Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ :
Như chúng ta đã biết, trong các môn học ở nhà trường phổ thông,
môn Ngữ văn là một môn học đặc biệt quan trọng . Trước hết, môn Ngữ
văn là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội có vai trò rất lớn trong việc
giáo dục quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho HS. Môn Ngữ văn còn là
môn học thuộc nhóm công cụ có tác động tích cực đến việc học tập các
môn học khác, là công cụ tư duy và diễn đạt để các em giao tiếp với mọi
người trong cuộc sống hằng ngày, lại vừa là môn học có quan hệ khá
mật thiết với các môn thuộc nhóm nghệ thuật góp phần hình thành các
giá trị chân, thiện, mĩ trong cuộc sống con người. Vị trí đó, tự nó cũng
toát lên yêu cầu tăng cường tính thực hành, giảm lí thuyết, gắn với đời
sống .
Xuất phát từ vấn đề đó, việc đổi mới phương pháp dạy học là nhu
cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng giáo dục nhằm đáp ứng sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng trình độ phổ thông của
đất nước trên thế giới. Đổi mới phương pháp dạy học để tăng cường kĩ
năng thực hành, tính thực tiễn, giúp HS tự tìm hiểu khám phá tri thức
một cách năng động và sáng tạo .
Thế nhưng trong thực tiễn dạy và học môn Ngữ văn còn gặp nhiều
khó khăn và bất cập . Do đó chất lượng học tập môn Ngữ văn còn thấp,
HS chưa thật sự hứng thú khi học tập. Để nâng cao chất lượng bộ môn
Ngữ văn nói riêng, chất lượng Giáo dục nói chung, đòi hỏi mỗi một giáo
viên phải không ngừng nghiên cứu, vận dụng sáng tạo các phương pháp
dạy học đối với từng khối lớp, từng đối tượng HS sao cho phù hợp .Điều
đó phụ thuộc vào cách thức hoạt động, công việc tổ chức các hoạt động
dạy học nhằm giúp HS chủ động, phát huy tính tích cực trong hoạt động
học tập .
Trong chương trình Ngữ văn, tôi nhận thấy để dạy –học có hiệu
quả các tiết “Ôn tập - tổng kết” trong sách giáo khoa Ngữ văn THCS

của học sinh trong tiết Ôn tập - tổng kết ở chương trình Ngữ văn 9”
Rõ ràng, đây không phải là vấn đề hoàn toàn mới, nhưng chưa phải
là vấn đề đã cũ .Mặt khác, việc tiếp cận SGK mới trong thời gian chưa
nhiều, nên chắc chắn không tránh khỏi những vấn đề cần trao đổi .Rất
mong sự góp ý của đồng nghiệp để chúng tôi có thêm nhiều kinh nghiệm
trong công tác giảng dạy .
B/ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
2
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
Qua nhiều lần sinh hoạt chuyên môn cụm, trao đổi với một số đồng
nghiệp của trường bạn , phần lớn đều cho rằng kiểu bài “ôn tập -
tổng kết” ở lớp 9 là kiểu bài rất khó đạt được yêu cầu đặt ra, thời
gian ít nhưng nội dung lại phong phú đa dạng , HS ít hứng thú không
phát huy tính tích cực sáng tạo trong học tập Vì thế đối với những
tiết ôn tập - tổng kết ,tôi dành rất nhiều thời gian cho sự chuẩn bị,
nghiên cứu tìm cách tổ chức các hoạt động sao cho phù hợp với từng
tiết dạy để vừa củng cố kiến thức, kĩ năng thực hành vừa phát huy
tính tích cực của HS.
I/ Mục đích yêu cầu của dạng bài ôn tập –tổng kết ở lớp 9:
- Củng cố, hệ thống hoá kiến thức đã được học, tự học có hướng
dẫn, đọc thêm của toàn cấp học.
- Biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn
- Đòi hỏi người dạy và người học phải có tư duy khái quát,tổng hợp
vừa phải tư duy cụ thể
- Vừa củng cố khắc sâu kiến thức vừa hình thành kĩ năng luyện tập
II/ Tình hình thưc trạng :
1/ Ưu điểm:
- Dạng bài ôn tập – tổng kết là dạng bài ôn lại kiến thức đã học nên

