B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
NGUYN TH HOÀNG GIANG VN DNG PHNG PHÁP TÍNH GIÁ
TRểNăCăS HOTăNG (ABC)
TI CÔNG TY
WANEK FURNITURE LUN VN THC S KINH T
TP. HCM, Nm 2014
TP. HCM, Nm 2014 LI CAM OAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b
trong bt k công trình nào khác. H và tên tác gi
NGUYN TH HOÀNG GIANG
hot đng (ABC) 6
1.2 Trình t thc hinăphngăphápăABC 8
1.2.1 Xác đnh các hot đng 9
1.2.2 Tp hp chi phí cho tng hot đng 10
1.2.3 Xác đnh ngun sinh phí 12
1.2.4 Tp hp chi phí ca hot đng cho tng đi tng (hay nhóm đi tng) tính
giá thành 13
1.2.5Tính giá thành tng loi sn phm 14
1.3ăSoăsánhăphngăphápătính giáăABCăvƠăphngăpháp truyn thng 14
1.3.1 So sánh phng pháp tính giá ABC và phng pháp tính giá truyn thng 14
1.3.2 u và nhc đim ca phng pháp ABC 17
1.3.3 iu kin vn dng phng pháp ABC 20
1.4. Mt s nghiên cu có liên quan 20 Tóm ttăchng 1 25
CHNG 2: C IM SN XUT VÀ CÔNG TÁC TÍNH
GIÁ THÀNH
SN PHM TI CÔNG TY WANEK FURNITURE 26
2.1 c đi m sn xut kinh doanh và t chc sn xut ti Công ty
Wanek Furniture 26
2.1.1 Gii thiu v Công ty Wanek Furniture 26
2.1.2 c đim mt hàng sn xut kinh doanh và c cu sn phm 26
2.2 Cách tính chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Công ty
Wanek Furniture 27
2.2.1 Quy trình công ngh sn xut sn phm 27
2.2.2 Cách tính chi phí sn xut 32
2.2.3 Tính giá thành sn phm 35
2.2.4 ánh giá cách tính chi phí sn xut và tính giá thành sn phm ti Công ty
- APD : Activity – Product - Dependence
- BHTN : Bo him tai nn
- BHXH : Bo him xã hi
- BHYT : Bo him y t
- CP : Chi phí
- CP NCTT : Chi phí nhân công trc tip
- CP NVLTT : Chi phí nguyên vt liu trc tip
- CP SXC : Chi phí sn xut chung
- CCDC : Công c dng c
- EAD : Expense – Activity – Dependence
- H : Hot đng
- KH : Khu hao
- QC : Quality Control
- SXC : Sn xut chung
- TSC : Tài sn c đnh
DANH MC CÁC BNG
S hiu
Bng phân b h s t l chi phí CCDC tháng 7-2013
44
Bng 3.4
Bng phân b h s t l chi phí KH TSC tháng 7-2013
45
Bng 3.5
Bng phân b h s t l chi phí thuê xng tháng 7-2013
45
Bng 3.6
Bng phân b h s t l chi phí nhân công gián tip tháng 7-2013
46
Bng 3.7
Bng phân b h s t l chi phí đin tháng 7-2013
47
Bng 3.8
Bng phân b h s t l chi phí BHXH, BHYT và các khon BH
khác tháng 7-2013
48
Bng 3.9
Bng phân b h s t l chi phí đào to tháng 7-2013
49
Bng 3.10
Bng phân b h s t l chi phí v sinh, x lý rác thi tháng 7-2013
51
Bng 3.11
Bng phân b h s t l chi phí xe nâng tháng 7-2013
52
Bng 3.12
Bng phân b h s t l chi phí bo v tháng 7-2013
52
Bng h s ma trn APD
63
Bng 3.21
Bng gía tr bng tin ma trn APD
64
Bng 3.22
Bng tính giá thành sn phm tháng 7-2012
65
Bng 3.23
Bng so sánh giá thành theo phng pháp tính giá
65
DANH MC HÌNH
S hiu
TÓM TT LUNăVN Mc đích ca nghiên cu này là vn dng phng pháp tính giá trên c s
hot đng (ABC) vào thc t công ty Wanek Furniutre.
Da trên lý thuyt v phng pháp tính giá ABC, tác gi đư vn dng 5 bc
tin hành phng pháp này bao gm: Xác đnh các hot đng; La chn ngun phát
sinh chi phí; Tp hp chi phí cho tng hot đng; Tp hp chi phí ca hot đng
cho tng đi tng (hay nhóm đi tng) tính giá thành; Tính giá thành cho sn
phm.
