BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
zz({{
VŨ ANH THƠ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010 NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS TRN HUY HỒNG
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2010
LI CAM OAN
Tôi cam đoan đây là đ tài nghiên cu mang tính đc lp ca cá nhân.
Lun vn đc hoàn thành sau quá trình hc tp, nghiên cu thc tin, kinh
nghim bn thân và di s hng dn ca thy PGS. TS Trn Huy Hoàng.
Lun vn này cha đc ai công b di bt k hình thc nào.
Tác gi
V Anh Th
1.2.1 Các tài khon giao dch 7
1.2.1.1 Tài khon tin gi không k hn 7
1.2.1.2 Tài khon vãng lai 8
1.2.2 Các tài khon phi giao dch 8
1.2.3 Vay vn trên th trng tin t 8
1.2.4 Phát trin các tài khon hn hp 10
1.2.5 Vay ngn hn qua hp đng mua li 10
1.2.6 Vn chim dng 10
1.3 Các nhân t nh hng đn quy mô ngun vn huy đng ca NHTM 11
1.3.1 Nhân t ch quan 11
1.3.1.1 Lãi sut cnh tranh 11
1.3.1.2 Các nhân t ch quan khác 11 1.3.2 Nhân t khách quan 12
1.3.3 Các ch tiêu đánh giá hiu qu hot đng huy đng vn ca NHTM 14
1.4 Phân tích và kim soát chi phí huy đng vn 15
1.4.1 Phân tích ngun vn huy đng 15
1.4.1.1 Phân tích c cu ngun vn ca NHTM 15
1.4.1.2 Phân tích tình hình huy đng vn ca NHTM 17
1.4.2 c tính chi phí huy đng vn 17
1.4.2.1 Xác đnh chi phí ngun vn 17
1.4.2.2 La chn gia chi phí và ri ro trong huy đng vn 20
1.5 Phng pháp qun lý ngun vn huy đng 22
1.5.1 Thc hin các chính sách và bin pháp đng b đ khi tng ngun vn ca
ngân hàng 22
1.5.2 S dng các công c c bn đ tìm kim ngun vn 23
1.5.3 a dng hóa các ngun vn huy đng và to c cu ngun vn sao cho phù
hp vi nhng đc đim hot đng ca ngân hàng 23
1.5.4 Thc hin đy đ các ni dung c bn trong qun lý tài sn n ca ngân hàng 24
2.2.3.2,1 C cu ngun vn huy đng theo loi tin 45
2.2.3.2,2 C cu ngun vn huy đng theo k hn 47
2.2.3.2,3 C cu ngun vn huy đng theo th trng 49
2.2.3.2,4 C cu ngun vn huy đng theo đi tng khách hàng 50
2.2.3.3 Phân tích tình hình huy đng vn ca NHTM 51
2.2.3.3.1 Phân tích tin gi không k hn 51
2.2.3.3.2 Phân tích ngun vn có k hn 54
2.2.3.3.3 Phân tích h s bin đng ca ngun vn huy đng so vi tín dng 55
2.2.3.3.4 Phân tích hiu qu s dng vn 57
2.2.3.3.5 Phân tích chênh lch lãi sut đu vào – đu ra 58
2.2.3.3.6 Phân tích ngun vn huy đng bình quân 1 CBCNV 62
2.3 ánh giá thc trng hot đng huy đng vn ti NHNo trên đa bàn
TP.HCM 63
2.3.1 Nhng kt qu đt đc 63 2.3.1.1 V tng quan NHNo đã thc hin đc 63
2.3.1.2 V hot đng huy đng vn 63
2.3.2 Nhng hn ch 66
2.3.3 Mt s nguyên nhân ch yu dn đn nhng hn ch 70
2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan 70
2.3.3.2 Nguyên nhân ch quan 72
2.3.3.2.1 V c ch k hoch 72
2.3.3.2.2 C ch lãi sut cnh tranh và khuyn mãi 74
2.3.3.2.3 V phát trin sn phm huy đng vn 74
2.3.3.2.4 V phát trin mng li 75
2.3.3.2.5 V c cu t chc và nhân s 75
