LI M U
Khi m hi nhp quc t ngy cng c m rng c v chiu rng v
chiu sõu thỡ khụng mt quc gia no cú th t tỏch ri, cụ lp mỡnh m vn phỏt
trin mnh c. Tham gia hi nhp kinh t m ra nhng c hi nhng ng
thi cng t ra nhng thỏch thc to ln i vi mi quc gia núi chung v mi
doanh nghip núi riờng. Quyt nh thnh cụng trong hi nhp kinh t l nng
lc cnh tranh vỡ nú l iu kin duy trỡ s tn ti v phỏt trin th trng. Trong
nhng nm qua, cỏc doanh nghip va v nh ca ta vi u th nng ng,
nhanh nhy vi c ch th trng... ó úng vai trũ rt quan trng i vi s
tng trng v phỏt trin kinh t - xó hi ca t nc, nú khai thỏc tim nng
vn cú trong dõn, phỏt huy ni lc, m rng ngnh ngh, gúp phn to vic lm,
tng thu nhp, xoỏ úi gim nghốo v gúp phn ỏng k vo ngõn sỏch hng
nm. Song mt thc t ỏng bun l trong xu th hi nhp kinh t hin nay so
vi cỏc doanh nghip va v nh ca cỏc nc trong khu vc v trờn th gii thỡ
nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip va v nh ca ta cũn quỏ thp. Do
ú, nõng cao nng lc cnh tranh cho cỏc doanh nghip va v nh Vit Nam
l mt vn thc s cp bỏch, cn phi c xem xột ngay.
* Gúp phn nghiờn cu vn ny, ti ca em tp trung nghiờn cu v
Mt s gii phỏp nhm nõng cao nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip
va v nh Vit Nam trong tin trỡnh hi nhp.
* Ni dung chớnh ca ti gm:
Chng I: Mt s lý lun c bn v cnh tranh v nõng cao nng lc cnh
tranh ca cỏc doanh nghip va v nh;
Chng II: Thc trng v nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip va
v nh Vit Nam;
Chng III: Mt s gii phỏp nhm nõng cao nng lc cnh tranh ca cỏc
doanh nghip va v nh Vit Nam.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
thấy một số tiêu thức phổ biến nhất thường được dùng trên thế giới là:
+ Số lao động thường xuyên;
+ Vốn sản xuất;
1. Giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam, NXB Chính Trị Quốc Gia, 2002, tr. 8.
2. Giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam, NXB Chính Trị Quốc Gia, 2002, tr. 11 (trích luật
doanh nghiệp VN).
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN + Doanh thu;
+ Li nhun;
+ Giỏ tr gia tng.
Trong ú, hai tiờu thc c s dng nhiu nht l vn v lao ng.
1.2.2. Cỏc yu t tỏc ng n tiờu chớ phõn loi doanh nghip va v nh
Cú rt nhiu yu t tỏc ng n cỏc tiờu chớ phõn loi doanh nghip va
v nh. Sau õy l mt s yu t c bn:
- Trỡnh phỏt trin kinh t ca mi nc: Trỡnh phỏt trin cng cao
thỡ tr s cỏc tiờu thc cng tng lờn. Nh vy, mt s nc cú trỡnh kinh t
thp thỡ cỏc tr s v lao ng v vn phõn loi doanh nghip va v nh s
thp hn so vi cỏc nc ang phỏt trin.
- Tớnh cht ngnh ngh: Vỡ c im ca tng ngnh ngh cú nhng nột
c trng, cú ngnh s dng nhiu lao ng (dt, may...) nhng li cú ngnh s
dng nhiu vn v ớt lao ng (hoỏ cht, bu chớnh vin thụng...) nờn da vo
tớnh cht ngnh ngh phõn loi cỏc doanh nghip va v nh nhm cú th
so sỏnh, i chng trong phõn loi va v nh gia cỏc ngnh khỏc nhau.
