BÀI 4: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG
DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI
(Kĩ thuật mảnh ghép)
-Hồ Thúy-


Vòng 1
Nhóm chuyên gia
Nhóm 1 thực hiện nhiệm vụ 1, nhóm 2 thực hiện nhiệm vụ 2, nhóm 3 thực hiện
nhiệm vụ 3


Nhóm 1- phiếu học tập số 1:

• Quan sát video thí nghiệm phản ứng của Na2SO4 và BaCl2 và trả lời câu hỏi sau:
1. Hãy nêu cách tiến hành và hiện tượng thí nghiệm.
2. Giải thích hiện tượng thí nghiệm bằng phương trình phản ứng.
3. Viết phương trình ion đầy đủ và phương trình ion rút gọn của phản ứng và nêu cách
4.
5.

viết.

Phương trình ion rút gọn cho biết điều gì?
Từ thí nghiệm hãy nêu điều kiện để phản ứng trao đổi ion trong dung dịch xảy ra.


Nhóm 2- Phiếu học tập số 2

• Quan sát video thí nghiệm:
a) Phản ứng của NaOH với HCl



Vòng 2
Nhóm mảnh ghép
Hình thành nhóm 3 người: 1 người từ nhóm 1, 1 người từ nhóm 2 và 1 người từ nhóm 3
(3 nhóm: xanh, đỏ, vàng) và thực hiện nhiệm vụ phiếu học tập số 4:

-

Nhóm xanh: chuyên gia của nhóm 1 chia sẻ đầy đủ câu trả lời và thông tin nhiệm vụ
vòng 1 của nhóm mình cho mọi thành viên trong nhóm mới cùng hiểu. Tiếp tục
chuyên gia của nhóm 2 và 3 chia sẻ.
Nhóm đỏ, vàng: tương tự nhóm xanh.
Ghi lại nội dung thảo luận của cả nhóm và trình bày.


Phiếu học tập số 4:
Câu 1: Hoàn thành bảng sau:
STT

Thí nghiệm

Hiện tượng

PTPT

PT ion đầy đủ

PT ion thu gọn


C. BaCl2 và KCl

D. NaCl và AgNO3

Đối với các cặp chất không tồn tại, em hãy viết phương trình ion thu gọn của
phản ứng.


Câu 5: Cho tập hợp các ion sau:
+
2+ 2I. Na , Ca , Cl , CO3
+ + 2III. H , K , Cl , SO4

+
2+ II. Na , Ca , Cl , NO3
+
2+ IV. H , Ba , Cl , HCO3

Tập hợp các ion không thể tồn tại đồng thời trong cùng một dung dịch là:

A. I & II

B. I & IV

C. I & III

D. I, III & IV

Viết PT ion phản ứng xảy ra trong dung dịch


điện li.

2 Na + + SO42− + Ba 2+ + 2Cl − → BaSO 4 + 2 Na + + 2Cl −
Pt ion rút gọn:

SO42− + Ba 2+ → BaSO 4


=> Điều kiện: Các ion kết hợp được với nhau tạo thành chất kết tủa (chất không tan
hoặc ít tan)


2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu:

a)
-)
-)

Phản ứng tạo thành nước:
Thí nghiệm: (ddNaOH 0,1 M +dd phenolphtalein) + HCl
Hiện tượng: dd NaOH có màu hồng.
Màu hồng nhạt đi rồi mất hẳn.


-

Giải thích:

+ Phenolphtalein làm dd kiềm chuyển màu hồng.
+ Có PU:


CH 3COONa + HCl → CH 3COOH+NaCl
- Phương trình ion đầy đủ:

CH 3COO − +Na + + H + + Cl − → CH 3COOH+Na + +Cl −
- Phương trình ion rút gọn:
+

−

H + CH 3COO → CH 3COOH


=> Điều kiện: Các ion kết hợp được với nhau tạo thành chất điện li yếu.


3) Phản ứng tạo thành chất khí:

-

Thí nghiệm: dd HCl + dd Na2CO3.
Hiện tượng: có bọt khí thoát ra.
Giải thích:

Na CO3 + HCl → NaCl+ H 2O + CO2

- Phương trình ion đầy đủ:
2

-

•

2+

2−

Ba + SO4 → BaSO 4
H + OH → H 2 O

3. HCl + CH3CHOONa CH3CHOOH
+ NaCl
−
+
3

CH COO + H → CH 3COOH

4. Ba(OH)
2 + 2 + (NH4)2+SO4  BaSO
2 −4 + H2O+−NH3
4
4

Ba + NH

+ SO + OH → BaSO4 + H 2O + NH 3


Câu 3. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung
dịch

-

+ HCO3

+
D. Cl + Ag

CaCO3
CO2 + H2O
AgCl


Câu 5: Cho tập hợp các ion sau:
+
2+ 2I. Na , Ca , Cl , CO3

+
2+ II. Na , Ca , Cl , NO3

+ + 2III. H , K , Cl , SO4

+
2+ IV. H , Ba , Cl , HCO3

Tập hợp các ion không thể tồn tại đồng thời trong cùng một dung dịch là:
A. I & II

B. I & IV

C. I & III