2.3.3.2.6 V công tác marketing, tip th 76
2.3.3.2.7 Nguyên nhân khác 76
Kt lun chng 2 77
CÁC CH VIT TT DÙNG TRONG LUN VN
CBCNV Cán b công nhân viên
CSTT Chính sách tin t
CN Chi nhánh
KVMN Khu vc Min nam
NHNo Ngân hàng Nông nghip và phát trin Nông thôn
NHNN Ngân hàng nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTM CP Ngân hàng thng mi c phn
PGD Phòng Giao dch
SPDV Sn phm dch v
tng khách hàng 60
Bng 2.7: Ngun vn không k hn ca NHNo trên đa bàn TP.HCM 61
Bng 2.8: Ngun vn có k hn 64
Bng 2.9: H s bin đng ca ngun vn huy đng so vi tín dng, đu t 66
Bng 2.10: Hiu qu s dng vn 67
Bng 2.11: Lãi sut huy đng bình quân t khách hàng theo loi tin t 69
Bng 2.12: Lãi sut đu vào tác đng bi h s s dng 69
Bng 2.13: Lãi sut đu vào thc t có tính s dng và gi vn TSC 70
Bng 2.14: Lãi sut cho vay khách hàng. 71
Bng 2.15: Lãi sut đu ra thc t 71
Bng 2.16: Ngun vn huy đng bình quân mt cán b 72
Biu đ 2.1: C cu ngun vn theo loi tin 56
Biu đ 2.2: C cu ngun vn theo k hn 57
Biu đ 2.3: C cu ngun vn theo th trng 59
Biu đ 2.4: C cu ngun vn theo đi tng khách hàng 60
Biu đ 2.5: Phân tích tin gi không k hn 62
Biu đ 2.6: Phân tích ngun vn có k hn 64 Biu đ 2.7: Phân tích h s bin đng ca ngun vn huy đng so vi d n 66
Biu đ 2.8: Phân tích ngun vn huy đng bình quân 1 cán b. 72
th trong c nc nói chung và đa bàn TP.HCM nói riêng và đã đt đc nhng kt
qu đáng khích l, riêng đa bàn TP.HCM đn thi đim 30/06/2010 ngun vn huy
đng chim 22,2%/tng ngun vn huy đng ca NHNo Vit Nam.
TP.HCM là đa bàn chu áp lc cnh tranh khc lit trong hot đng ngân
hàng nói chung và hot đng huy đng vn nói riêng vi hn 40 NHTM (trên 1.500
đn v giao dch), đây là thách thc rt ln đi vi các chi nhánh NHNo trên đa
bàn.
Tin trình hi nhp kinh t quc t vi vic m ca cho các ngân hàng nc
ngoài hot đng bình đng nh ngân hàng trong nc theo l trình gia nhp WTO,
các ngân hàng nc ngoài vi th mnh v vn, công ngh và kinh nghim đòi hi
mi ngân hàng trong nc phi có nhng n lc rt ln, chun b hành trang đ gi
vng th phn hin có và tip tc phát trin trong tng lai.
Vi nhng lý do trên, tác gi chn “Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng
huy đng vn ti NHNo trên đa bàn TP.HCM” làm đ tài lun vn thc s kinh t
đ nghiên cu.
2. Mc tiêu nghiên cu
Trên c s nghiên cu lý thuyt hot đng huy đng vn, quá trình huy đng
vn ti NHNo trên đa bàn TP.HCM t nhiu nm qua cho đn nay. Mc đích ca
2 đ tài là phân tích rõ nhng mt đc, nhng mt cha đc đ đ ra gii pháp nâng
cao hiu qu hot đng huy đng vn ti NHNo trên đa bàn TP.HCM.
3. i tng và phm vi nghiên cu
a. i tng nghiên cu ca đ tài là nhng vn đ lý thuyt c bn v huy
đng vn ca NHTM và hot đng huy đng vn ti NHNo trên đa bàn TP.HCM.
b. Phm vi nghiên cu đc xác đnh nh sau:
- V ni dung: c ch, chính sách, quy trình nghip v huy đng vn và thc
trng hot đng huy đng vn ti NHNo trên đa bàn TP.HCM.
