BÀN VỀ VẤN ĐỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ CHUẨN TRÌNH ĐỘ
TIẾNG NGA NHƯ MỘT NGOẠI NGỮ VÀ KHẢ NĂNG ÁP
DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO CỬ NHÂN TIẾNG NGA
TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CHUYÊN NGỮ
A DISSCUSSION ON THE RUSSIAN TESTING STANDARD SYSTEM FOR
SPEAKERS OF RUSSIAN AS A FOREIGN LANGUAGE AND THE
APPLICATION OF THIS SYSTEM TO TRAINING RUSSIAN
UNDERGRADUATES AT CFL’S NGUYỄN HỮU CHINH
Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội
NGUYỄN NGỌC CHINH
Đại học Đà Nẵng TÓM TẮT
Xác định các cấp độ năng lực sử dụng tiếng Nga như một ngoại ngữ và xây dựng hệ thống
bài kiểm tra đánh giá tương ứng là một trong những nhiệm vụ cấp bách của lý luận cũng như
thực tiễn giảng dạy tiếng Nga hiện nay. Hệ thống thang điểm đánh giá của Liên bang Nga
nằm trong hệ thống đánh giá của ALTE (Association of Language Testors in Europe - Hiệp hội
các nhà kiểm tra ngôn ngữ Châu Âu). Các cấp độ đánh giá năng lực sử dụng tiếng Nga như
một ngoại ngữ tương ứng với các cấp độ đánh giá năng lực sử dụng các ngôn ngữ châu Âu
khác. Hệ thống thang điểm đánh giá năng lực sử dụng tiếng Nga như một ngoại ngữ gồm có
cấp độ Cơ sở (trong cấp độ này còn có cấp độ Sơ cấp), 4 cấp độ tiếp theo và các đề thi đánh
giá trình độ chuẩn tương ứng các cấp độ trên. Mỗi đề thi đánh giá gồm có 5 bài thi. Việc áp
dụng hệ thống đánh giá độc lập, khách quan, thống nhất này cho phép xác định, đo chuẩn
trình độ tiếng Nga như một ngoại ngữ, góp phần chuẩn hoá, đổi mới phương pháp đào tạo cử
nhân ngoại ngữ chuyên ngành tiếng Nga tại các trường đại học chuyên ngữ nhằm đảm bảo
chất lượng bằng cấp, chứng chỉ đạt trình độ tiếng Nga chuẩn quốc tế.
ABSTRACT

trình đào tạo, đổi mới nội dung dạy học, cải tiến, hiện đại hoá phương pháp giảng dạy học
ngoại ngữ. Việc áp dụng hệ thống kiểm tra đánh giá, cấp chứng chỉ dựa theo chuẩn mực quốc
gia của Liên bang Nga với tư cách là thành viên ALTE có thể góp phần thúc đẩy quá trình đổi
mới nội dung và phương pháp dạy học tiếng Nga tại Việt Nam.
Mục đích chính của việc áp dụng hệ thống chuẩn quốc gia của Liên bang Nga về kiểm
tra đánh giá là tổ chức việc đánh giá một cách độc lập, dựa theo các công cụ đo chuẩn nhằm
xác định một cách khách quan, thống nhất năng lực ngôn ngữ, năng lực giao tiếp bằng tiếng
Nga ở từng cấp độ mà người học đạt được. Thang đánh giá trong hệ thống này có Cấp độ cơ
sở, Cấp độ 1, Cấp độ 2, Cấp độ 3, Cấp độ 4. Trong phạm vi Cấp độ cơ sở còn tách ra một cấp
độ thấp hơn gọi là cấp độ Sơ cấp. Hệ thống, thang điểm đánh giá các cấp độ trên đây hoàn
toàn tương ứng với các cấp độ trong các hệ thống đánh giá trình độ sử dụng các ngôn ngữ
châu Âu khác do Hiệp hội đánh giá ngôn ngữ châu Âu xác định.
Cơ sở để phân chia các cấp độ khác nhau trong việc đánh giá trình độ ngoại ngữ chính
là quan niệm về năng lực sử dụng ngoại ngữ, khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ mà người
tham dự các kỳ thi có được. Thực tế nhiệm vụ kiểm tra đánh giá trình độ, năng lực ngoại ngữ
ở các nước cho thấy tuỳ theo động cơ, mục đích sử dụng ngoại ngữ của người học, ta có thể
phân họ thành ba nhóm sau:
a) Sử dụng ngoại ngữ như một phương tiện giao tiếp hàng ngày trong các lĩnh vực đời
sống xã hội, văn hoá xã hội
b) Sử sụng ngoại ngữ như một phương tiện để nghe bài giảng, học các môn học
chuyên ngành ở đại học, trong đó có cả chuyên ngành ngôn ngữ-ngoại ngữ nhất định.
c) Sử dụng ngoại ngữ như một phương tiện giao tiếp trong công việc, thực hiện những
yêu cầu, nhiệm vụ do nghề nghiệp đòi hỏi
Tuỳ thuộc vào nhu cầu, đối tượng học ngoại ngữ nêu trên mà xác định chuẩn đánh giá
năng lực ngoại ngữ của từng đối tượng: có các cấp độ đánh giá năng lực chung về ngoại ngữ
đối với mọi đối tượng (ngôn ngữ chuẩn với văn phong trung hoà); trình độ, năng lực sử dụng
ngoại ngữ trong từng lĩnh vực khoa học (ngôn ngữ chuyên ngành khoa học, văn phong khoa
học); trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ để giao tiếp, trao đổi trong công việc, văn phòng,
sự vụ.
Dựa theo tiêu chí và thang điểm đánh giá năng lực ngoại ngữ do Hiệp hội kiểm tra