III / Các hình thức tổ chức hoạt động dạy và học trong tiết ôn tập –
tổng kết ở chương trình Ngữ văn 9:
• 1/ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA BÀI CŨ :
Thông thường trước mỗi giờ học,chúng ta thường tiến hành kiểm
tra bài cũ . Đó là những kiến thức đã học ít nhiều có liên quan đến bài
mới hoặc kiểm tra việc hiểu bài của HS để nắm được việc tiếp nhận kiến
thức của HS hoặc qua đó để củng cố kiến thức cũ. Đôi khi song song với
việc kiểm tra bài cũ, chúng ta còn kiểm tra việc làm bài tập ở nhà hoặc
việc chuẩn bị bài mới của HS.
Trong tiết “ Ôn tập – Tổng kết” GV thường chỉ ra vài câu hỏi, gọi
HS trả lời, hoặc kiểm tra việc chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK vài em . Do
lượng kiến thức phong phú đa dạng nên HS thường lo sợ .Đối với HS
TB, Yếu, phần này thường trở nên nặng nề căng thẳng, thậm chí có em
đã chuẩn bị bài ở nhà khá chu đáo nhưng đến khi được thầy cô kiểm tra
thì trả lời ấp a ấp úng, trình bày kiến thức không rõ ràng.
Thế nhưng đối với tiết “ôn tập - tổng kết”, tôi thường vận dụng
nhiều hình thức kiểm tra, nhiều cách thức kiểm tra khác nhau. “Các
hình thức kiểm tra trong hoạt động kiểm tra bài cũ” là bước khởi
động , một trong những nhân tố góp phần kích thích năng lực suy nghĩ,
phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh vừa tránh sự căng
thẳng nặng nề trong hoạt động kiểm tra kiểm tra .Đây là việc làm đòi
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
4
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
hỏi có sự chuẩn bị, hướng dẫn, dặn dò chu đáo của GV trong tiết học
trước trong việc hệ thống hoá các kiến thức đã học và đọc thêm .
a/Các hình thức kiểm tra :
- HS tự kiểm tra chéo trong sinh hoạt 15phút đầu buổi về những
kiến thức sẽ được ôn tập trong tiết học ôn tập –tổng kết sẽ học trong

tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
Tôi chọn 4 tổ 4 HS ở các mức độ khác nhau giỏi, khá, TB, yếu.
Bài tập, câu hỏi ở mỗi HS cũng khác nhau , mục đích củng cố lại các
kiến thức đã học ở tiết trước .
-HS giỏi: Xác định từ nhiều nghĩa và hiện tượng đồng âm của từ
trong các câu sau (ở bảng phụ) : Gạch một gạch dưới hiện tượng
đồng âm và nêu lên cái hay của việc sử dụng các từ đó trong câu văn
câu thơ .

a- Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng
b- Ruồi đậu mâm xôi đậu, kiến bò đĩa thịt bò
c- Mùa xuân là Tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân
-HS khá : Phân biệt thành ngữ , tục ngữ ( Đánh dấu x vào các thành
ngữ)
Nêu tác dụng của việc sử dụng thành ngữ trong tác phẩm
văn học.
a- Cá không ăn muối cá ươn
b- Kiến bò miệmg chén
c- Nuôi ong tay áo
d- Uống nước nhớ nguồn
e- Hồn lạc phách xiêu
-HS trung bình : Vẽ sơ đồ cấu tạo từ đơn từ phức
-HS yếu : Xác định từ đơn từ phức trong các câu sau :
Buồn trông cửa bể chiều hôm
Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa
Như vậy trong một thời gian ngắn, ta kiểm tra được 4 HS ở bốn
mức độ khác nhau, lại vừa kiểm tra nhiều mảng kiến thức vừa tích
hợp với phần văn học và tập làm văn

