Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni

::HOCHOAHOC.COM:: – Hc đ thành công!

I- Khái Nim
- Là phn ng sy ra do s trao đi ion gia các cht đin li mà trong đó s oxi hóa ca nó không
thay đi.
- Phng trình tng quát: AB + CD

AD + CB
A,C, B,D Trao đi v trí cho nhau còn s oxi hoá không đi.
- Bao gm:
1. Mui + Axit

Mui mi + Axit mi
Ví d: Na
2
CO
3
+ HCl

NaCl + H
2
O + CO
2

∙ Phi là mui ca axit yu còn axit kia phi là axit mnh.
2. Mui + Baz

Mui mi + Baz mi


Mui + H
2
O (phn ng Axit-Baz)
Ví d: KOH + HCl

KCl + H
2
O
II- iu kin đ phn ng trao đi xy ra:
* Nguyên tc ca phn ng : Nhiu ion

ít ion
* iu kin cn : Các cht tham gia phn ng phi tan, và phân li ra ion.
* iu kin đ : Có 3 trng hp:
- Phn ng to ra cht kt ta:
Na
2
CO
3
+ Ba(OH)
2


BaCO
3

+ 2NaOH
2Na
+

Phn ng có s tng tác ca các ion đ to thành cht kt ta là mt trong nhng điu kin
đ phn ng trao đi xy ra.
- Phn ng to thành cht khí:
NaHCO
3
+ HCl

NaCl + H
2
O + CO
2



HCO
3
-
+ H
+


H
2
O + CO
2


( phng trình ion rút gn )



4
+ To thành H
2
O :
NaOH + HCl

NaCl + H
2
O
OH
-
+ H
+

H
2
O
+ To phc :
CuSO
4
+ 3NH
4


[Cu(NH
3
)
4
]SO
4

yếu
sản phẩm tạo ra chất điện ly yếu : H
Muối phức
























- Nhng ion tng tác vi nhau đc gi là ion đi kháng. Chúng khơng cùng tn ti trong mt
dung dch. Chúng gây ra phn ng ngay lp tc khi gp nhau. Chúng chính là thuc th ca nhau.
III- Cách vit phng trình ion rút gn:

3+
+ 3OH
-

Fe(OH)
3
 Chú ý: Vi nhng phng trình cha xác đnh đc sn phm:
- Vit s đin li ca các cht tham gia phn ng. Xét tính cht ca tng ion.
- Vit phng trình thy phân ca các ion

sn phm
VD1: Vit phng trình ion ca: AlCl
3
+ NaAlO
2
+ H
2
O

Bài làm

Vit phng trình phân li
AlCl
3

Al
3+
+ 3Cl
-


-
+ 6 H
2
O

3Al(OH)
3
+ 3OH
-
(HAlO
2
.H
2
O)
Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni

::HOCHOAHOC.COM:: – Hc đ thành công!

Al
3+
+ 3AlO
2
-
+ 9H
2
O

4Al(OH)
3


Ba
+
+ 2HCO
3
-

NaHSO
4

Na
+
+ HSO
4
-

Ch có 2 ion HCO
3
-
và HSO
4
-
có kh nng thy phân

Vit pt thy phân. HCO
3
-


HSO
4
-
+ 2H
2
O

SO
4
2−
+ H
2
O + CO
2
+ 2H
2
O
Thêm ion Na
+
và Ba
2+
đc:
HCO
3
-
+

HSO
4

+ SO
4
2-
: Ba
2+
; Ca
2+
; Pb
2+
; Sr
2+
+ CO
3
2-
: không đi kháng vi Na
+
; K
+
; NH
4
+
; Li
+
; Cs
+

+ HCO
3
-
: H

2+
;
Na
+
; Mg
2+
; SO
4
2-
; Cl
-
; NO
3
-
; CO
3
2-
. 4 dung dch đó là :
A. Pb(NO
3
)
2
; CaCl
2
; MgSO
4
; Na
2
CO
3