Trong đó, tác gi dùng ma trn Chi phí- Hot đng (EAD) (Expense –
Activity – Dependence) trong vic phân b h s t l chi phí cho tng hot đng
khác nhau, và ma trn Hot đng – Sn phm (APD) (Activity – Product –
Dependence) trong vic phân b chi phí t các hot đng cho tng sn phm, t đó
tính giá ca sn phm. S liu thu thp đc bng các phng pháp khác nhau: c
đoán, đánh giá h thng và d liu thc t.
Kt qu nghiên cu cho thy phng pháp ABC xác đnh và phân b chi phí
mt cách hp lý đn tng đi tng chu phí, do đó s cho thông tin chi phí đáng tin
cy. Ngoài ra, vic áp dng phn mm Expert Choice h tr trong vic tính toán các
h s phân b giúp tit kim thi gian x lý s liu và cho thông tin phân tích đáng
tin cy hn là đim mi trong lun vn này.
Cui cùng tác gi trình bày nhng kin ngh và hàm ý nghiên cu cho các
nghiên cu tip theo.
đim ca nhng h thng tính giá thành truyn thng, đó là h thng tính chi phí
theo hot đng (ABC – Activitiy- Based Costing). Phng pháp này đc gii thiu
2
đu tiên vào gia thp k 80, bi Robert Kaplan và Robin Cooper. ây là mt
phng pháp tính chi phí đc s dng đ tính thng chi phí chung vào các đi
tng tính chi phí (Cooper, 1987a; 1987b; Cooper và Kaplan, 1988) [10,11]. Nhng
đi tng này có th là các sn phm, dch v, quá trình, hoc khách hàng
v.v Phng pháp ABC s dng mt h thng các tiêu thc phân b đc xây dng
trên c s phân tích chi tit mi quan h nhân qu gia chi phí phát sinh cho tng
hot đng và mc đ tham gia ca tng hot đng vào quá trình sn xut và kinh
doanh sn phm, thay vì ch s dng mt tiêu thc phân b (ví d chi phí nhân công
trc tip) nh phng pháp truyn thng. Các tiêu thc phân b do đó phn ánh
chính xác hn mc đ tiêu hao ngun lc thc t ca tng sn phm, và do đó s
cho nhng thông tin chính xác hn v giá ca sn phm.
Mt u đim na ca phng pháp ABC so vi phng pháp truyn thng là
trong khi phng pháp truyn thng ch cung cp thông tin v mc chi phí thì
phng pháp ABC còn cung cp thông tin v quá trình và nguyên nhân phát sinh
chi phí, điu này s giúp doanh nghip kim soát tt hn các hot đng ca mình và
có hng ci thin tt hn.
Vi nhng li th mà phng pháp ABC mang li, ngoài vic cung cp
thông tin chính xác v giá thành, ABC còn cung cp thông tin chi tit v c cu chi
phí ca tng sn phm, giúp cho nhà qun lý có th linh hot hn trong vic lp k
hoch ngân sách cng nh điu chnh các chính sách, chin lc sn phm ca
doanh nghip trong điu kin th trng luôn bin đng nh hin nay. Vi mong
mun góp phn hoàn thin hn công tác tính giá thành ti Công ty Wanek
Furniture, tác gi chn nghiên cu đ tài: “Vn dngăphngăphápătínhăgiá da
trên hotăđng (ABC) tiăcôngătyăWanekăFurniture”
2. Mc tiêu nghiên cu ca lunăvn
Nghiên cu cách tính chi phí sn xut và phng pháp tính giá truyn thng
và đ xut mt s gii pháp đ áp dng phng pháp ABC ti Công ty.
Kt lun
Tài liu tham kho
4
CHNG 1: C S LÝ THUYT V PHNG PHÁP
TÍNH GIÁ
DA TRÊN C S HOT NG (ABC)
1.1 Khái quát v phngăphápătínhăgiáădaătrênăcăs hotăđng (ABC)
1.1.1 Khái nim phng pháp tính giá da trên c s hot đng (ABC)
Vào nhng nm 1980, ngi ta đư bt đu nhn thy nhng hn ch ca h
thng chi phí truyn thng, mc dù h thng này đư đc ng dng rng rãi trong
nhng thp niên trc đó khi mà các loi sn phm sn xut ra còn hn ch, chi
phí nhân công trc tip và nguyên vt liu trc tip chim phn ln trong tng chi
phí sn xut, chi phí gián tip liên quan đn qun lý và phc v sn xut thì li
chim t trng rt nh. Vì vy vic sai lch t vic phân b chi phí qun lý da
trên mt tiêu thc đn gin nh sn lng sn xut, s gi lao đng,…theo h
thng chi phí truyn thng lúc by gi đc xem là không đáng k.
