§ 4 PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG
DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Biết điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các chất điện li trong
dung dịch.
- Hiểu rõ bản chất của phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch của
các chất điện li.
2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất
điện li.
- Kỹ năng viết phương trình ion rút gọn.
- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi
giữa các chất điện li và làm một số dạng bài tập cơ bản.
II. Phương pháp giảng dạy
- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện
trực quan.
III. Chuẩn bị
1. Giáo viên
- Chuẩn bị nội dung kiến thức.
- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.
2. Học sinh
- Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.
IV. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Tính pH của dung dịch KOH 0,001M và pH của dung dịch HNO
3

0,1M.

Na
2
SO
4
+ BaCl
2
→ BaSO
4
 + 2NaCl

Phương trình ion rút gọn
Từ phương trình ion rút gọn yêu
cầu học sinh cho một thí dụ phản
ứng trao đổi của một cặp chất khác
cũng cho sản phẩm là BaSO
4
. Rút
ra bản chất của phản ứng trong
trường hợp này.
Hoạt động 2 Phản ứng tạo thành
chất điện li yếu.
*. Phản ứng tạo thành nước.
GV làm thí nghiệm biểu diễn: cho
từ từ dung dịch HCl vào dung dịch
NaOH (có chứa phenolphtalein)
cùng nồng độ.
Yêu cầu HS quan sát và viết phản
ứng. Giải thích.
Yêu cầu học sinh viết phản ứng
giữa Mg(OH)

O
Phản ứng xảy ra do có sự kết hợp của
2 ion H
+
và OH
-
tạo thành chất điện li
yếu.
b. Phản ứng tạo thành axit yếu
Thí nghiệm
HCl + CH
3
COONa → NaCl +
từ từ dung dịch HCl vào dung dịch
CH
3
COONa.
GV hướng dẫn HS ngửi mùi sản
phẩm.

Hoạt động 3 Phản ứng tạo thành
chất khí
GV làm thí nghiệm biểu diễn rót
dung dịch HCl vào dung dịch

COO
-
tạo thành CH
3
COOH là
chất điện li yếu
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Thí nghiệm:
2HCl + Na
2
CO
3
→ 2NaCl + H
2
O +
CO
2

Phương trình ion rút gọn
2H
+
+ CO
3
2-
→ H
2
O + CO
2

Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H

5. Dặn dò
- Làm bài tập SGK và bài tập 1.24 đến 1.36 SBT.
- Chuẩn bị bài tập tiết sau luyện tập chương.