Sử dụng tiếng Nga
thông thạo trong giao
tiếp công việc
Level 4. Competent
English Certificate in
Advanced English
(CAE)
Tiếng Nga. Cấp độ
3
(TPKИ - 3)
Trình độ cử nhân
chuyên ngoại ngữ,
ngữ văn
Sử dụng tiếng Nga ở
trình độ cao khi giao
tiếp công việc
Level 3. Independent
English First
Certificate in English
(FCE)
Tiếng Nga. Cấp độ
2
(TPKИ - 2)
Trình độ cử nhân
không chuyên ngoại
ngữ, ngữ văn
Có trình độ cơ bản
sử dụng tiéng Nga
khi giao tiếp công
việc

học ở từng cấp độ, là chương trình tập trung rèn luyện kỹ năng thực hành tiếng.
Chuẩn mực năng lực chung sử dụng tiếng Nga gồm 3 phần:
Phần 1 nêu những yêu cầu về năng lực (năng lực giao tiếp và năng lực ngôn ngữ) mà
người học cần phải đạt được ở mỗi một cấp độ:
- Yêu cầu về năng lực giao tiếp, bao gồm cả ý định, tình huống và chủ điểm giao tiếp,
kỹ năng lời nói trong tất cả các dạng hoạt động cơ bản của giao tiếp (nghe, nói, đọc, viết).
- Yêu cầu về năng lực ngôn ngữ (ngữ âm, chính tả, cấu tạo từ, hình thái học, cú pháp
và từ vựng).
Phần 2 trong chuẩn nêu lên những yêu cầu về trình độ, năng lực sử dụng tiếng Nga mà
người học cần đạt được có lưu ý tới ngôn ngữ chuyên môn, chuyên ngành của người học và
làm việc bằng tiếng Nga.
Phần 3 đưa ra mẫu các bài thi, thang điểm đánh giá năng lực sử dụng tiếng Nga ở từng
cấp độ.
Mỗi đề thi mẫu xác định năng lực chung, chuẩn trình độ tiếng Nga như một ngoại ngữ
gồm có 5 bài thi chuyên biệt. Biết và sử dụng được một ngoại ngữ là một quá trình phức tạp,
đa dạng dần dần hình thành những kỹ năng, kỹ xảo của các loại hình hoạt động lời nói cơ bản
(nghe, nói, đọc, viết), là quá trình nắm vững ngữ liệu từ vựng-ngữ pháp phục vụ cho nhu cầu
giao tiếp thực sự. Năm bài thi chuyên biệt trong mỗi đề thi là:
Bài thi 1: Từ vựng - ngữ pháp
Bài thi 2: Đọc hiểu
Bài thi 3: Nghe hiểu
Bài thi 4: Diễn đạt nói
Bài thi 5: Diễn đạt viết.
Kiến thức, kỹ xảo ngôn ngữ, kỹ năng giao tiếp là những đơn vị được sử dụng trong bài
thi kiểm tra đánh giá. Các nhiệm vụ, bài tập, câu hỏi có trong bài kiểm tra, đánh giá thuộc bất
kỳ cấp độ nào đều được biên soạn dựa trên vốn từ vựng tối thiểu quy định trong "Chuẩn".