Sau nhng nm 1980, nhng thách thc bt đu đt ra cho vic tính toán
và áp dng nhng h thng thông tin chi phí mi. Do s phát trin mnh m ca
khoa hc công ngh, dây chuyn sn xut t đng đư tr nên ph bin, nhiu loi
sn phm đc sn xut ra hàng lot, chi phí lao đng chim t trng ngày càng
nh trong tng chi phí sn xut, trong khi chi phí qun lý và phc v sn xut
tng dn và chim t trng đáng k, vic phân b chi phí gián tip da trên tiêu
thc phân b gin đn tr nên không còn phù hp.
Các nhà chuyên môn, các t chc bt đu trin khai phng pháp tip cn mi
đi vi các thông tin v chi phí. Robin Cooper, Robert Kaplan và H.Thomas
đó không ngng ci tin quá trình kinh doanh nhm h giá thành sn phm, nâng
cao kh nng cnh tranh ca doanh nghip.
Tóm li, ABC là mt h thng đo lng chi phí, tp hp và phân b chi
phí ca các ngun lc vào các hot đng da trên mc đ s dng các ngun
lc, sau đó chi phí ca các hot đng đc phân b đn các đi tng tính giá da
trên mc đ s dng ca chúng. 6
1.1.2 c đim ca phng pháp ABC
ây là mt phng pháp tính chi phí đc s dng đ tính thng chi phí
chung vào các đi tng chu chi phí. Nhng đi tng này có th là sn
phm, dch v, quá trình hoc khách hàng… Phng pháp ABC cng giúp cho
nhà qun lý ra đc nhng quyt đnh đúng vi c cu sn phm và chin lc
cnh tranh ca doanh nghip mình.
V c bn phng pháp ABC khác vi phng pháp truyn thng hai
đim. Th nht, giá thành sn phm theo phng pháp ABC bao gm toàn b chi
phí phát sinh trong k, k c các chi phí gián tip nh chi phí bán hàng, chi phí
qun lý doanh nghip. Th hai, phng pháp ABC phân b chi phí phát sinh
vào giá thành mi sn phm da trên mc chi phí thc t cho mi hot đng và
mc đ đóng góp ca mi hot đng vào quá trình sn xut và tiêu th sn phm.
Nói cách khác, phng pháp ABC phân b chi phí vào giá thành sn phm da
trên mi quan h nhân qu gia chi phí – hot đng – sn phm. Kt qu là giá
thành sn phm phn ánh chính xác hn mc chi phí thc t kt tinh trong mi
đn v sn phm.
1.1.3 Mt s khái nim c bn liên quan đn phng pháp tính giá da trên c
s hot đng (ABC)
Ngun lc
Ngun lc là các yu t kinh t đc cung cp và s dng đ thc hin các
Tiêu thc phân b này là cu ni gia các hot đng và các đi tng tính
giá, đo lng sn phm, dch v…là yu t dùng đ đo lng s tiêu hao ca hot
đng cho các đi tng tính giá, đc to ra trong mi hot đng (Sakesun
Suthummanon (2011) [20].
Theo Boris Popesko (2010) [9] tiêu thc phân b chi phí hot đng phi là
yu t có th truy vt mt cách đáng k đ xác đnh chi phí tiêu tn cho hot đng
đó. Tiêu thc phân b thng là nhng yu t ch ra nguyên nhân ca vic tiêu tn
chi phí cho các hot đng và thng có 3 dng sau:
- Phân b giao dch (s lng các giao dch).
- Phân b thi gian (khong thi gian cn thit đ thc hin hot đng).
8
- Phân b mc đ (liên quan trc tip đn ngun tiêu tn ca các hot đng).