- Tớnh lch s: Mt doanh nghip trc õy coi l ln, nhng vi quy mụ
nh vy hin ti li l doanh nghip va v nh.
Chỳ ý rng, cỏc tiờu thc v cỏc tiờu chun gii hn trong tng giai on
những năm tới, khi đất nước ta ngày càng phát triển thì trị số về vốn và lao động
đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ cao hơn.
Chú ý rằng sự phân loại trên chỉ mang tính tương đối, không thể hiểu một
cách cứng nhắc mà phải thường xuyên đánh giá, cân nhắc, điều chỉnh cho phù
hợp với tình hình phát triển của đất nước trong từng thời kỳ.
1.3. Vị trí và vai trò của các doanh nghiệp vừa và nhỏ
Doanh nghiệp vừa và nhỏ có vị trí và vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế
của mỗi nước kể cả các nước phát triển cao. Thật vậy:
- Về số lượng: Các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm ưu thế tuyệt đối.
- Doanh nghiệp vừa và nhỏ có mặt trong nhiều ngành nghề, nhiều lĩnh vực
và là một bộ phận không thể thiếu được của nền kinh tế của mỗi nước. Nó là
một bộ phận gắn bó chặt chẽ với các doanh nghiệp lớn, có tác dụng hỗ trợ, bổ
sung, thúc đẩy các doanh nghiệp lớn phát triển.
- Sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ góp phần quan trọng trong
việc giải quyết những mục tiêu KT - XH sau:
+ Một là, đóng góp đáng kể vào sự phát triển và ổn định kinh tế ở mỗi
nước. Việc phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ góp phần tăng trưởng kinh tế,
đặc biệt là những nước đang phát triển như nước ta.
4
. Giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam, NXB Chính Trị Quốc Gia, 2002, tr. 13 -14.
THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN + Hai l, cung cp cho xó hi khi lng hng hoỏ ỏng k, phong phỳ v
chng loi.
+ Ba l, thu hỳt lao ng, to ra nhiu vic lm vi chi phớ thp, gúp phn
gim tht nghip.
+ Bn l, to ngun thu nhp n nh, thng xuyờn cho dõn c, gúp phn
gim bt chờnh lch v thu nhp trong dõn c, to ra s phỏt trin tng i
con ngi cng nh ton xó hi, nn kinh t s kộm phỏt trin. Do ú, cnh
tranh khụng phi l s hu dit m l s thay th: thay th nhng ngi thiu
nng lc bng nhng ngi cú nng lc, thay th nhng doanh nghip yu kộm
bng nhng doanh nghip lm n hiu qu, thay th s ỏp ng nhu cu xó hi
khụng y bng s ỏp ng ngy mt tt hn.
Túm li, cỏc doanh nghip hot ng trong nn kinh t th trng u phi
i mt vi cnh tranh, nu doanh nghip no nộ trỏnh thỡ sm mun doanh
nghip ú cng s b o thi bi cnh tranh l mt quy lut khỏch quan ca nn
kinh t th trng.
2.3. Vai trũ ca cnh tranh trong nn kinh t th trng
2.3.1. Vai trũ ca cnh tranh i vi doanh nghip
Cnh tranh l quy lut khỏch quan ca nn kinh t th trng bi vy bt
c doanh nghip no khi tham gia vo nn kinh t th trng cng phi i mt
vi cnh tranh v phi nõng cao nng lc cnh tranh ca mỡnh bng cỏch to ra
nhng li th cnh tranh vt tri hn so vi i th nh l nõng cao cht lng
v mu mó sn phm, gim giỏ, nõng cao hiu qu cụng tỏc qun lý v ngun
nhõn lc... Do ú cnh tranh nú kớch thớch cỏc doanh nghip nng ng hn,
mnh m hn v lm n cú hiu qu hn. Mt khỏc, cỏc doanh nghip cú li th
cnh tranh vt tri so vi i th trong iu kin cnh tranh khc lit s m
bo cho doanh nghip phỏt trin lõu di v n nh.