hoạt động của HS, lôi cuốn được đối tượng HS yếu và lười học .
• 2/ HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT - ÔN TẬP:
Đây là bước quan trọng có vai trò quyết định sự thành công của tiết
dạy.Thế nhưng GV thường bám sát câu hỏi SGK và SGV một cách
cứng nhắc mà quên rằng : làm thế nào giúp HS tiếp nhận câu hỏi đó
một cách thuận lợi nhất và trả lời câu hỏi bằng những suy nghĩ của
mình một cách chính xác để đạt được mục tiêu của bài học là một
việc làm rất cần thiết. Để tạo sự hứng thú trong quá trình học tập của
HS tôi thường tổ chức nhiều hình thức ôn tập khác nhau , có khi là
những câu hỏi gợi tìm thông thường như SGK đã hướng dẫn, có khi
câu hỏi đó được lồng ghép dưới hình thức một trò chơi, có khi là một
cuộc thi nhỏ giữa các tổ hay nhóm học tập mà trong đó các thành
viên đều được tham gia . Các hình thức trong hoạt động hướng
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
7
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
dẫn tổng kết – ôn tập không chỉ phát huy sáng tạo phương pháp dạy
học tích hợp mà còn tạo sự hứng thú trong học tập phát huy tính tích
hợp, tích cực, chủ động sáng tạo của HS .
a/ Đối với các tiết tổng kết về từ vựng tôi thường đan xen vào
các hoạt động hướng dẫn hệ thống hoá kiến thức bằng những sơ đồ,
mô hình, bảng biểu là những bài tập nhanh hay trò chơi nhỏ nhằm
thay đổi cách thức hoạt động, tránh sự nhàm chán, đơn diệu trong
giờ học .Hình thức dạy học này không chỉ rèn luyện kỹ năng hệ
thống hoá các kiến thức đã học mà còn rèn luyện kĩ năng thực hành.
Hơn thế nữa, còn lôi cuốn đối với tất cả đối tượng HS vào hoạt động
học tập .
Ví dụ : Tiết 43+44 TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
• Để giúp HS hệ thống hoá kiến thức về từ đơn từ phức

• Ở Hoạt động hệ thống hoá kiến thức về thành ngữ
Thông thường GV hướng dẫn HS trả lời câu hỏi SGK để nắm vững khái
niệm của thành ngữ , so sánh thành ngữ và tục ngữ và xác định thành
ngữ , tục ngữ ở bài tập 2 của SGK. Để tạo sự hứng thú , tích cực học tập
của HS , ở bài tập 3 tôi tổ chức cuộc thi “ Người sưu tầm giỏi nhất”
( cuộc thi này đã được thông báo trong phần dặn dò ở tiết trước ) mỗi
nhóm cử đại diện đọc những câu thành ngữ có yếu tố chỉ một loài động
vật, sự vật, thực vật đã chọn ( trong thời gian 1 phút ), nhóm nào nhiều
hơn, nhóm đó đạt danh hiệu “ Người sưu tầm giỏi ” . Nhóm nào tìm
nhiều câu thành ngữ được sử dụng trong các tác phẩm đã học nhiều nhất,
nhóm đó đạt danh hiệu “ Người sưu tầm giỏi nhất”
• Ở hoạt động hệ thống hoá kiến thức về từ đồng nghĩa, từ trái
nghĩa :
Sau khi đã ôn tập những kiến thức cơ bản theo yêu cầu SGK, tôi tổ chức
cho các tổ đố vui qua hình thức đối đáp tại chỗ trong thời gian 3 phút.
Đối tượng tham gia là mọi HS .Nội dung câu đố là tìm từ trái nghĩa hoặc
từ đồng nghĩa . Mỗi tổ được quyền đố 2 lần : một từ trái nghĩa và một từ
đồng nghĩa. Các tổ khác trả lời , tổ nào ứng khẩu nhanh nhất , tổ đó đạt
danh hiệu “Người ứng khẩu nhanh” .
Ví dụ : Tổ 1: Từ trái nghĩa của từ “ Rộng” là từ gì ? Các tổ còn lại sẽ
ứng khẩu thật nhanh : “hẹp” Tổ nào nói trước tổ đó sẽ được 10 điểm .
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
9
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
Đến lượt tổ 2: Từ đồng nghĩa với từ “mênh mông” là từ gì? Các tổ
còn lại ứng khẩu thật nhanh : “ bao la” Tổ nào trả lời trước tổ đó sẽ
được 10 điểm .Cứ thế , Tổ 3 , tổ 4 rồi quay lại tổ 1 Trong cuộc thi đó
GV đóng vai trò trọng tài . Nếu một câu đố mà 3 tổ còn lại không trả lời
được thì tổ ra câu đố sẽ trả lời, trả lời đúng, được cộng 10 điểm . Qua 8

tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
1/Ví dụ Tiết 131- 132 TỔNG KẾT VỀ PHẦN VĂN BẢN
NHẬT DỤNG
• Đối với hoạt động hướng dẫn ôn tập khái niệm văn bản nhật
dụng
Tôi sử dụng trò chơi giải ô chữ . Qua trò chơi này mục đích là giúp HS
nhận thức rõ bản chất khái niệm văn bản nhật dụng. Đối tượng tham gia
là tất cả HS, thế nhưng đối với câu hỏi dễ tôi thường ưu tiên cho HS
trung bình , yếu để kích thích tinh thần học tập chủ động của các em,
giúp các em tự tin hơn trong học tập .
Cách thực hiện như sau : - Chia lớp thành tám nhóm theo nhóm học
tập đã có .
- Mỗi nhóm được quyền chọn và trả lời một hàng ngang (thời gian 1
phút)
- Sau khi đã trả lời được ba hàng ngang các nhóm có quyền trả lời ô
chữ chìa khoá .
- Trong thời gian 1 phút trả lời đúng một hàng ngang tổ đó sẽ được
10 điểm, nếu không trả lời được các nhóm còn lại sẽ dành quyền
trả lời, trả lời đúng được 5 điểm , nếu không ai trả lời được , lúc đó
GV sẽ gợi mở thêm để HS trả lời, tất nhiên ô đó không được tính
điểm cho đội nào.
- Nhóm nào trả lời đúng ô chữ chìa khoá sẽ được 20 điểm .
- Nhóm nào nhiều điểm nhất sẽ là đội chiến thắng .
Trong cuộc chơi GV đóng vai trò vừa là trọng tài vừa là người dẫn
chương trình sao cho đạt được những yêu cầu của bài học : Giúp HS
trên cơ sở nhận thức tiêu chuẩn đầu tiên và chủ yếu của văn bản nhật
dụng là tính cập nhật của nội dung, hệ thống hoá được chủ đề của các
văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn THCS .Nắm được một
số đặc điểm cần lưu ý trong cách thức tiếp cận văn bản nhật dụng .
Ô chữ đã được chuẩn bị trước ở (bảng phụ)

văn bản nhật dụng . Thông qua ô chữ, GV nói thêm để giúp HS tổng kết
kiến thức ở bảng phụ nội dung sau :
1/ Khái niệm văn bản nhật dụng:
- Không phải là khái niệm thể loại
- Không chỉ kiểu văn bản.
- Chỉ đề cập đến chức năng, đề tài, tính cập nhật.
2/ Đề tài rất phong phú : thiên nhiên, môi trường, văn hoá, giáo
dục,chính trị, xã hội, thể thao, đạo đức, nếp sống….
3/ Chức năng: bàn luận, thuyết minh, tường thuật, miêu tả, đánh
giá…những vấn đề, những hiện tượng của đời sống con người và xã
hội.
4/ Tính cập nhật: là tính thời sự kịp thời, gắn với cuộc sống bức
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
12
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
thiết, hằng ngày, song tính bức thiết phải gắn với những vấn đề cơ
bản của cộng đồng, cái thường nhật phải gắn với vấn đề lâu dài của
sự phát triển xã hội.
5/ Giá trị văn chương không phải là yêu cầu cao nhất nhưng đó vẫn
là một yêu cầu quan trọng . Các văn bản nhật dụng đều vẫn thuộc
một kiểu văn bản nhất định: miêu tả, kể chuyện, thuyết minh, nghị
luận, điều hành… nghĩa là văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi
thể loại, mọi kiểu văn bản.
6/ HS học văn bản nhật dụng không chỉ mở rộng hiểu biết toàn diện
mà còn tạo điều kiện tích cực để thực hiện nguyên tắc giúp HS hoà
nhập với cuộc sống xã hội, rút ngắn khoảng cáchgiữa nhà trường và
xã hội.

• Đối với hoạt động hệ thống hoá nội dung văn bản nhật dụng

2- Động Phong
Nha
3 -Bức thư của thủ
lĩnh da đỏ
danh lam thắng
cảnh
-Giới thiệu danh
lam thắng cảnh
-Quan hệ giữa
thiên nhiên và con
người
Kết hợp các
phương thức biểu
đạt