Tiêu thc phân b có th đc xác đnh tng t nh phng pháp phân chia
t l trong phng pháp truyn thng trong trng hp chi phí các hot đng phân
b theo thi gian. Mt yêu cu quan trng trong viêc xác đnh tiêu thc phân b là
kh nng doanh nghip có th đo lng đc tiêu thc và đnh lng đc mc tiêu
hao theo tiêu thc này. ôi khi tiêu thc phân b đc xác đnh theo cách “xác đnh
mc bin đng chi phí”, điu này có ngha là nu s lng hot đng ca doanh
nghip gim thì tng chi phí ca hot đng cng gim. Trong mt s trng hp thì
phân tích hi quy và tng quan cng có th đc s dng đ xác đnh tiêu thc
phân b. Trng hp him gp là tiêu thc này cng đc phân b theo h s c
đnh ca mt đc tính nào đó. ôi khi nó ch đn gin là đo lng mc phân b các
chi phí.
Narcyz Roztocki (1999) [15] ch ra rng, khi mt hot đng chính đc xác
đnh, tng chi phí ca hot đng cn đc tính toán. Phân loi các loi chi phí liên
quan đn hot đng và xác đnh tiêu thc phân b da trên tng loi chi phí này,
chng hn nh hot đng chun b báo giá liên quan đn chi phí tin lng, chi phí
thuê vn phòng, khách hàng. Trong trng hp này, chi phí thuê vn phòng s phân
b theo din tích chim gi, trong khi chi phí tin lng s phân b theo thi gian
đư chia các hot đng trong
doanh nghip theo các cp đ khác nhau nh đc trình bày di đây:
Hot đng cp đ đn v (unit – level activities): hot đng này đc thc
hin mi khi mt đn v sn phm hay dch v đc sn xut. Chi phí trong hot
đng này gm chi phí lao đng trc tip, nguyên vt liu trc tip, chi phí v nng
lng, chi phí bao gói sn phm, chi phí hot đng ca máy móc khi sn xut mt
sn phm…
Hot đng cp đ lô, nhóm sn phm (batch – level activities): hot đng
này đc din ra khi có mt lô hàng đc sn xut, chi phí cp lô sn phm thay
đi theo tng lô sn phm sn xut ra nhng là c đnh cho tt c sn phm trong
cùng mt lô. Ví d: chi phí lp đt máy móc, tài nguyên dùng cho vic lp k
hoch sn xut, d toán chi phí sn xut cho lô sn phm, kim tra cht lng
mi lô sn phm và vn chuyn nguyên vt liu.
Hot đng cp đ sn phm (product - level activities): hot đng này gn
vi vic sn xut và tiêu th mt loi sn phm đc lp, ví d nh hot đng
nghiên cu, thit k sn phm, thc hin ci tin sn phm.
Hot đng cp khách hàng (customer - level activities): hot đng này bao
10
gm toàn b chi phí liên quan đn vic bán sn phm hoc cung cp dch v đn
tng khách hàng riêng bit. Chi phí này s thay đi ph thuc vào s lng và kt
cu sn phm, dch v cung cp cho khách hàng. in hình cho chi phí ca hot
đng này bao gm chi phí vn chuyn hàng đi bán, chi phí cài đt vn hành th,
chi phí bo hành sn phm, hng dn s dng cho sn phm…
Hot đng h tr phng tin sn xut (Facility - level activities): hot đng
này cp đ cao nht, đc thc hin nhm h tr cho quá trình sn xut nói chung
bao gm hot đng ca đi ng nhân viên qun lý phân xng, qun lý chung và
qun lý tài sn, chi phí v sinh…
Tuy nhiên, tu theo đc đim ca doanh nghip mà có th phân chia thành các trung
Phng pháp đánh giá h thng: ây là mt cách tip cn khoa hc hn
đ xác đnh t l chi phí bng cách s dng k thut h thng nh quá trình
phân tích th bc (AHP – Analytic Hierarchical Process) [17, 21]. AHP là công c
thích hp cho vic x lý các ý kin ch quan thành nhng thông tin đi din. Ví
d, doanh nghip cn phân b chi phí nhiên liu cho 3 hot đng là bán hàng,
phân phi và bo trì. Thông qua vic đt câu hi cho nhng b phn s dng
ngun lc này và yêu cu h đánh giá v t l nhiên liu s dng trong mt thi
gian nht đnh, AHP có th đa ra đc t l chi phí này và phân b chúng cho
tng hot đng. APH cng có th s dng trong giai đon phân b chi phí t các
hot đng cho sn phm.
Phng pháp thu thp d liu thc t: ây là phng pháp chính xác nht
nhng cng tn nhiu chi phí nht đ tính toán t l da trên vic thu thp s
liu thc t. Trong hu ht các trng hp, th tc thu thp s liu phi đc
xây dng và phi mua các thit b thu thp s liu. Hn na, vic thu thp s liu
phi đúng thi đim và ngi thu thp s liu đòi hi phi có k nng nht đnh.