2.3.2. Vai trũ ca cnh tranh i vi ngi tiờu dựng
Cnh tranh thỳc y cỏc doanh nghip thỳc y theo ui cỏc chin lc
khỏc nhau, s dng hiu qu cỏc ngun lc, ỏp dng nhng cụng ngh hin i
cú th ng vng trờn th trng, thu c li nhun cao... chớnh iu ny ó
lm cho ngi tiờu dựng c hng nhiu iu kin thun li hn nh: s a
dng chng loi cỏc mt hng, sn phm cú cht lng tt hn m giỏ li r hn,
cỏc dch v ngy cng thun tin...
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN + Độc quyền nhóm: Tồn tại trong các ngành sản xuất mà ở đó chỉ có
một ít người sản xuất, mỗi người đều nhận thức được rằng giá cả các sản phẩm
của mình khơng chỉ phụ thuộc vào hoạt động của mình mà còn phụ thuộc vào
hoạt động của những kẻ cạnh tranh quan trọng trong ngành đó.
+ Cạnh tranh mang tính độc quyền: Là hình thức cạnh tranh mà trong
đó các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau bằng việc bán các sản phẩm phân biệt
(đã được làm cho khác sản phẩm của các doanh nghiệp khác), các sản phẩm này
có thể thay thế cho nhau ở mức độ cao nhưng khơng phải là thay thế hồn hảo.
Người bán có thể thu hút khách hàng bằng các cách hữu hiệu như quảng cáo,
khuyến mại, dịch vụ hậu mãi... Loại hình cạnh tranh này rất phổ biến hiện nay.
2.4.3. Căn cứ vào chủ thể tham gia thị trường
- Cạnh tranh giữa người bán và người mua.
- Cạnh tranh giữa những người mua với nhau.
- Cạnh tranh giữa những người bán với nhau.
Trong đó, cạnh tranh loại này chủ yếu xoay quanh vấn đề: chất lượng hàng hố,
giá cả, các điều kiện dịch vụ...
2.4.4. Căn cứ theo phạm vi lãnh thổ
- Cạnh tranh trong nước.
- Cạnh tranh quốc tế.
Trong bối cảnh hội nhập ngày nay thì cạnh tranh quốc tế ngày càng trở
nên gay gắt, cạnh tranh quốc tế đòi hỏi các chủ thể phải tn thủ các tiêu chuẩn
quốc tế, thơng lệ quốc tế.
Ngồi ra chúng ta còn có thể có những hình thức cạnh tranh khác khi xem
xét dưới góc độ các cơng đoạn của sản xuất - kinh doanh, hoặc xem xét theo
mục tiêu kinh tế
5
...
2.5.2. Cạnh tranh bằng chất lượng sản phẩm
Chất lượng sản phẩm được thể hiện qua các chỉ tiêu như: tính kỹ thuật,
tính thẩm mỹ, tính kinh tế, độ an tồn... Chất lượng sản phẩm ngày càng trở
thành một cơng cụ cạnh tranh hữu hiệu của doanh nghiệp. Đặc biệt, khi mà thu
nhập và đời sống dân cư ngày càng cao thì phương thức cạnh tranh bằng giá tỏ
ra khơng hiệu quả. Chất lượng sản phẩm và dịch vụ sẽ là mối quan tâm hơn đối
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾNvi khỏch hng, bi vy, mt sn phm cht lng thp dự giỏ r cng khụng
th tiờu th c, ngc li, mt sn phm dự mc giỏ cao hn mt chỳt nhng
cú cht lng cao hn li d dng tiờu th hn. Khi m khoa hc ngy cng phỏt
trin lm cho vũng i ca sn phm ngn hn, cỏc sn phm c nhanh chúng b
thay th bi nhng sn phm vi nhng tớnh nng hon thin hn thỡ cht lng
tr thnh mt cụng c hu hiu thnh cụng trong cnh tranh.
