B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP H CHÍ MINH
KHOA K TOÁN ậ KIM TOÁN
oo0oo
BÙI MINH NGUYT VN DNGăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁăTRểNă
CăS HOTăNGă(ABC)ă PHC V CHO VIC
RA QUYTăNH CHINăLC TI CÔNG TY
TNHH Ý CHÍ VIT
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Thành ph H Chí Minh nm 2014

LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan bn lun vn Vn dng phng pháp tính giá trên c s
hot đng (ABC) đ phc v cho vic ra quyt đnh chin lc ti công ty TNHH
Ý Chí Vit là công trình nghiên cu khoa hc đc lp ca tôi. Các s liu, bng biu
đu có ngun gc rõ ràng và đc trích dn đy đ. Ni dung, kt qu nghiên cu
trong lun vn này là trung thc và hoàn toàn da theo tài liu thu thp đc. Các
tài liu s dng trong lun vn đu đc trích ngun đy đ.

Tác gi lunăvn Bùi Minh Nguyt
2.1.1. S lc v công ty 22
2.1.2. T chc b máy qun lý ca công ty 22
2.1.3. c đim hot đng kinh doanh ca công ty 23
2.2. Thc trng k toán tp hp chi phí và tính giá thành ti công ty TNHH Ý
Chí Vit 24
2.2.1. Quy trình sn xut sn phm 24
2.2.2. i tng tp hp chi phí 26
2.2.3. i tng tính giá thành và đi tng chu chi phí ti Ý Chí Vit 27
2.2.4. K toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Ý Chí Vit 27
2.2.5. Tng hp chi phí sn xut và tính giá thành sn phm. 34
2.2.6. K toán chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghip 36
2.3. ánh giá v công tác k toán chi phí ti công ty TNHH Ý Chí Vit 38
2.3.1. u đim 38
2.3.2. Nhng vn đ tn ti 38
2.3.3. Nguyên nhân phát sinh nhng vn đ tn ti  công ty Ý Chí Vit 40
CHNGă3.ăVN DNGăPHNGăPHÁPăTệNHăGIÁăTRểNăCăS HOT
NGă(ABC)ă PHC V CHO VIC RA QUYTăNH CHINăLC
TI CÔNG TY TNHH Ý CHÍ VIT. 43
3.1. Quan đim v vn đ ng dng ABC vào công ty Ý Chí Vit. 43
3.1.1. Phù hp vi xu hng th gii 43
3.1.2. Phù hp vi Lut hin hành  Vit Nam 44
3.1.3. Quan đim k tha 44
3.1.4. Quan đim li ích và chi phí 44
3.2. Quy trình k toán chi phí trên c s hot đng (ABC) ti công ty TNHH Ý
Chí Vit 45
3.2.1. Xác đnh các hot đng 45
3.2.2. Phân b chi phí gián tip cho tng hot đng. 47
3.2.3. Xây dng h s phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi
phí. 51
3.2.4. Phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi phí 54

Bng 3.3- Tp hp và phân b ngun lc vào các trung tâm chi phí theo ABC.
Bng 3.4- Tính toán các h s phân b
Bng 3.5- Mô hình phân b ABC ti công ty Ý Chí Vit
Bng 3.6- H s phân b cho đi tng chu chi phí là sn phm
Bng 3.7 – H s phân b cho đi tng chu chi phí là khách hàng
Bng 3.8- Phân b chi phí cho đi tng chu chi phí là sn phm
Bng 3.9- Phân b chi phí cho đi tng chu chi phí là khách hàng
Bng 3.10- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Ganish Protector 18319-VBA theo
truyn thng
Bng 3.11- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Ganish Protector 18319-VBA theo
ABC
Bng 3.12- Báo cáo doanh thu, li nhun ca Broad Bright theo ABC
Bng 3.13- Tp hp chi phí sn xut theo ABC điu chnh.
Bng 3.14- Tính toán li h s phân b theo ABC điu chnh
Bng 3.15: Tính chi phí sn xut cho sn phm Ganish Protector 38139-VBZ theo
ABC điu chnh
Bng 3.16- Tính chi phí sn xut cho sn phm Emblem Honda 80mm-86102 KYZ-
V000 theo ABC điu chnh
Bng 3.17- So sánh giá thành sn phm gia hai phng pháp truyn thng và ABC
điu chnh. DANH MCăCÁCăSă
S đ 1.1: Phân b ngun lc theo ABC
S đ 1.2: Quy trình thc hin ABC
S đ 1.3: Mô hình ABC
S đ 1.4: Mô hình truyn thng