2. Tầm quan trọng của kiểm tra, chuẩn đánh giá trình độ tiếng Nga
Hệ thống tổ chức đào tạo và chuẩn đánh giá trên đây có ý nghĩa quan trọng đối với các
loại hình đào tạo, dạy học ngoại ngữ, và càng đặc biệt quan trọng đối với các trường và các

giảng, học các môn học chuyên ngành và tiếng như một chuyên ngành" [3, 7]. Trình độ của
một cử nhân ngoại ngữ (ở đây là cử nhân tiếng Nga) được xác định là phải có năng lực ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp, kiến thức văn hoá-xã hội và năng lực nghề nghiệp.

3. Yêu cầu cần đạt được ở từng cấp độ kiểm tra, đánh giá chuẩn trình độ tiếng Nga
Như trên chúng tôi đã trình bày, mục đích của bài viết này là phân tích khả năng áp
dụng hệ thống đánh giá đo chuẩn trình độ tiếng Nga đối với sinh viên các trường Đại học
chuyên ngữ, cụ thể là ở khoa tiếng Nga. Vì vậy ở đây chúng tôi không đi sâu trình bầy về yêu
cầu, thời gian, số lượng và loại hình nhiệm vụ làm công cụ đo chuẩn trình độ ở từng cấp độ,
mà chỉ nêu yêu cầu chung nhất phải đạt được ở từng cấp độ, so sánh với chất lượng hiện có
của sinh viên, để từ đó tìm ra giải pháp nhằm đạt chuẩn trình độ quốc tế.
Như trên đã nêu, trong hệ thống đánh giá hiện hành của Nga xác định chuẩn trình độ
chung tiếng Nga như một ngoại ngữ ngoài cấp độ Cơ sở (ở cấp độ này còn có cấp độ Sơ cấp)
có 4 cấp độ (từ cấp độ 1 đến cấp độ 4). Chúng tôi chỉ trình bầy yêu cầu chung của các cấp độ
1, 2, 3, bởi vì đạt được trình độ 3 là mục tiêu mà cử nhân tiếng Nga cần phấn đấu.
Cấp độ 1. Khi có năng lực chung sử dụng tiếng Nga ở cấp độ này, người học về cơ
bản đã có khả năng giao tiếp trong các lĩnh vực đời sống, văn hoá xã hội, có khả năng giao
tiếp trong môi trường nói tiếng Nga (làm việc, học tập, nghỉ ngơi ). Đây là cấp độ chung, bắt
buộc người học tiếng Nga như một ngoại ngữ phải đạt được nếu như họ muốn thi và vào học
tại các trường đại học của Liên bang Nga.
Cấp độ 2. Khi có năng lực chung sử dụng tiếng Nga ở cấp độ này, người học có năng
lực giao tiếp ở mức độ tương đối cao, có thể sử dụng tiếng Nga trong hoạt động chuyên môn
thuộc các lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn, khoa học tự nhiên và kỹ thuật.
Thi đạt và được cấp chứng chỉ trình độ 2 là yêu cầu bắt buộc đối với người nước ngoài
học tại các trường đại học của Nga khi thi tốt nghiệp đại học các ngành khoa học tự nhiên, xã
hội nhân văn, kỹ thuật, y-sinh và kinh tế (trừ ngành ngữ văn chuyên tiếng Nga).
Cấp độ này còn xác định trình độ tiếng Nga của người nhận bằng thạc sỹ chuyên
ngành khoa học tự nhiên, xã hội nhân văn (trừ chuyên ngành ngữ văn tiếng Nga, phiên dịch,
biên tập, phóng viên, nhà ngoại giao, quản lý khi hoạt động nghề nghiệp trong môi trường nói
tiếng Nga). Đối với người nước ngoài có bằng tốt nghiệp đại học không do Liên bang Nga