2.5.3. Cnh tranh bng vic cung cp cỏc hot ng dch v
Trong cuc sng ngy nay, khi m cnh tranh ngy cng tr nờn gay gt,
nhng ũi hi ca ngi tiờu dựng ngy cng cao, cht lng v giỏ c ca cỏc
doanh nghip tng i ng u thỡ to c nột khỏc bit, cỏc doanh
nghip phi quan tõm n phng thc cnh tranh bng cung cp dch v nh:
bo hnh, sa cha min phớ, khuyn mi, giao hng tn ni... Cỏc dch v hon
ho s lm tng s hi lũng ca khỏch hng, to c hỡnh nh p v doanh
nghip trong lũng khỏch hng. Bi vy, khi cuc sng ngy cng phỏt trin thỡ
hỡnh thc cnh tranh thụng qua vic cung cp cỏc dch v t ra rt hiu qu
6
.
cú th thnh cụng trong cnh tranh, cỏc doanh nghip cn phi rt linh
hot trong la chn cụng c cnh tranh v cn phi phi hp nhiu cụng c
cú th to ra sc mnh tng hp.
3. Nng lc cnh tranh ca doanh nghip
vi i th cnh tranh v cho phộp thnh cụng trong cnh tranh.
3.2.2. Quy mụ ca doanh nghip
Quy mụ ca doanh nghip l mt nhõn t quan trng quyt nh n nng
lc cnh tranh ca doanh nghip. Mt doanh nghip cú li th quy mụ nh cú
ngun ti chớnh vng mnh, s lng ụng o nhõn viờn cú nng lc, th phn
ln s cú nng lc cnh tranh cao. Doanh nghip cú th s dng li th quy mụ
to ra ro cn ngn cn cỏc i th cnh tranh xõm nhp th trng, m rng
th trng, khng nh v th ca mỡnh trờn th trng.
3.2.3. Nng sut lao ng
Nng sut lao ng cng l mt nhõn t quan trng cu thnh nng lc
cnh tranh ca doanh nghip. Nng sut lao ng chu nh hng ca nhiu
nhõn t nh vn hoỏ t chc, cụng ngh ca doanh nghip, hiu qu ca cụng
tỏc qun lý nhõn s... Nng sut ca doanh nghip cao s lm tng sn lng,
tit kim thi gian, gim chi phớ, h giỏ thnh dn n nõng cao nng lc cnh
tranh v giỏ ca doanh nghip.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN3.2.4. Sn phm kinh doanh ca doanh nghip
+ Cht lng v giỏ c sn phm
Nh ó núi trờn, c cht lng v giỏ c u l nhng cụng c hu hiu
nõng cao nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip. Chỳng luụn i lin vi
nhau, nu sn phm ca doanh nghip cú cht lng bo m vi giỏ m th
trng cú th chp nhn c thỡ nng lc cnh tranh ca doanh nghip s cao.
Tuy vo tng loi th trng, loi sn phm, khỏch hng... m doanh nghip
kinh doanh m doanh nghip nờn chỳ trng cht lng hay giỏ c hoc c hai
cú th to c nng lc cnh tranh tt nht cho mỡnh.
+ Tớnh a dng v khỏc bit ca sn phm
Trong kinh doanh hin i, khi m iu kin th trng phc tp, hay thay
i, cnh tranh gay gt thỡ rt him doanh nghip kinh doanh mt loi sn phm
nhanh hn doanh thu ca i th cnh tranh, do ú doanh nghip cú th cú nng
lc cnh tranh cao hn i th cnh tranh v ngc li, nu ch tiờu ny nh hn
1 thỡ nng lc cnh tranh ca doanh nghip thp hn i th cnh tranh.
3.3.3. T sut li nhun
Li nhun ca doanh nghip
T sut li nhun = ------------------------------------ x 100
Doanh thu ca doanh nghip
Ch tiờu ny cho thy nu thu c 100 ng doanh thu thỡ s cú bao
nhiờu ng li nhun trong ú. Nu ch tiờu ny cao chng t DN lm n hiu
qu ng thi phn ỏnh nng lc cnh tranh ca doanh nghip l cao
7
.
