do hàn sán, quyết lãnh,
tiểu trường, bàng quang bị bôn đồn, gây nên bệnh».
Sách ‘Trương Thị Y Thông’ viết: «Âm nuy nhược mà hai dịch hoàn
lạnh, mồ hôi ra như nước, tiểu nhiều, vùng háng lạnh, sợ lạnh, thích nóng,
gối lạnh, Can kinh có thấp nhiệt».

Thanh bì, Trần bì hành khí, chỉ thống; Sài hồ sơ thông can khí, dẫn thuốc đi
vào Can; Ma hoàng, Quế chi tán hàn ở biểu.
Can Kinh Có Thấp Nhiệt Làm Ngăn Trở Dương Khí: Vùng tiền âm
lạnh, ra mồ hôi, âm nang ẩm ướt, ngứa, có mùi hôi, kèm hông sườn đau, đầy
trướng, phiền táo, dễ tức giận, miệng đắng, họng khô, táo bón, nước tiểu
vàng, đỏ, lưỡi đỏ sậm, rêu lưỡi vàng bệu, mạch Huyền Sác.
Điều Trị: Thanh nhiệt, lợi thấp.
+ Thanh Hồn Thang gia vị: Sài hồ, Hoàng bá (tẩy rượu), Trạch tả,
Đương quy vĩ, Ma hoàng căn, Phòng kỷ, Long đởm thảo, Phục linh, Hồng
hoa, Ngũ vị tử.
(Đây là bài Thanh Hồn Thang bỏ Thăng ma, Khương hoạt, Cam thảo.
Dùng Long đởm thảo, Trạch tả, Hoàng bá, Phục linh, Phòng kỷ để thanh
nhiệt, lợi thấp; Sài hồ sơ lợi Can khí; Hồng hoa, Đương quy hòa huyết,
thông lạc; Ma hoàng căn, Ngũ vị tử thu liễm, chỉ hãn.