Khi người học được cấp chứng chỉ cấp độ 1 (năng lực chung về tiếng Nga) và cấp độ
1 tương ứng (năng lực tiếng Nga chuyên ngành ngữ văn) thì họ đã có kiến thức ngôn ngữ và
kỹ năng lời nói cần thiết đáp ứng về cơ bản nhu cầu giao tiếp, kể cả trong học tập theo chuyên
ngành và họ cũng có thể vào học năm thứ 1 khoa Ngữ văn của các trường đại học Nga. Cuối
cùng khi thi tốt nghiệp, nếu người sinh viên có cả chứng chỉ cấp độ 3 (năng lực chung về
tiếng Nga) và cấp độ 3 (kiến thức tiếng Nga chuyên ngành ngữ văn) thì họ đã có năng lực
giao tiếp ở trình độ cao, có thể làm việc bằng tiếng Nga trong các lĩnh vực chuyên môn như
dạy tiếng Nga ở các trường phổ thông, ở các khoa chuyên ngữ của các trường đại học, làm
công việc nghiên cứu khoa học. Đạt được trình độ này người học có năng lực giao tiếp bằng
tiếng Nga tương đương với người nước ngoài tốt nghiệp khoa ngữ văn tại các trường đại học
của Nga, tương đương với Thạc sỹ tiếng Nga ở các nước (trừ nước Nga).
Căn cứ theo chương trình đào tạo, số giờ sinh viên học trên lớp có thể đặt ra mục tiêu
cho sinh viên khoa NN &VH Nga phấn đấu đạt trình độ sau:
- Hết năm thứ 1: sinh viên đạt cấp độ 1 (năng lực chung về tiếng Nga)
- Hết năm thứ 2: sinh viên đạt cấp độ 2 (năng lực chung về tiếng Nga), cấp độ 1
(tiếng Nga chuyên ngành ngữ văn)
- Hết năm thứ 3: sinh viên đạt cấp độ 2 (tiếng Nga chuyên ngành Ngữ văn)
- Hết năm thứ 4: sinh viên đạt cấp độ 3 (năng lực chung về tiếng Nga), cấp độ 3
(tiếng Nga chuyên ngành Ngữ văn).
Để làm tốt các bài tập trên nhằm đạt được chuẩn, cần thiết phải hoàn thiện tất cả các
khâu của quá trình đào tạo, nhất là đào tạo ngoại ngữ trong điều kiện không có môi trường
tiếng tự nhiên [7, 19].
Từ những điều trình bầy trên đây chúng tôi rút ra một số nhận xét như sau:
- Việc áp dụng hệ thống đánh giá cấp chứng chỉ theo chuẩn đòi hỏi phải có sự bổ
sung, điều chỉnh nhất định chương trình đào tạo, kế hoạch giảng dạy, tổ chức đào tạo, biên
soạn, lựa chọn giáo trình phù hợp nhằm đáp ứng yêu cầu về nâng cao chất lượng đào tạo đạt
trình độ chuẩn.
- Áp dụng hệ thống đánh giá khách quan, độc lập theo chuẩn không loại trừ, mà ngược
lại còn bổ sung hệ thống kiểm tra đánh giá hiện có, góp phần đảm bảo chất lượng đào tạo.
- Áp dụng hệ thống đánh giá theo chuẩn là giải pháp đầu tiên hoàn thiện khâu kiểm tra

сертификационного тестирования /Преподаватель. М., 1998, № 4.
[8] Ву Тхи Нинь. Русский язык во Вьетнамском национальном университете:
проблемы и перспективы/ Вестник МАПРЯЛ, № 44.
[9] Владимирова Т., Красильникова Л. Лингвометодическое обоснование модульного
теста для абитуриентов-филологов/ Преподаватель. М., 1998, №4.
[10] Дьяконов И. А. Российская государственная система тестирования граждан
зарубежных стран по русскому языку/ Традиции и новации в профессиональной
деятельности преподавателя русского языка как иностранного: учебная
монография- М.: РУДН, 2002.
[11] Клобукова Л. П., Нахабина М. М., В.Степаненко В. А. Актуальные проблемы
теории и практики преподавания русского языка как иностранного/Вестник ЦМО
МГУ / Сб. ст. УНЦ ДО МГУ, М., 1998.
[12] Клобукова Л. П., Нахабина М.М., В.Степаненко В.А. Лингвометодические основы
Государственного образовательного стандарта по русскому языку как
иностранному и Типового стандартизированного теста первого уровня/
Преподаватель. М, 1998, №4.
[13] Костомаров В. Г., Прохоров Ю. Е. Язык и культура. Новое в теории и практике
лингвострановедения /Доклад на YШ Конгрессе МАПРЯЛ, ФРГ, Регенсбург, 1994/
М.,1994.
[14] Попова Т. И., Юрков Е. Е. Уровень коммуникативной компетенции как объект
тестирования/ Преподаватель. М, 1998, №4.
[15]