7
4 -Cổng trường
mở ra
5 - Mẹ tôi
6 -Cuộc chia tay
của những con búp
bê
7- Ca Huế trên
sông Hương
Giáo dục, nhà
trường, gia đình và
trẻ em
…………………
………………….
Văn hoá dân gian

một TG hoà bình
13-Phong cách Hồ
Chí Minh
Quyền sống con
người
Chống chiến tranh
bảo vệ hoà bình
Hội nhập với TG
và giữ gìn bản sắc
văn hoá dân tộc
Kết hợp các
phương thức biểu
đạt : nghị luận,
thuyết minh
Từ bảng hệ thống GV cho HS nhận xét về nội dung và hình thức biểu
đạt của văn bản nhật dụng , trao đổi rút ra một số đặc điểm cần lưu ý
trong việc học văn bản nhật dụng .
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
14
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
2/ Ví dụ : Tiết 127 ÔN TẬP VỀ THƠ
Tiết ôn tập này có nhiệm vụ là giúp HS ôn lại các tác phẩm thơ hiện
đại Việt Nam được học trong chương trình cả HKI và HKII, gồm 11 bài
thơ. Số lượng tác phẩm đã học khá lớn lại được bố trí cả hai học kì và
xen kẽ với truyện . Do đó tiết ôn tập để tập hợp, hệ thống hoá kiến thức
về từng bài thơ đã học , đồng thời giúp HS từ đó hình thành một số tri
thức có tính khái quát về thể loại và một giai đoạn của thơ hiện đại Việt
Nam là một việc không dễ . Nội dung ôn tập theo gợi ý của SGK tuy đã
chọn lọc những gì thật cần thiết và cơ bản, nhưng khối lượng nội dung

- Mỗi đội chơi là một nhóm học tập, mỗi nhóm 3-4 HS theo bàn học
- GV phát cho mỗi nhóm miếng ghép có ghi năm sáng tác, thể thơ. Có
nghĩa là cả 2 miếng ghép không cùng nói về một tác phẩm.
-Kẻ sẵn bảng hệ thống ở bảng phụ .
STT Tên tác
phẩm
Tác giả Năm stác Thể thơ Nội dung Nghệ
thuật
-Vòng 1 : Tìm thời gian- thể loại .
HS trong mỗi nhóm thảo luận xem miếng ghép của mình ghi năm sáng
tác đó ứng với tác phẩm nào thì ghi vào tác phẩm đó . Thể thơ cũng vậy.
- Vòng 2 : Xác định nội dung tác phẩm
HS trong mỗi nhóm thảo luận nhớ nội dung tác phẩm của nhóm mình
ghi lại trên bảng phụ của nhóm (giấy decan hoặc giấy A3 có ép bao ni
long để dễ sửa khi cần)
- Vòng 3 : Nêu đặc sắc nghệ thuật tác phẩm
Tương tự HS trong mỗi nhóm thảo luận tìm đặc sắc nghệ thuật tác
phẩm .
Nhóm nào nhanh hơn, nhóm đó thắng cuộc.GV bổ sung hoàn chỉnh bảng
hệ thống
Qua trò chơi HS sẽ tự sửa chữa những chỗ sai trong bảng thống kê của
mình ( đã chuẩn bị ở nhà) .Từ bảng thống kê đó tôi sẽ dễ dàng hướng
dẫn HS sắp xếp các bài thơ theo từng giai đoạn lịch sử và so sánh các bài
thơ có đề tài gần nhau để thấy điểm chung và những nét riêng của mỗi
tác phẩm. Nếu còn thời gian, tôi cho HS thi bình hay phân tích câu thơ,
khổ thơ mà mình thích .
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
16
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9

mọi hoàn cảnh, nó góp
phần quan trọng tạo nên
sức mạnh và vẻ đẹp tinh
thần của người lính cách
mạng.
Chi tiết, hình ảnh,
ngôn ngữ giản dị,
chân thực, cô
đọng, giàu sức
biểu cảm.
Bài thơ
về tiểu
đội xe
không
kinh
Phạm
Tiên
Duật
196
9
Tự
do
Qua hình ảnh độc đáo -
những chiếc xe không
kính. khắc hoạ nổi bật
hình ảnh những người
lính lái xe trên tuyến
đường Trường Sơn trong
thời ki kháng chiến chống
Mĩ với tư thế hiên ngang,