3

Bài làm

Cách 1: Vi nhng bài trc nghim đã cho trc 4 đáp án đ la chn, thì chúng ta ch vic kim tra
các đáp án. Xem đáp án nào có cha cht kt ta là sai, đáp án nào cha các cht đu tan là đúng.
CaSO
4 ;
PbCO
3
kt ta

loi B và C
PbSO
4
; MgCO
3
kt ta

loi D


áp án A
Cách 2: Vi nhng bài tp cha bit đáp án thì ta k bng đ xác đnh

SO
4
2-

Cl





-


Na
+

-
-
-
-


Da vào bng ta ln lt suy ra dung dch là : Pb(NO
3
)
2
; CaCl
2
; MgSO
4
; Na
2
CO
3
Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni


SO
4
2-

Cl
-

PO
4
3-

CO
3
2-

Zn
2+

-

-




Mg
2+

-

-
; Zn
2+
; Mg
2+
và PO
4
; CO
3
2-
; NH
4
+
; Na
+

VD3: Có 2 dung dch A và B. Mi dung dch cha 2 ion dng và 2 ion âm trong s các ion có
s mol tng ng sau :
Ion
K
+

Mg
2+

NH
4
+

H

SO
4
2-

Cl
-

NO
3
-

CO
3
2-

H
+

-

-
-



Mg
2+

-
-

gi dung dch
này là dung dch A. Dung dch A còn thiu 1 anion X
-
na. Xác đnh da vào s mol ca đin tích:



 tích ñieän mol soá
n
NH4+
+ n
K+
= 0,15 + 0,25 = 0,4



 tích ñieän mol soá
2 n
CO32-
+ n
X-
= 0,3 + n
X-


 tích ñieän mol soá

 tích ñieän mol soá
 X
-

V- Bài Tp Áp Dng:
1- Bài tp t lun
2- Bài Tp Trc nghim
Bài 1.
Phng trình ion thu gn H
+
+ OH

 H
2
O biu din phn ng xy ra gia các cp dung dch nào
sau đây? (Coi H
2
SO
4
phân li mnh  c hai nc)
A. Fe(OH)
2
+ HNO
3
. B. Mg(OH)
2
+ H
2
SO
4
.
C. Ba(OH)
2
+ H

+ H
2
O.
C. OH

+ H
+
 H
2
O.
D. Cu
2+
+
2
44
SO CuSO .



Bài 3. Phng trình H
+
+ OH
-
 H
2
O là phng trình ion thu gn ca phn ng có phng trình phân t
sau:
A. NaOH + NaHCO
3
 Na

SO
4
+ BaCl
2
 BaSO
4
+ 2 HCl.
Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni

::HOCHOAHOC.COM:: – Hc đ thành công!
C. FeS + 2 HCl  FeCl
2
+ H
2
S. D. 2 HCl + Mg(OH)
2
 MgCl
2
+ 2 H
2
O.
Bài 5. Ion OH- có th phn ng đc vi các ion:
A. H
+
, NH
4
+
, HCO
3

-
.
Bài 6. Trn 2 dung dch Ba(HCO
3
)
2
vi NaHSO
4
. Trong sn phm thu đc sau phn ng có
A. Không có phn ng xy ra B. Mt cht kt ta
C. Hai cht kt ta và mt cht khí D. Mt cht kt ta và mt cht khí
Bài 7. Cho các dung dch sau đây: H
2
SO
4
; Ba(OH)
2
; NaHCO
3
; NaCl ; KHSO
4
. Có bao nhiêu phn ng
xy ra gia 2 cht vi nhau?
A.4 B. 3 C. 6 D. 5
Bài 8. Cho các dung dch
1
,
2
,
3