3.3.4. T trng chi phớ
Tng chi phớ
T trng chi phớ = ---------------------- x 100
Tng doanh thu
Ch tiờu ny phn ỏnh thu c 100 ng doanh thu thỡ phi mt bao
nhiờu ng chi phớ. Nu ch tiờu ny quỏ cao thỡ chng t doanh nghip cú th
s dng ngun lc l cha hiu qu v cn cú bin phỏp gim chi phớ tng
nng lc cnh tranh ca doanh nghip
8
.
7
. Giỏo trỡnh Phõn tớch kinh doanh, NXB Giỏo dc, tr.187.
8.
Giỏo trỡnh Phõn tớch kinh doanh, NXB Giỏo dc,tr. 262.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN * Mụi trng t nhiờn: ú l cỏc ti nguyờn thiờn nhiờn, t ai, khoỏng
sn, nc... Nu doanh nghip no cú th khai thỏc hiu qu, hp lý cỏc ti
nguyờn thiờn nhiờn thỡ cú th to dng c cho mỡnh nng lc cnh tranh cao.
* Mụi trng quc t: L cỏc tiờu chun kinh doanh ca quc t, thụng l
quc t... Khi m hi nhp ngy cng m rng thỡ nú m ra cho cỏc doanh
nghip c heir v nhng thỏch thc, do ú cú th lm tng hoc gim nng lc
cnh tranh ca doanh nghip.
b. Mụi trng vi mụ
So vi mụi trng v mụ, mụi trng vi mụ cú tỏc ng trc tip ti nng
lc cnh tranh ca doanh nghip trong ngnh.
Theo M.Porter thỡ cú 5 lc lng chớnh cú nh hng n nng lc cnh
tranh ca doanh nghip:
* i th cnh tranh trc tip: ú l nhng doanh nghip cựng to ra v
cung ng mt loi sn phm trờn cựng mt th trng ging doanh nghip. Cnh
tranh vi cỏc i th trc tip thng l gay gt nht. Nu i th cnh tranh cú
tim lc ln hn so vi doanh nghip thỡ s l mi e do ln i vi doanh
nghip. Doanh nghip mun thng c cỏc i th cnh tranh thỡ cn phi
nghiờn cu v h tht thn trng cú th a ra nhng chin lc tỏc chin
hp lý.
* i th cnh tranh tim n: ú l nhng ngi cú d tớnh sp gia nhp
th trng, nhng ngi mi gia nhp. S xut hin i th cnh tranh tim nng
lm cho cnh tranh ngy cng gay gt hn, cú th l yu t lm thu hp th phn,
gim li nhun ca doanh nghip.
* Nhng nh cung cp: ú l nhng ngi cung ng nhng u vo cho
doanh nghip. Nh cung ng cú th ỏp lc mnh cho doanh nghip v giỏ, khi
lng khin giỏ thnh sn phm ca doanh nghip cao do ú cú th lm gim
nng lc cnh tranh ca doanh nghip. Do ú, doanh nghip cn phi la chn
l mt nhõn t quyt nh to dng nng lc cnh tranh ca doanh nghip.
Nu doanh nghip cú quy mụ ti chớnh ln, kh nng huy ng vn tt,
chi phớ huy ng vn thp, c cu ti chớnh hp lý, phõn b v s dng hiu qu
ngun vn s cho phộp doanh nghip theo ui nhng chin lc lõu di, thớch
ng vi nhng iu kin bin ng... v dnh thng li trong cnh tranh.
* Cụng ngh - k thut ca doanh nghip: Cụng ngh - k thut ca
doanh nghip l mt yu t trc tip nh hng n nng sut v cht lng ca
9. Tham kha: Chin lc chớnh sỏch v kinh doanh, NXB Thng Kờ, 1997, tr. 41 - 71.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Copyright: Tài liệu đại học ©