Nh vy, vn dng phng pháp ABC s giúp hoàn thin h thng k toán chi phí
ti doanh nghip.
2

3. iătng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu: Nhng vn đ lý lun và vn dng phng pháp ABC
vào thc tin công tác k toán chi phí và xác đnh chi phí cho các đi tng chu chi
phí ti công ty Ý Chí Vit .
Phm vi nghiên cu: Trong phm vi nghiên cu ca đ tài, tác gi dng li 
vic vn dng phng pháp tính giá ABC vào điu kin thc t ti công ty Ý Chí
Vit nhm cung cp thông tin chi phí c đi tng chu chi phí thích hp, đáng tin
cy và phng hng giúp ban lưnh đo đa ra quyt đnh chin lc chi phí ti
doanh nghip.
Thi gian nghiên cu có hn nên s liu minh ha trong lun vn ch gii hn
trong 1 tháng (tháng 10/2013) và b qua không trình bày s sách, chng t, tài
khon.
4. Phngăphápănghiênăcu
Trong quá trình nghiên cu, tác gi đư s dng mt s phng pháp nghiên cu
nh sau:
- Phng pháp nghiên cu lý thuyt nhm thu thp thông tin trên các tài liu
nghiên cu đ h thng hóa lý thuyt  chng 1 làm c s lý lun cho vic thc
hin ABC.
- Phng pháp thng kê, tng hp và phân tích nhng d liu thu thp đc đ
đa ra thc trng k toán chi phí hin ti ca công ty.
- Phng pháp quan sát quy trình sn xut và phng vn công nhân viên làm
vic ti công ty, tác gi s dng d liu thu thp đc đ xây dng quy trình thc
hin ABC ti công ty.
5. Tng quan tài liu nghiên cu
V mt lý lun thì ABC đư đc nhiu tác gi trong và ngoài nc nghiên cu.
3

1.1.1. LchăsăhìnhăthƠnh vƠăkháiănimăABCă
T gia nhng nm 1970 trên th gii đư din ra s đi mi v công ngh, khoa
hc k thut trên đà phát trin, toàn cu hóa kinh t đư làm cho s cnh tranh tr
nên gay gt hn. Mt môi trng kinh t mi ngày càng đòi hi phi s dng nhng
thông tin tài chính và phi tài chính liên quan đn t chc, quy trình sn xut, khách
hàng, dch v, sn phm,… Các doanh nghip không ngng ci tin quy trình sn
xut, nâng cao cht lng nhân viên nhm sn xut sn phm đáp ng đc nhu cu
khách hàng vi cht lng cao và giá bán phù hp vi chin lc kinh doanh.
Nhng đ xác đnh chính xác chi phí nhm đa ra mc giá phù hp , tng tính cnh
tranh ca sn phm li là điu không d dàng.
Trong khong thi gian trc đó, th gii có nhiu phng pháp đ h tr các
doanh nghip xác đnh chi phí, tuy nhiên chúng vn còn tn ti nhiu nhc đim
làm cho thông tin cung cp không chính xác, linh hot phù hp vi yêu cu ca các
nhà qun tr. Chính vì l đó, các nhà chuyên môn, các t chc kinh t đư nghiên cu
các tip cn mi v chi phí nh Robert S.Kaplan, Robin Cooper, H. Thomas
Johnson,…và phng pháp k toán chi phí mi da trên hot đng (ABC) đư ra đi
và đc công b rng rãi vào nhng nm 1980 nhm khc phc nhc đim ca
nhng phng pháp trc đó. Phng pháp ABC này thc s gây chú ý ln trên th
gii, tip sau đó là các bài nghiên cu trên khp th gii nhm h thng khái nim,
hoàn thin quy trình thc hin cng nh chng minh nhng u khuyt đim ca nó
so vi nhng phng pháp truyn thng khác. Có th k đn mt s bài báo nghiên
cu nh “Activity Based Costing: A tool for manufacturing excellence” ca tác gi
Turney (1989) đư cho rng ABC là mt công c xut sc trong qun tr hay mt s
tác gi khác đư nghiên cu cách thc, quy trình đ thc hin ABC cho thành công.
5