-
(4) K
+
; NH
4
+
; HCO
3
-
; CO
3
2-

Trn 2 dung dch vi nhau tng cp thì cp nào không có phn ng ?
A. (2) + (3) B. (3) + (4) C. (1) + (4) D. (1) + (2)
Bài 9. Trn ln hn hp các ion sau:
(I). K+, CO32-, S2- vi H+, Cl-, NO3-
(II). Na+, Ba2+,OH- vi H+, Cl-, SO42-
(III). NH4+, H+, SO42- vi Na+, Ba2+, OH-
(IV). H+, Fe2+, SO42-vi Ba2+, K+, OH-
(V). K+, Na+, HSO3- vi Ba2+, Ca2+, OH-
(VI). Cu2+, Zn2+, Cl- vi K+, Na+, OH –
Trng hp có th xy ra 3 phn ng là :
A. I, II, VI B. III, IV, V, VI C. IV, V, VI D. II, IV, VI
Bài 10. Dung dch A không th cha đng thi các ion nào sau đây:
A. Fe
3+
, Cu
2+
, Na

4
2-
D. NH
4
+
, K
+
, Na
+
, PO
4
3-
, CO
3
2-

Bài 11. Cp cht nào sau đây có th tn ti trong cùng mt dung dch ?
A. HNO
3
và Cu(NO
3
)
2
. B. Cu(NO
3
)
2
và NH
3
.

,

3
NO
, Cl

,
2
4
SO
. Các dung dch đó là
A. AgNO
3
, BaCl
2
, Al
2
(SO
4
)
3
, Na
2
CO
3
B. AgCl, Ba(NO
3
)
2
, Al

2
, Al
2
(SO
4
)
3
, NaNO
3
Bài 13. Dãy nào di đây gm các ion có th cùng tn ti trong mt dung dch:
A. Na
+
; Ca
2+
; Cl
-
; CO
3
2-
B. Cu
2+
; SO
4
2-
; Ba
2+
; NO
3
-
C. Mg

-
; Cl
-
B. Fe
3+
; NH
4
+
; Cl
-
; SO
4
2−

C. H
+
; K
+
; HSO
4
-
; Na
+
; Cl
-
D. Na
+
; K
+
; NO

C. Mg
2+
, Ca
2+
, H
+
, OH
-
, Cl
-
, SO
4
2−
D. NH
4
+
, K
+
, Na
+
, PO
4
3−
, CO
3
2−
Bài 16. Dung dch nào sau đây không tn ti:
A. Dung dch: Mg
2+
, SO

3
-
, OH
-
.
Bài 17. Có 3 dung dch trong sut, mi dung dch ch cha 1 loi cation và 1 loi anion ( không trùng lp
gia các dd) trong s các loi ion sau: Ba
2+
, Na
+
, Mg
2+
, SO
4
2−
, NO
3
-
, CO
3
2−
. Ba dung dch đó là:
A. dd Ba(NO
3
)
2
, dd MgSO
4
, dd Na
2

, Cl
-
, SO
4
2−
. B. NH
4
+
, Na
+
, Cl
-
, OH
-
.
C. NO
3
-
, Fe
2+
, Cl
-
, H
+
. D. Ba
2+
, Na
+
, Cl
-

3
.
C. KCl, NaNO
3
, Ba(OH)
2
, BaCl
2
. D. Ba(OH)
2
, BaCl
2
, NaNO
3
, NH
4
NO
3
.
Bài 20. Dãy gm các cht có th cùng tn ti trong mt dung dch:
Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni

::HOCHOAHOC.COM:: – Hc đ thành công!
A. HCl , (NH
4
)SO
4
, Al
2

3
, NaAlO
2
, Na
2
CO
3
.
Bài 21. Dãy gm các cht có th cùng tn ti trong mt dung dch:
A. H
2
SO
4
, Na
2
CO
3
, BaCl
2
, Na
2
SO
4
. B. H
2
SO
4
, HCl, NH
4
Cl, NaNO

O biu din phn ng xy ra gia các cp dung dch nào sau
đây? (Coi H
2
SO
4
phân li mnh  c hai nc)
A. Fe(OH)
2
+ HNO
3
. B. Mg(OH)
2
+ H
2
SO
4
.
C. Ba(OH)
2
+ H
2
SO
4
. D. KOH + NaHSO
4
.
Gii
A. Fe(OH)
2
+ HNO

+ H
2
O
D. ( vì gi thit HSO
4
phân ly mnh)
K
+
+ OH
-
+ Na
+
+ H
+
+ SO
4
2-
 K
+
+ Na
+
+ SO
4
2-
+ H
2
O
Rút gn : H
+
+ OH

2
O.
C. OH

+ H
+
 H
2
O.
D. Cu
2+
+
2
44
SO CuSO .



