Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
BÀI 4
PHẢN ỨNG TRAO ĐỒI ION
TRONG DUNG DỊCH
CÁC CHẤT ĐIỆN LI
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
HS biết được :
- Bản chất của các phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
- Để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li phải có ít nhất một trong các điều
kiện: Tạo thành chất kết tủa, tạo thành chất điện li yếu hoặc tạo thành chất khí.
2. Kĩ năng
- Quan sát hiện tượng thí nghiệm để biết có phản ứng hóa học xảy ra.
- Dự đoán kết quả phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.
- Viết được phương trình ion đầy đủ và rút gọn.
- Vận dụng để giải bài tập lý thuyết và bài tập thực nghiệm.
II . PHƯƠNG PHÁP
- Trực quan.
- Đàm thoại – nêu vấn đề.
III. CHUẨN BỊ
- Dụng cụ : Cốc 25 ml, ống nghiệm, kẹp, ống nhỏ giọt, đèn cồn.
- Hóa chất : dd Na
2
SO
4
, dd BaCl
2
, dd NaOH, dd HCl, phenolphtalein, dd CH
3
COONa, dd Na
2

).
V. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY BÀI MỚI
Hoạt động 1 : Vào bài.
Hoạt động 2 : Phản ứng tạo thành chất kết tủa.
Hoạt động 3 : Phản ứng tạo thành nước.
Hoạt động 4 : Phản ứng tạo thành axit yếu.
Hoạt động 5 : Phản ứng tạo thành chất khí.
Hoạt động 6 : Kết luận.
Hoạt động 7 : Củng cố toàn bài.
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 1
Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH NỘI DUNG
Hoạt động 1 : Vào bài
GV nêu vấn đề : Tại sao các phản ứng hóa học xảy
ra được? Bản chất của các phản ứng đó là gì? Để
biết điều đó ta xét bài mới.
Hoạt động 2 : Phản ứng tạo thành chất kết
tủa
HS tiến hành thí nghiệm : Nhỏ dd Na
2
SO
4
vào dd
BaCl
2
. Quan sát, ghi nhận hiện tượng.
HS : Xuất hiện kết tủa màu trắng – BaSO
4
GV yêu cầu : Viết phương trình hóa học dưới dạng
phân tử

SO
tạo thành chất kết tủa là
BaSO
4
 Ý nghĩa của phương trình ion rút gọn.
HS vận dụng : Muốn có kết tủa BaSO
4
cần trộn hai
dung dịch, một dung dịch có ion
+2
Ba
, còn dung
dịch kia chứa ion
−2
4
SO
.
GV yêu cầu : Hãy viết phương trình hóa học dưới
dạng phân tử và ion rút gọn của phản ứng giữa dd
4
CuSO
và dd NaOH. Nhận xét về bản chất phản
ứng.
HS :
4
CuSO
+ 2NaOH
→
Na
2

ĐIỆN LI
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa
 Thí nghiệm :
- Phương trình hóa học của phản ứng :
Na
2
SO
4
+ BaCl
2

→
BaSO
4
 + 2NaCl
- Giải thích :
−+
+→
2
442
SONa2SONa
−+
+→ Cl2BaBaCl
2
2
Phương trình ion rút gọn:
−+
+
2
4

2
SO
4
+ Cu(OH)
2

Phương trình ion rút gọn :
Cu
2+
+ 2
−
OH

→
Cu(OH)
2

 Nhận xét : Phương trình ion rút gọn cho biết
bản chất của phản ứng trong dung dịch các
chất điện li.
 Lưu ý : Chất kết tủa, chất khí, chất điện li yếu,
H
2
O viết dưới dạng phân tử.
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 2
Chương 1 : SỰ ĐIỆN LI
Hoạt động 3 : Phản ứng tạo thành nước
GV biểu diễn thí nghiệm : Nhỏ vài giọt dd
phenolphtalein vào cốc đựng dd NaOH 0,10M. Sau
đó rót từ từ dung dịch HCl 0,10M vào cốc trên, vừa

O.
GV : Gợi ý HS giải thích về sự thay đổi màu của
dung dịch.
GV : Tương tự cho HS viết phương trình phân tử và
ion rút gọn của phản ứng giữa
2
)OH(Mg
và HCl.
HS :
2
)OH(Mg
+ 2HCl
→
MgCl
2
+ 2H
2
O
2
)OH(Mg
+2
+
H
+2
−
Cl
→
Mg
2+
+2

của phản ứng.
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a) Phản ứng tạo thành nước
 Thí nghiệm : ddHCl + dd NaOH
Phương trình phân tử :
HCl + NaOH
→
NaCl + H
2
O
Phương trình ion :
Na
+
+
−
OH
+
+
H
+
−
Cl
→
Na
+
+
−
Cl
+ H
2

3
COONa
Phương trình phân tử :
HCl + CH
3
COONa
→
CH
3
COOH + NaCl
Phương trình ion rút gọn :
+
H
+
−
COOCH
3

→
CH
3
COOH
 Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
cation
+
H
và anion
−
COOCH
3

3
+ KOH
b) Fe(OH)
3
+ H
2
SO
4
c) c) K
2
SO
3
+ HCl
HCl và
32
CONa
đều dễ tan và phân li mạnh:
HCl
→

+
H
+
−
Cl
32
CONa

→
2Na


→
CO
2
 + H
2
O
Phương trình ion rút gọn :
2
+
H
+
−2
3
CO

→
CO
2
 + H
2
O
 Bản chất của phản ứng là sự kết hợp giữa
ion
+
H
với ion
−2
3
CO

điện li chỉ xảy ra khi các ion kết hợp được với
nhau tạo thành ít nhất một trong các chất sau :
- Chất kết tủa.
- Chất điện li yếu.
- Chất khí.
Bài tập về nhà : Bài tập 1,2,3,4,5,6,7 SGK trang 20
Bài 4 – PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI Trang 4