Theo Kaplan & Cooper (1998) ABC đc s dng đ đo lng nhng hot
đng ca công ty, ngun lc, ch ra mc đ tiêu hao bao nhiêu cho nhng hot đng
sn xut ra sn phm , dch v. H thng ABC cho phép phân b chi phí gián tip
trc ht đn các hot đng, sau đó mi đn các sn phm, dch v và khách hàng .

dch v, (đi tng chu chi phí). Da trên khái nim v ABC đư trình bày  phn
1.1.1 thì hai đim quan trng trong quá trình thc hin ABC đc tóm gn nh sau:
- Xác đnh các hot đng tiêu th các ngun lc gì?
- Các đi tng chu chi phí (sn phm, dch v, ) liên quan đn các hot
đng nào?
Có th hiu trong ABC các đi tng chu chi phí không trc tip s dng các
ngun lc mà thông qua các hot đng. xác đnh các hot đng đư tiêu hao ngun
lc nh th nào thì s da vào h s phân b ngun lc vì mt ngun lc có th s
dng cho nhiu hot đng khác nhau và mt hot đng có th s dng nhiu ngun
lc.Tng t nh vy, khi xác đnh chi phí các hot đng cho các đi tng chu
chi phí thì da vào h s phân b hot đng. Xem s đ 1.2-Phân b ngun lc cho
ABC
Săđ 1.1-Phân b ngun lc theo ABC
H s phân b ngun lc: Ngun lc có th là con ngi, máy móc b, nhà
xng,…nên yu t đ đo lng ngun lc là s tiêu hao ca ngun lc hot đng.
Con ngi khác vi máy móc, thit b nên các đo lng mc đ tiêu hao ngun lc
s khác nhau. Do đó, tùy theo tng loi ngun lc khác nhau trong doanh nghip mà
s có phng thc đo lng và phân b khác nhau. Ví d nu ngun lc là con
ngi thì s mt bao nhiêu thi gian cho các hot đng, hay nu ngun lc là máy
móc thit b thì thi gian thc hin tng hot đng là bao nhiêu.
Ngun lc
Hot đng
i tng
chu chi
H s phân b
ngun lc
H s phân b