âm hưởng khoẻ
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
17
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
xúc về thiên nhiên và lao
động, niềm vui trong
cuộc sống mới.
khoắn lạc quan.
4 Bếp lửa Bằng
Việt
196
3
kết
hợ
p
bả
y
ch
ữ
và
tá
m
ch
ữ
Những kí niệm đầy xúc
động về bà và tình bà
cháu, thể hiện lòng kính
yêu trân trọng và biết ơn
của cháu đối với bà và

ch
ữ
Thể hiện tình yêu thương
con của người mẹ dân tộc
Tà-ôi gắn liền với lòng
yêu nước, tinh thần chiến
đấu và khát vọng về
tương lai.
Khai thác điệu ru
ngọt ngào, trìu
mển.
6 Ánh
trăng
Nguyễ
n Duy
197
8
Nă
m
chữ
Từ hình ảnh ánh trăng
trong thành phố, gợi lại
những năm tháng đã qua
của cuộc đời người lính
gắn bó với thiên nhiên,
đất nước bình dị, nhắc
nhở thái độ sống tình
nghĩa, thuỷ chung.
Hình ảnh bình dị
mà giàu ý nghĩa

Hải
198
0
Nă
m
chữ
Cảm xúc trước mùa xuân
của thiên thiên và đất
nước, thể hiện ước
nguyện chân thành góp
mùa xuân nhỏ của đời
mình vào cuộc đời chung.
Thề thơ năm chữ
có nhạc điệu
trong sáng, tha
thiết, gần với dân
ca ; hỉnh ảnh đẹp
giản dị, những so
sánh, ẩn dụ sáng
tạo.
9 Viếng
lăng
Bác
Viễn
Phươ
ng
197
6
Tá
m

Hình ảnh thiên
nhiên được gợi tả
bằng nhiều cảm
giác tinh tế, ngôn
ngữ chính xác gợi
cảm
1
1
Nói với
con
Y
Phươn
g
Sau
197
5
tự
do
Bằng lời trò chuyện với
con, bài thơ thể hiện sự
gắn bó, niềm tự hào về
quê hương và đạo lí sống
của dân tộc.
cách nói giàu
hình ảnh,vừa cụ
thể gợi cảm, vừa
gợi ý nghĩa sâu
xa.
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
19

hình thức tổ chức hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực
chủ động sáng tạo của HS trong tiết Ôn tập – tổng kết” bước đầu đã
đem lại nhiều kết quả khả quan hơn so với cách dạy học thông thường .
Thứ nhất là phát huy tính tích cực chủ động học tập của HS .HS
học tập sôi nổi trong những điều kiện không thuận lợi . Như tiết cuối
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
20
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
buổi, HS thường mỏi mệt, lười phát biểu xây dựng bài nhưng khi tổ
chức hoạt động học tập mới lạ, các em bỗng sáng mắt ra, cái mệt mỏi,
cái đói như biến đi lúc nào không hay biết. Các em hào hứng hẳn lên
.Mặt khác tâm lí HS lớp 9 rất ngại phát biểu so với lớp 6,7,8. Có những
HS khá giỏi khi lên lớp 9 trở nên trầm hẳn. Thể mà cách tổ chức hoạt
động học tập này làm các em quên hẳn cái nhìn khó chịu khi một bạn
nào trong lớp trả lời sai hay diễn đạt lủng củng, giọng nói chưa
hay.v.v…Hơn thế nữa các em còn thi nhau bày tỏ ý kiến của mình. Hay
đối với câu hỏi cần thảo luận, tinh thần đồng đội đã khiến các em quên
đi những rụt rè ái ngại hằng ngày, tích cực hoạt động vì chiến thắng của
đội mình.
Thứ hai là kích thích hoạt động tư duy sáng tạo của HS trong
học tập. Có thể nói, cách thức tổ chức hoạt động học tập đa dạng đã góp
phần kích thích hoạt động tư duy, hình thành năng lực sáng tạo của HS.
Tôi thật sự ngạc nhiên khi lần đầu đưa vào tiết ôn tập các hình thức tổ
chức trò chơi nhỏ, cuộc thi giữa các nhóm hay đố vui giữa các tổ v.v…
HS không chỉ đưa ra những cách trả lời thú vị mà còn có những câu hỏi
hay. Cứ mỗi lần đến tiết Ôn tập- tổng kết em nào cũng cố gắng chuẩn
bị bài thật kĩ, nhất là những đội chưa được chiến thắng trong tiết học
trước. Có một lần trong tiết “ôn tập về truyện” ( tiết 143) Tôi tổ chức
cuộc thi vẽ tranh minh hoạ ( loại tranh phát thảo vài nét),. Sau khi phát 8