- V không gian: tài ch nghiên cu hot đng huy đng vn ti các chi
4 CHNG 1
C S LÝ LUN CHUNG V HUY NG VN TI NHTM
1.1 Hot đng huy đng vn ca NHTM
1.1.1 Khái nim
Hot đng huy đng vn là mt trong nhng hot đng ch yu và quan
trng nht ca NHTM. Hot đng này mang li ngun vn đ ngân hàng có th thc
ri, giúp cho khách hàng có c hi tip cn vi các dch v ngân hàng khác nh
dch v thanh toán, tín dng…
i vi nn kinh t, nghip v huy đng vn giúp cho các doanh nghip có
c hi đ tip cn ngun vn; t đó thúc đy đu t sn xut to điu kin phát trin
kinh t xã hi.
1.1.3 Các nguyên tc huy đng vn
1.1.3.1 Tuân th pháp lut trong huy đng vn
Các Ngân hàng thng mi không đc huy đng vn quá nhiu so vi vn
t có nhm đm bo kh nng chi tr v sau. Bên cnh đó các t chc tín dng phi
áp dng lãi sut huy đng phù hp vi c ch qun lý v lãi sut ca Ngân hàng
Nhà nc, bi vì lãi sut là mt trong nhng công c đ Ngân hàng Nhà nc kim
soát đc lng tin trong lu thông, bình n giá c và chng lm phát.
Bên cnh đó các NHTM phi có trách nhim hoàn tr gc lãi cho khách hàng
vi điu kin (bt k ngi đi vay có s dng vn có hiu qu hay không) do ngân
hàng không phi là t chc trung gian tài chính thun túy mà là trung gian tín dng
(tài chính là s tài tr, s cung cp vn, s cp phát theo tính cht không có s hoàn
tr. i tng nhn đc s tr giúp v tài chính không có ngha v hoàn tr mà ch
có ngha v s dng tài chính đúng mc đích, đúng yêu cu. Tín dng là s tín
nhim, lòng tin, là quan h vay mn theo nguyên tc hoàn tr).
Ngân hàng Thng mi phi tham gia bo him tin gi theo quy đnh hin
hành. Vi vic quy đnh các Ngân hàng Thng mi tham gia bo him tin gi
nhm mc đính bo v quyn li cho ngi gi tin gi. C th là nu ngân hàng
ni ngi gi tin b phá sn, thì ngi gi tin đc công ty bo him đn bù mt
khon tin nht đnh (hin nay là 50.000.000 đ/tng tin gi ca mt khách hàng).
6 Hn na, ngân hàng phi gi gìn bí mt s d và hot đng ca tài khon
khách hàng. Nhng không đc che du các khon tin ln và bt thng (thc
hin các quy đnh ca pháp lnh chng ra tin). ng thi các ngân hàng không
thông tin đn “nhm” v hot đng kinh doanh ca ngân hàng và tìm cách ngn
chn chúng. Bi vì nu không kp thi ngn chn nhng thông tin đn nhm v hot
đng kinh doanh ca ngân hàng s gây tâm lý s mt tin trong ngi dân. T tâm
lý lo s đó, ngi dân s đn rút tin hàng lot, khi đó ngân hàng không th đáp ng
kp thi nhu cu rút tin ca ngi dân (do ngun vn huy đng đã s dng cho vay
cha thu hi kp). Trong trng hp đc bit khi có s c xy ra, ngân hàng phi có
phng án đáp ng nhu cu thanh khon kp thi (vay trên th trng tin t, vay
Ngân hàng Nhà nc) đ tránh tâm lý lây lan cho rng ngân hàng mt kh nng
thanh toán càng rng trong ngi dân.
1.2 Các loi ngun vn NHTM huy đng
1.2.1 Các tài khon giao dch
1.2.1.1 Tài khon tin gi không k hn
Tài khon tin gi không k hn ca cá nhân, doanh nghip, t chc tín dng
khác còn gi là tài khon tin gi giao dch, thanh toán. Loi tin gi này có hai đc
đim sau:
- Là loi tin gi mà khách hàng có th gi vào và rút ra bt c lúc nào.
Ngân hàng s dng ngun vn này đ kinh doanh thì rt ri ro, do đó phi d tr
nhiu hn so vi các loi tin gi khác.
