Em hóy phõn tớch on trớch Kiu lu Ngng Bớch trớch trong tỏc
phm Truyn Kiu ca Nguyn Du.
Nguyễn Du là một bậc thầy về tả cảnh. Nhiều câu thơ tả cảnh của ông
có thể coi nh là chuẩn mực cho vẻ đẹp của thơ ca cổ điển:
- Dới trăng, quyên đã gọi hè
Đầu tờng lửa lựu lập loè đâm bông.
- Long lanh đáy nớc in trời
Thành xây khói biếc, non phơi bóng vàng
Với những câu thơ này, Nguyễn Du đã làm đẹp, làm giàu có thêm rất
nhiều cho ngôn ngữ dân tộc. Từng có ý kiến cho rằng, so với tiếng Hán
vốn có tính hàm súc, tính biểu hiện rất cao thì tiếng Việt trở nên quá nôm
na, ít khả năng biểu hiện. Tuy nhiên, Nguyễn Du đã chứng minh rằng
ngôn ngữ tiếng Việt có một khả năng biểu hiện vô giới hạn.
Nhng Nguyễn Du không chỉ giỏi về tả cảnh mà còn giỏi về tả tình
cảm, tả tâm trạng. Trong quan niệm của ông, hai yếu tố tình và cảnh
không tách rời nhau mà luôn đi liền với nhau, bổ sung cho nhau. Ví dụ,
trong hai câu thơ tả cảnh chị em Thuý Kiều đi chơi xuân:
Nao nao dòng nớc uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Cảnh rất đẹp và thanh, ứng với tâm hồn hai chị em đang nhẹ nhàng
thơi thới. Ngợc lại, khi ngời buồn thì cảnh cũng buồn theo. Trong một
đoạn thơ khác thuộc Truyện Kiều, ông viết:
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Ngời buồn cảnh có vui đâu bao giờ.
Hai câu thơ này thể hiện rất rõ quan niệm của Nguyễn Du về mối
quan hệ giữa tâm trạng của con ngời và cảnh vật. Cảnh vật đẹp hay
không đẹp, nhẹ nhàng, thanh thoát hay nặng nề, u ám phụ thuộc rất
nhiều vào tâm trạng của con ngời trớc cảnh đó.
Đoạn trích "Kiều ở lầu Ngng Bích" là sự kết hợp, giao hoà của hai
yếu tố cảnh vật và tâm trạng. Về cảnh vật có lầu cao, có non xanh nớc
biếc, sơn thuỷ hữu tình. Nếu Thuý Kiều ở vào một hoàn cảnh khác,

dằng dặc (mây sớm, đèn khuya) càng cho thấy tâm trạng chán nản, buồn
tủi của Kiều. "Nửa tình nửa cảnh" trớc mắt là tình hay là cảnh, dờng nh
cũng không còn phân biệt đợc nữa.
Theo dòng tâm trạng của Kiều câu thơ bắt vào nỗi nhớ:
Tởng ngời dới nguyệt chén đồng
Tin sơng luống những rày trông mai chờ.
Bên trời góc bể bơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.
Nhớ nhà, trớc hết Kiều nhớ đến Kim Trọng, nhớ đến chén rợu thề
nguyền dới trăng. Đối với một ngời luôn đa sầu đa cảm, nặng tình nặng
nghĩa nh Thuý Kiều, cảm xúc ấy thật xa xót. Càng nhớ đến Kim Trọng
thì Kiều lại càng đau đớn cho thân phận mình. Việc Kiều thơng Kim
Trọng đang chờ mong tin mình một cách vô vọng đã cho thấy một vẻ đẹp
khác trong tâm hồn nàng: Kiều luôn nghĩ đến ngời khác trớc khi nghĩ
đến bản thân mình. Tấm lòng ấy thật cao đẹp và đáng quý biết bao!
Tiếp theo là Kiều nhớ đến cha mẹ. Có ý kiến cho rằng, Kiều đã
nhớ đến ngời yêu trớc rồi mới nhớ đến cha mẹ, phải chăng là nàng đã
đặt chữ "tình" lên trên chữ "hiếu"? Thực ra, việc Nguyễn Du miêu tả
nỗi nhớ của Kiều dành cho Kim Trọng trớc rồi mới miều tả nỗi nhớ
cha mẹ là hoàn toàn hợp lí. Kiều không hề đặt chữ "hiếu" sau chữ
"tình". Khi gia đình gặp tai biến, trớc câu hỏi "Bên tình bên hiếu bên
nào nặng hơn?", Kiều đã dứt khoát lựa chọn chữ "hiếu" bằng hành
động bán mình chuộc cha. Giờ đây, khi cha và em nàng đã đợc cứu,
ngời mà nàng cảm thấy mình có lỗi chính là Kim Trọng. Nhng không
vì thế mà nỗi nhớ cha mẹ kém phần day dứt:
Xót ngời tựa cửa hôm mai
Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?
Sân Lai cách mấy nắng ma
Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm.
Những thành ngữ, điển tích, điển cố (tựa cửa hôm mai, quạt nồng ấp

ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi
Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du cũng đã nhiều lần miêu tả âm thanh.
Có thể nói lần nào ông cũng thành công. Có khi chỉ qua một vài từ, ông
đã diễn tả rất chính xác cảnh huyên náo trong nhà Thuý Kiều khi bọn vô
lại kéo đến nhà:
Nguyễn Du đặc biệt thành công khi ông tả tiếng đàn của Kiều. Tuỳ
theo tâm trạng, mỗi lần tiếng đàn của Kiều cất lên là một lần ngời nghe
phải chảy nớc mắt khóc cho số phận oan nghiệt của nàng.
Trong đoạn thơ này, Nguyễn Du không tả tiếng đàn mà tả tiếng
sóng. Trong khung cảnh bát ngát, mênh mang, tiếng sóng vỗ "ầm ầm"
(lu ý: nhà thơ đã đảo ngữ để cho ấn tợng đó càng rõ ràng hơn) quả là
một thứ âm thanh hết sức bất thờng. Dờng nh nó muốn phá vỡ khung
cảnh nặng nề nhng yên tĩnh, nó bt Kiều ra khỏi dòng suy t về gia đình,
ngời thân mà trả nàng về với thực tại nghiệt ngã. Ngoài ra, dờng nh đó
còn là những dự cảm về quãng đời đầy những khổ đau, tủi nhục ê chề
mà Kiều sắp phải trải qua.