Gii
Pt phân t : CuO + H
2
SO
4
 CuSO
4

+ H
2
O
Pt Ion : CuO + 2H

6.D
7.D
8 C
9.B
10.C
11.A
12.A
13.C
14.D
15.C
16.D
17.A
18.A
19.C
20. A
21.B
Thy Lê Quc Huy – in thoi: 0966.28.99.68 – Website:
/c : Ngô Th Nhm – Hà ông - Hà Ni

::HOCHOAHOC.COM:: – Hc đ thành công!
Bài 3. Phng trình H
+
+ OH
-
 H
2
O là phng trình ion thu gn ca phn ng có phng trình phân t

+ HCO
3
-
 CO
3
2-
+ H
2
O
B. H
+
+ OH
-
 H
2
O
C. Ba
2+
+

SO
4
2-
 BaSO
4

D. 3H
+
+ Fe(OH)
3

2
O.
Gii
B sai, Pt đúng là : Na
2
SO
4
+ BaCl
2
 BaSO
4
+ 2NaCl
 áp án B
Bài 5. Ion OH- có th phn ng đc vi các ion:
A. H
+
, NH
4
+
, HCO
3
-
, CO
3
2−.
B. Fe
2+
, Zn
2+
, HS

4
2−
, Ca
2+
 loi A, B, C
OH- + Fe
2+
 Fe(OH)
2

OH- + Mg
2+
 Mg(OH)
2

OH- + Cu
2+
 Cu(OH)
2

OH- + HSO
4
-
 SO
4
2-
+ H
2
O
 áp án D

O + CO
2


 áp án D
Bài 7. Cho các dung dch sau đây: H
2
SO
4
; Ba(OH)
2
; NaHCO
3
; NaCl ; KHSO
4
. Có bao nhiêu phn ng
xy ra gia 2 cht vi nhau?
A.4 B. 3 C. 6 D. 5
Gii
1. H
2
SO
4
+ Ba(OH)
2
 BaSO
4
+ H
2
O

+ KHSO
4
 KOH + BaSO
4
+ H
2
O
5. 2KHSO
4
+ 2NaHCO
3
 K
2
SO
4
+ Na
2
SO
4
+ 2CO
2
+ 2H
2
O
 áp án D

Bài 8. Cho các dung dch 1, 2, 3, 4 cha các tp hp ion sau đây:
(1) Cl
-
; NH

; HCO
3
-
; CO
3
2-

Trn 2 dung dch vi nhau tng cp thì cp nào không có phn ng ?
A. (2) + (3) B. (3) + (4) C. (1) + (4) D. (1) + (2)
Gii
A. (2) + (3) : OH
-
+ H
+
 H
2
O
B. (3) + (4) : HCO
3
-
+ H
+
 CO
2
+ H
2
O
CO
3
2-

3 +
H
2
O
Bài 9. Trn ln hn hp các ion sau:
(I). K
+
, CO
3
2-
, S
2-
vi H
+
, Cl
-
, NO
3
-

(II). Na
+
, Ba
2+
,OH
-
vi H
+
, Cl
-

vi Ba
2+
, K
+
, OH
-

(V). K
+
, Na
+
, HSO
3
-
vi Ba
2+
, Ca
2+
, OH
-

(VI). Cu
2+
, Zn
2+
, Cl
-
vi K
+
, Na

tác dng vi OH
−
; Ba
2+
td SO
4
2−
 3 phn ng
IV. H
+
; Fe
2+
tác dng vi OH
−
; Ba
2+
td SO
4
2−
 3 phn ng
V. HSO
3
−
tác dng vi OH
−
; SO
3
2−
(sinh ra) td Ba
2+