- Do mc đích ca khách hàng không phi đ hng li tc mà đ s dng
các dch v thanh toán không dùng tin mt ca ngân hàng. Do đó, ngân hàng
thng tr khách hàng vi lãi sut rt thp. Ngi s hu ch yu đi vi các khon
tin gi không k hn thng là các doanh nghip nhm phc v nhu cu chi tr
thng xuyên và thuc v vn lu đng ca doanh nghip. Các cá nhân và các h
gia đình thng chim phn ít hn trong tng tin gi không k hn trên bng cân
đi ca các ngân hàng.
Tin gi không k hn là ngun vn huy đng vi chi phí thp nht và tng
thu phí dch v cho các NHTM, giúp ngân hàng duy trì các nhu cu giao dch. Mt
khác, vic thanh toán thông qua tài khon tin gi ti ngân hàng còn tit kim chi
phí lu thông cho xã hi, thc hin vn minh và gim thiu ri ro trong thanh toán.
8
hàng (Interbank Market): trng hp này xy ra khi lng tin gi ca NHTM ti
9 NHNN thp không đ đáp ng cho nhu cu chi tr. Thông qua s t chc ca
NHNN, ngân hàng này s vay ngân hàng khác có lng tin gi d tha ti NHNN.
Vì khon cho vay là mt b phn ca tin gi thanh toán nên thi gian vay thng
ch là mt ngày “vay qua đêm”. Ngoài ra, các ngân hàng có th vay trc tip ln
nhau thông qua th trng liên ngân hàng.
Vay ngân hàng Nhà Nc: NHNN s tip vn (cho vay) đi vi các NHTM
thông qua nghip v chit khu (discount) và tái chit khu (rediscount) thng
phiu và các giy t có giá hoc cho vay li theo h s tín dng mà NHTM xut
trình. iu kin tip vn ca NHNN vi NHTM d hay kht khe ph thuc vào mc
tiêu ca chính sách tin t trong tng thi k, uy tín và cht lng hot đng tín
dng ca mi NHTM.
Phát hành giy t có giá đ thu hút tin nhàn ri ca các ch th trong nn
kinh t. Giy t có giá là giy t chng nhn ca ngân hàng phát hành đ huy đng
vn trong đó xác nhn ngha v tr n mt khon tin trong mt khong thi gian
nht đnh, điu kin tr lãi và các điu khon cam kt khác gia ngân hàng và khách
hàng.
Nu cn c theo thi hn, giy t có giá đc chia thành hai loi:
- Giy t có giá ngn hn: là loi có thi hn di 12 tháng, bao gm các loi
k phiu, chng ch tin gi ngn hn, tín phiu và các giy t có giá ngn hn
khác. Bn cht là mt khon tin gi có k hn, thng có mnh giá ln khi phát
hành, lãi sut theo tho thun gia khách hàng và ngân hàng hoc lãi sut c đnh.
- Giy t có giá dài hn: là loi có thi hn t 12 tháng tr lên, bao gm trái
phiu, chng ch tin gi dài hn và các giy t có giá dài hn khác. Giy t có giá
dài hn là khon n do ngân hàng phát hành đ huy đng vn trên th trng tài
chính, chúng đc xem là công c ca th trng vn, lãi sut ca giy t có giá
thng khá cao, mt s loi trong s đó có c đc tính đc phép chuyn đi thành
đng vn ca ngân hàng.
1.2.6 Vn chim dng
Ngân hàng s dng các loi tin gi ngha v ca khách hàng trong quá trình
t chc thanh toán không dùng tin mt (các khon tin khách hàng ký qu đ bo
11 chi séc, m th tín dng, bo lãnh ngân hàng…) đ tm thi đáp ng nhu cu vn
ca ngân hàng.
1.3 Các nhân t nh hng đn quy mô ngun vn huy đng ca NHTM
1.3.1 Nhân t ch quan
Các nhân t đc xem là ch quan tác đng đn qui mô ngun vn huy đng
tin gi ca ngân hàng bao gm: Lãi sut, cht lng dch v, c s vt cht và
chính sách c bn trong huy đng vn ca ngân hàng…
1.3.1.1 Lãi sut cnh tranh
nh giá ngun vn huy đng tin gi là mt vic làm quan trng và khá
phc tp đi vi các nhà qun tr ngân hàng. Nu ngân hàng phi tr mt mc lãi
sut ln đ thu hút và duy trì s n đnh lng tin gi ca khách hàng thì phi chu
áp lc v vic gia tng chi phí, gim li nhun. Tuy nhiên, trc s cnh tranh gay
gt gia các ngân hàng, vic duy trì lãi sut tin gi cnh tranh là điu khó tránh
khi. Các ngân hàng cnh tranh vi nhau đ thu hút ngun vn tin gi không ch
vi các ngân hàng khác mà còn vi các t chc tit kim, vi các công c ca th
trng vn (trái phiu, k phiu, c phiu).