đc rõ nét nh yu t t chc ca doanh nghip.
8

Tùy theo tng đc đim kinh doanh ca các quc gia, các doanh nghip mà
chng trình thc hin ABC s khác nhau. i vi đc đim môi trng kinh doanh
 Vit Nam, phng pháp ABC vn không ph bin my dù nó đư đc thc hin
trên th gii t lâu. Hunh Tn Dng và cng s (2013) đư nghiên cu so sánh
ABC vi phng pháp tính giá truyn thng và qua đó đa ra nhng gi ý đi vi
các doanh nghip Vit Nam khi thc hin ABC. Các tác gi đư tng hp, phân tích,
so sánh và cng đ ra nhng gii pháp đ thc hin ABC trong môi trng Vit
Nam nh sau: S hp tác gia các b phn, nhóm làm vic; gii pháp ngun nhân
lc; đy mnh nghiên cu; thay đi quan đim ca nhà qun tr; áp dng phng
pháp ABC phi gn lin vi ni lc doanh nghip và yêu cu thc t; đin toán hóa
k toán. ABC cung cp thông tin cho các nhà qun tr đ kim soát chi phí và lp k
hoch ngân sách tt hn nhng thc hin ABC phc tp và tn nhiu ngn lc hn
so vi phng pháp truyn thng, đòi hi phi có s phi hp cht ch gia các b
phn.
1.2. Quyătrìnhăkătoánătrênăcăsăhotăđngă(ABC)
Quy trình thc hin ABC gm 5 bc ca Garrison et al (2012) hng dn các
doanh nghip thc hin phng pháp ABC nh sau:
- Xác đnh các hot đng chính
- Phân b chi phí gián tip cho các hot đng
- Xác đnh các h s phân b chi phí hot đng
- Phân b chi phí hot đng cho tng đi tng chu chi phí
- Lp báo cáo qun tr.

9

Hot đng
Phân b chi phí hot đng theo
h s phân b hot đng
i tng chu chi phí
Lp báo cáo qun tr
10

tit v các hot đng đó cng nh cung cp thông tin hu ích cho vic phân b các
ngun lc hay phân b chi phí hot đng cho các đi tng chu chi phí sau này.
Mt s d liu cn phi thu thp nh:
- Có bao nhiêu b phn liên quan đn sn xut?
- S ngi trong các b phn và công vic chi tit ca h (làm nhng công
vic gì? Thi gian cho các vic đó là bao nhiêu? S dng nhng máy móc thit b
nào? nhm xác đnh h s phân b hot đngvà đi tng chu chi phí )
- Ngun lc nào b tiêu hao t nhng hot đng nào? (nhm xác đnh chi phí
và h s phân b ngun lc cho các hot đng)
- Quy trình sn xut nh th nào? (nhm xác đnh các hot đng)
- …
Mt danh sách bao gm rt nhiu hot đng nhng trong đó s có nhng
hot đng mang tính cht tng t nhau hay có th kt hp li vi nhau thành
nhng hot đng chính.Ví d vic x lý sn phm gm các bc th công sau: ct
gt phn tha, chà nhám, lau bi sn phm s đc gom li thành mt hot đng
chính là x lý sn phm. Vic kt hp hay tách riêng các hot đng đc thc hin
k càng, da trên chi phí có đáng k và có xác đnh đc tiêu thc đ phân b hay
không.
Blocher, et al (2010) cng cho bit nhóm nghiên cu thu thp d liu hot
đng bng cách quan sát các công vic thc hin và thc hin mt danh sách tt c
các hot đng liên quan. Và qua đó các hot đng đc xác đnh theo nm cp đ
hot đng sau: cp đ đn v sn phm, cp đ lot sn phm, cp đ sn phm, cp
đ khách hàng, cp đ duy trì t chc.

kt hp các hot đng cp đ đn v sn phm vi cp đ lot sn phm hay cp đ
sn phm.
12

1.2.2. Phơnăbăchiăphíăgiánătipăchoăcácăhotăđngă
Tp hp chi phí gián tip vào các hot đng
Sau khi xác đnh các hot đng, doanh nghip s tp hp chi phí ngun lc li .
Nhng chi phí trc tip liên quan đn đi tng chu chi phí nào (sn phm, dch
v, khách hàng,…) thì s đc tp hp trc tip vào đi tng chu chi phí đó mà
không qua giai đon phân b. Nhng chi phí gián tip đc gây ra bi hot đng
nào s đc tp hp vào các hot đng đó, nhng chi phí còn li s không đc
phân b.