+
, H
+
, NO
3
-
, SO
4
2-

C. Mg
2+
, Ca
2+
, H
+
, OH
-
, Cl
-
, SO
4
2-
D. NH
4
+
, K
+
, Na
+

.
C. Ba(OH)
2
và H
3
PO
4
. D. (NH
4
)
2
HPO
4
và KOH.
Gii
B. Cu(NO
3
)
2
+ NH
3
+ 2H
2
O  Cu(OH)2 + 2NH4NO3
C. 2 H3PO4 + 3 Ba(OH)2  Ba3(PO4)2 + 6H2O
D. (NH
4
)
2
HPO

2
, Al
2
(SO
4
)
3
, Na
2
CO
3
B. AgCl, Ba(NO
3
)
2
, Al
2
(SO
4
)
3
, Na
2
CO
3
C. AgNO
3
, BaCl
2
, Al


Các cht sau kt ta : Al
2
(CO
3
)
3
; AgCl, Ag
2
CO
3
.
 Loi B, C, D
 áp án A
Bài 13. Dãy nào di đây gm các ion có th cùng tn ti trong mt dung dch:
A. Na
+
; Ca
2+
; Cl
-
; CO
3
2-
B. Cu
2+
; SO
4
2-
; Ba

2+
 BaSO
4
 loi B

CO
3
2-
+ Ca
2+
 CaCO
3
 loi A
Fe
3+
+ S
2-
 FeS  loi D
Zn
2+
+ S
2-
 ZnS  loi D
 áp án C
Bài 14. Ion CO
3
2−
không phn ng vi dung dch nào sau đây:
A. Ba
2+

; Cl
-
D. Na
+
; K
+
; NO
3
-
; HCO
3
-
Gii
CO
3
2−
đi kháng vi Ba
2+
;

Ca
2+
; HSO
4
-
; Fe
3+
;
 loi A, B, C
 áp án D

+
, OH
-
, Cl
-
, SO
4
2−
D. NH
4
+
, K
+
, Na
+
, PO
4
3−
, CO
3
2−
Gii

H
+
+ OH

 H
2
O

-
, NO
3
-
. D. Dung dch: Na
+
, Al
3+
, NO
3
-
, OH
-
.
Gii
OH
-
+ Al
3+
 Al(OH)3

 áp án D
Bài 17. Có 3 dung dch trong sut, mi dung dch ch cha 1 loi cation và 1 loi anion ( không trùng lp
gia các dd) trong s các loi ion sau: Ba
2+
, Na
+
, Mg
2+
, SO

C. dd BaSO
4
, dd Mg(NO
3
)
2
, dd Na
2
CO
3
. D. C 3 phng án đu sai.
Gii
C 3 dd Ba(NO
3
)
2
, dd MgSO
4
, dd Na
2
CO
3
đu tan và không kt ta
 áp án A
Bài 18. Trong mt dung dch có th cùng tn ti các ion sau:
A. NH
4
+
, Na
+

, SO
4
2−
.
Gii
NH
4
+
+ OH
-
 NH
3
+

H
2
O  loi B
Fe
2+
+ H
+
+ NO3
-
 Fe
3+
+ NO + H2O loi C
SO
4
2-
+ Ba

2
, NaNO
3
.
C. KCl, NaNO
3
, Ba(OH)
2
, BaCl
2
. D. Ba(OH)
2
, BaCl
2
, NaNO
3
, NH
4
NO
3
.
Gii
A. BaO + H
2
SO
4
 BaSO
4
+ H
2

4
)SO
4
, Al
2
(SO
4
)
3
, NaNO
3
. B. HCl, Al
2
(SO
4
)
3
, NaNO
3
, Na
2
CO
3
.
C. HCl, BaCl
2
, NaNO
3
, Na
2

+ Ba
2+
 BaSO
4
 loi C
D. Ba
2+
+ CO
3
2-
 BaCO
3
 loi D
 áp án A
Bài 21. Dãy gm các cht không th cùng tn ti trong mt dung dch:
A. H
2
SO
4
, Na
2
CO
3
, BaCl
2
, Na
2
SO
4
. B. H

2+
 BaSO
4

 áp án A