BẢNG SO SÁNH :
• 5/ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
Rõ ràng , để dạy học có hiệu quả các tiết tổng kết –ôn tập trong
chương trình Ngữ văn lớp 9 quả là điều không đơn giản, đòi hỏi cần có
sự chuẩn bị tích cực của GV và cả HS, trong đó vai trò tổ chức hoạt
động học tập của GV là vô cùng quan trọng. Bởi HS có tích cực tự giác
học tập ở trường và cả ở nhà phụ thuộc rất nhiều vào vai trò của GV.
Một giờ học lôi cuốn tất cả HS vào hoạt động học tập thì giờ học đó
không thể không đạt kết quả. Để có một tiết học như thế, tôi thực hiện
một số biện pháp như sau :
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám

TIẾT DẠY
ÔN TẬP – TỔNG
KẾT

HS TÍCH CỰC
HỌC TẬP

HS HIỂU BÀI
TẠI LỚP
Chưa áp dụng sáng
kiến
40% 65 %
Có áp dụng sáng kiến

90% 95%
22
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9

Để thực hiện đổi mới chương trình SGK ở bậc học THCS, việc đổi
mới phương pháp dạy học là nhu cầu cấp thiết hiện nay . Đổi mới
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám
23
Sáng kiến kinh nghiệm – Một số hình thức tổ chức hoạt động dạy học… trong
tiết “Ôn tập – tổng kết” ở chương trình Ngữ văn 9
phương pháp dạy học là nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo
của HS. Đối với chương trình Ngữ văn 9 nói chung, các tiết Ôn tập –
tổng kết nói riêng đóng một vai trò khá quan trọng trong chương trình
Ngữ văn THCS. Ý thức được điều đó, chúng tôi không ngừng nghiên
cứu tìm tòi học hỏi trao đổi cùng đồng nghiệp vận dụng sáng tạo
phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy
tính tích cực chủ động sáng tạo của HS. Ngoài những yêu cầu và hướng
dẫn tổ chức hoạt động ôn tập tổng kết trong SGK và SGV chúng tôi đã
áp dụng một số hình thức ôn tập tổng kết dưới hình thức, tổ chức cuộc
thi, trò chơi nhỏ hay đố vui, ô chữ …thông qua hoạt động nhóm hay độc
lập trả lời câu hỏi …chúng tôi thấy có nhiều kết quả .Đó là giờ học sôi
nổi hơn, lôi cuốn được các đối tượng HS ít tập trung, HS TB, yếu, trở
nên hứng thú hơn .Vì thế mà các câu hỏi hay bài tập được giải quyết
nhanh chóng và có nhiều sáng tạo, HS hiểu bài sâu hơn. Không chỉ như
vậy, khi được dặn dò chuẩn bị câu hỏi ôn tập ở nhà HS chuẩn bị rất chu
đáo với mong muốn mình sẽ là người chiến thắng trong các cuộc thi
hay trò chơi. Đối với những giờ học ôn tập –tổng kết đơn điệu, lặp đi
lặp lại một cách thức hoạt động giờ học thường nặng nề HS ít tập trung
lớp học không sôi nổi, chỉ có những em HS khá giỏi là tích cực . Vì vậy
có thể nói “ hình thức tổ chức hoạt động nhằm phát huy tính tích cực
chủ động sáng tạo của học sinh trong tiết ôn tập –tổng kết” là
phương pháp dạy học không thể thiếu trong dạy học Ngữ văn .Làm
được điều đó chắc chắn chúng ta sẽ thu được nhiều kết quả tốt đẹp.


Các hình thức tổ chức hoạt đông
dạy và học trong tiết ôn tập tổng kết
ở chương trình Ngữ văn 9
Hoạt động kiểm tra bài cũ
Các hình thức kiểm tra
Câu hỏi và bài tập kiểm tra
Hoạt động hướng dẫn tổng kết ôn
tập
Đối với các tiết tổng kết về từ vựng
Đối với các tiết tổng kết ôn tập văn
học
Hoạt động củng cố
Kết quả
Biện pháp thực hiện
Một số hạn chế khi thực hiện
Kết thúc vấn đề và tranh minh hoạ
2
3
3
4
4
5
6
8
15
16
17
18
19
Thái Thị Kim Thành – Trường THCS Hoàng Hoa Thám