Xác đnh h s đ phân b chi phí cho các hot đng
Phng vn nhân viên thc hin hot đng hay nhân viên qun lý ni chi phí
phát sinh là điu cn thit đ cung cp thêm thông tin cn thit c lng chi phí
tiêu hao ngun lc cho các hot đng khác nhau và xác đnh h s phân b ngun
lc cho các hot đng mt cách phù hp và chính xác hn. Xác đnh h s phân b chi
phí hot đng
1.2.3. Xácăđnhăhăsăphơnăbăchiăphíăhotăđng
Sau khi xác đnh tng chi phí gián tip cho tng hot đng thì công vic tip
theo là phân b chi phí đó cho tng tng s ca hot đng. Nhng thông tin mà
nhóm thc hin ABC thu thp đc thông qua điu tra quan sát làm vic thc t,
phng vn nhân viên s phng thc xác đnh tng s hot đng riêng cho tng
hot đng khác nhau. Ví d phng vn nhân viên b phn kinh doanh s xác đnh
đc có bao nhiêu đn đt hàng, chi phí cho đn đt hàng đc xác đnh trên tng
s đn đt hàng, hay chi phí bo trì máy đc tính trên tng s gi máy hot
đng,…
Có nhiu tiêu thc phân b đc dùng đ phân b chi phí nhng vic la chn
đc tiêu thc phù hp không phi là điu d dàng. Nó phi có mi quan h gia

14

lc nh gi giá bán nhng ct gim nhng chi phí nào đ tng li nhun lên, tng
giá đ tng doanh thu, li nhun hay s chm dt không sn xut sn phm, không
hp tác vi khách hàng đó na?
1.2.6. ABC lƠăcôngăcăhătrăraăquytăđnhăchinălc.
Có nhiu khái nim v quyt đnh chin lc nhng theo Phm Th Thu
Phng (2007) thì quyt đnh chin lc là sau khi phân tích các c hi và nguy c
ca môi trng bên ngoài, nhà qun tr la chn các gii pháp mang tính đnh
hng và th hin tm nhìn dài hn, và thích nghi vi đim mnh cng nh đim
yu ca t chc. Quyt đnh chin lc thng th hin s tng tác gia công ty
vi bên ngoài. Trong môi trng cnh tranh, quyt đnh chin lc tác đng đn s
hình thành và cng c v th cnh tranh ca công ty.
 đa ra đc quyt đnh chin lc thì nhà qun tr cng cn phi đc cung
cp nhng thông tin qun tr. Và Garrion, et al (2012) cho rng ABC là mt công c
h tr cho vic ra quyt đnh khi ABC là mt phng pháp chi phí đc thit k
nhm cung cp cho các nhà qun tr nhng thông tin chi phí cho chin lc và các
quyt đnh khác. Không ch Garrion, et al, vai trò h tr nhà qun tr ra quyt đnh
chin lc ca ABC thm chí còn đc khng đnh sm hn na vi các bài
nghiên cu ca Kaplan & Cooper (1998) và Blocher,et al (2010) khi có cùng quan
đim khng đnh ABC giúp nhà qun tr đa ra quyt đnh chin lc v giá c,
dòng sn phm, phân khúc th trng đ nâng cao v th cnh tranh ca doanh
nghip.
1.3. SoăsánhăphngăphápăABCăvƠăphngăphápătínhăgiáăthƠnhătruynăthngă
Phng pháp ABC và phng pháp tính giá truyn thng đu có mc đích chính
là xác đnh chi phí giá thành sn phm, dch v và cung cp thông tin chi phí cho
các nhà qun tr ra quyt đnh chin lc. Tuy nhiên ABC vn có nhng đim khác
vi phng pháp tính giá truyn thng .
Th nht là s khác bit v hoàn cnh ra đi và lý lun c bn theo Hunh
Tn Dng và cng s (2013)

i tng chu chi
phí
Ngun lc
i tng chu chi
phí
Tiêu th
Tiêu th
Phân b