1.3.1.2 Các nhân t ch quan khác
Tính cht s hu ca ngân hàng: yu t này có nh hng trc tip đn mô
hình qun lí, c ch qun lí và chin lc kinh doanh ca ngân hàng, t đó nh
hng đn hot đng to lp và qun lí các ngun vn.
Chin lc kinh doanh ca ngân hàng: NHTM cn phi xác đnh rõ nhng
đim mnh, đim yu, c hi và thách thc ca ngân hàng mình nhm đnh v đc
ch đng hin ti ca ngân hàng, đng thi có nhng d đoán s thay đi ca môi
vic huy đng vn ca ngân hàng. Nó làm xói mòn giá tr sc mua lên mi đn v
tin t. Ngân hàng ch có th khc phc tác đng này bng cách duy trì mt mc lãi
sut thc dng hoc bo đm bng mt giá tr hin vt (chng hn nh tin gi tit
kim đc bo đm bng vàng).
S n đnh v chính tr có tác đng rt ln vào tâm lý và nim tin ca ngi
gi tin. Nn chính tr quc gia n đnh, ngi dân s tin tng gi tin vào h
thng ngân hàng nhiu hn, ngân hàng s là cu ni hu hiu gia tit kim và đu
t.
13 Môi trng kinh t đc hiu là các yu t nh tc đ tng trng kinh t,
thu nhp quc dân, t l tht nghip, lm phát… có nh hng rt ln đn ngun
tin gi ti các NHTM. Môi trng kinh t n đnh thì ngun tin gi ti các ngân
hàng s đc tng cao. Ngc li, nu môi trng kinh t không n đnh, ngun
vn nhàn ri trong xã hi s đc chuyn thành các dng đu t khác có giá tr n
đnh và bn vng hn nh: vàng, nhà đt,…
S thay đi trong chính sách tài chính, tin t và các quy đnh ca Chính
ph, ca NHNN cng gây nh hng ti kh nng thu hút vn và cht lng ngun
vn ca các NHTM. Chính ph Vit Nam đang đc đánh giá là s dng các công
c qun lý tài chính, tin t ngày càng có hiu qu hn, thúc đy quá trình tin t
hóa nn kinh t và gia tng lng tin gi ca dân chúng vào h thng ngân hàng.
Môi trng vn hóa là các yu t quyt đnh đn các tp quán sinh hot và
thói quen s dng tin ca ngi dân. Tùy theo đc trng vn hóa ca mi quc gia,
ngi dân có tin nhàn ri s quyt đnh la chn hình thc gi tin nhà, gi vào
ngân hàng hay đu t vào các lnh vc khác. các nc phát trin, vic thanh toán
không dùng tin mt và s dng các dch v ngân hàng đã khá quen thuc, nhng
nhng nc đang phát trin nh Vit Nam, ngi dân có thói quen gi tin hoc
tích tr di dng vàng, ngoi t mnh … làm cho lng vn đc thu hút vào ngân
hàng còn hn ch.
dng, đu t. H s này cho ta bit mc đ đáp ng ngun vn cho hot
đng tín dng đu t. H s này ln hn 1 cho thy tc đ tng trng
ngun vn nhanh hn tc đ tng trng tín dng, đu t; và ngc li,
t s này nh hn 1 cho thy tc đ tng trng ngun vn thp hn tc
đ tng trng tín dng, đu t dn đn áp lc v thanh khon cho ngân
hàng.
Mc tng trng ca ngun vn huy đng trong k
C =
Mc tng trng ca tín dng, đu t trong k
d) Ngun vn huy đng bình quân mt cán b
e) Chênh lch lãi sut bình quân (lãi sut đu vào và đu ra) (E): Là ch
tiêu truyn thng đánh giá thu nhp ca ngân hàng, đo lng hiu qu đi