Kt qu thng đc phân tích bng các công c thng kê. Ví d, ly mu công
vic có th đc s dng đ c tính t l thi gian giám sát vic sn xut mt sn
phm nht đnh. Trong trng hp này, cán b giám sát s đc phng vn vào
nhng thi đim ngu nhiên đ xác đnh sn phm đang đc giám sát. Nhng
thông tin cn thit có th có đc da trên nhng d liu này.
12
có đc giá tr bng tin ca tng hot đng, ta áp dng công thc sau:
j=1
TCA(i)= ∑ Chi phí(j) * EDA(i,j) (1)
M
Trong đó:
TCA(i) : Tng chi phí ca hot đng i
M : S loi chi phí
Hình 1.2: Mi quan h gia Chi phí ậ Hot đng ậ Sn phm
Ngun: Cooper, R. (1987a), Cooper, R. (1987b) [10,11]
La chn ngun phát sinh chi phí phù hp nht là da trên mi quan h gia
chi phí và ngun phát sinh chi phí cng nh da trên trình đ thu thp thông tin
ca doanh nghip. ây là mt vn đ rt phc tp trong vic thc hin h thng
ABC.
1.2.4 Tp hp chi phí ca hot đng cho tng đi tng (hay nhóm đi tng)
tính giá thành
Sau khi đư xác đnh đc ngun phát sinh chi phí, kt hp vi d liu v mc
đ tiêu dùng các hot đng (thc cht là tiêu dùng ngun phát sinh chi phí) ca tng
loi sn phm, chi phí sn xut chung đư đc tp hp các trung tâm hot đng s
đc phân phi cho tng loi sn phm, dch v. Trong bc này, các hot đng
đc s dng cho tng sn phm đc xác đnh và ma trn Hot đng – sn phm
(APD) đc lp. Nhng hot đng đc biu din theo ct còn các sn phm đc
Chi phí 1
Chi phí 2
Chi phí 3
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
Ngun sinh phí
các sn phm và cùng vi vic tính toán, hch toán các chi phí trc tip cho các
sn phm, giá thành sn phm đc hình thành. Giá thành ca tng loi sn phm
đc tính toán nh sau:
Giá thành sn phm n= Chi phí sn xut trc tip ca sn phm n + Chi phí
sn xut chung phân b cho sn phm n.
1.3 SoăsánhăphngăphápătínhăgiáăABCăvƠăphngăphápătínhăgiáătruyn thng
1.3.1 So sánh phng pháp tính giá ABC và phng pháp tính giá truyn thng
Phng pháp tính giá da trên c s hot đng (ABC) thc cht là s phát
trin cao hn phng pháp tính giá truyn thng. Do đó, phng pháp ABC đư ch ra
mô hình tính giá truyn thng làm sai lch giá thành sn phm bi chi phí sn xut
chung đc phân b cho sn phm, dch v thông qua các yu t nh gi công lao
đng trc tip, gi máy chy hay lng nguyên vt liu tiêu hao. Vì vy, mi loi sn
phm có sn lng sn xut khác nhau nhn đc chi phí sn xut chung phân b cho
15
tng đn v sn phm là nh nhau. Cooper và Kaplan cho rng cn phân tích các hot
đng thc t thc hin phi gánh chu chi phí. Các hot đng đc kt hp vi đi
tng chi phí đư tiêu dùng chúng và vì th, trc tiên chi phí đc phân b cho các
hot đng và sau đó chi phí hot đng đc phân b cho đi tng chi phí thông qua
ngun phát sinh chi phí. Phng pháp ABC cho phép d dàng xác đnh ngun lc
đc tiêu dùng bi các hot đng riêng bit cng nh chi phí cho tng sn phm,
dch v. T đây, chúng ta cng có th nhn thy rng 2 phng pháp này có nhng
đim tng đng và đim khác nhau nh sau:
Ging nhau:
C hai phng pháp tính giá đu tri qua hai giai đon: Giai đon
đu tiên liên quan đn vic tp hp chi phí đu vào vào các trung
tâm chi phí, giai đon hai là phân b chi phí cho tng sn phm, dch
v.
Cách tp hp chi phí nguyên vt liu trc tip ca hai phng pháp
ging nhau, chi phí này đc tp hp trc tip vào đi tng tính giá