I HC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HẢNG THỊ SÔNG

Tên đề tài:
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA CÂY THẢO QUẢ TẠI XÃ LA PÁN TẨN,
HUYỆN MÙ CANG CHẢI, TỈNH YÊN BÁI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
:
Chính quy
Chuyên ngành
:
Khuyến nông
Khoa
:
Kinh tế & PTNT
Khóa học
:
2011 - 2015
Thái Nguyên - 2015

:
ThS. Dƣơng Xuân Lâm
Khoa Kinh tế & PTNT - Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên - 2015
1
LỜI CẢM ƠN
c s ng ý ca Ban giám hi  i hc Nông Lâm Thái
Nguyên, khoa Kinh t và Phát trin nông thôn, th  ng dn khoa hc
Dương Xuân Lâm, tôi tin hành thc hin lu  t nghip vi tên  tài:
“Đánh giá hiệu quả của cây thảo quả tại xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải,
tỉnh Yên Bái”.
Luc hoàn thành là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu lí
lu m thc tin. Nhng kin thc mà các th
truyn th  nha tôi trong sut quá trình thc
hin lu
Nhân dp hoàn thành khóa lun tôi xin chân thành c u
i hc Nông Lâm Thái Nguyên, ban ch nhim khoa KT  PTNT cùng các
thy t tình ging d tôi trong sut quá trình
hc tp.
Tôi xin t lòng bic ti ging d
n tình ch b tôi hoàn thành lu
Tôi xin chân thành co xã La Pán Tc to
mu ki trong sut quá trình hc tp hoàn thành lu
c kt qu này, em không th không nói ti công lao và s  ca
bà con nông dân các bn: La Pán Tn, Trng Tông, Trng Páo Sang, Tà Chí L,

Bng 4.11: So sánh hiu qu kinh t gia cây tho qu và táo mèo 50
Bng 4.12: Thu nhp t hai loi rng trng tho qu ti xã La Pán Tn 51
Bng 4.13: m mm yi và thách thc 55 3
DANH MỤC HÌNH
Hình 4.1: Bi th hin hin trng s dt ca xã La Pán Tn  . 32
Hình 4.2: Bi ý kin v s i mc sa các h khi
tham gia trng tho qu ti xã La Pán Tn 52
4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BVTV
Bo v thc vt
CBKN
Cán b khuyn nông
CT135

DT
Din tích

ng

 tính

PHN 1: M U 7
1.1. t v 7
1.2. Mu 7
1.3. Mc tiêu nghiên cu 7
1.3.1. Mc tiêu chung 7
1.3.2. Mc tiêu c th 8
1.4.  tài 8
1.4.1. c 8
1.4.2. c tin 8
PHN 2: TNG QUAN TÀI LIU 9
 khoa hc và pháp lý c tài 9
2.1.1. Nhng v n v cây tho qu 9
a vic sn xut cây tho qu 11
2.1.3. Các quan nim v hiu qu kinh t, hiu qu xã hi, hiu qu môi
ng 12
2.1.4. Hiu qu kinh t và ch  13
2.2. Tng quan các nghiên cc 14
2.2.1. Trên th gii 14
2.2.2. Vit Nam 16
PHN 3: NG, NU 27
3.1. ng và phm vi nghiên cu 27
3.1.1. ng nghiên cu 27
3.1.2. Phm vi nghiên cu 27
m và thi gian tin hành 27
3.3. Ni dung nghiên cu 27
u 27
3.4.p s liu 27
7
PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
- Trong nho qu ca Mù Cang Chi- 
tr thành cây trng có giá tr kinh t   c vào s phát trin
kinh t- xã hi ca tnh; t vic tro ra nhiu vic
làm có thu nhp nh, góp phm nghèo cho mt b phn nông
dân  vùng sâu, vùng xa.
- La Pán Tn hin là mt trong nh    o chính quy a
c bin phát trin kinh t i.
m bo các li ích kinh t i dân kt hp vi phát trinh cho
s phát trin ca toàn huyn Mù Cang Chi nói chung và xã La Pán Tn nói riêng.
- Tho qu nh là cây trn ca xã. Vì vy, câu ht ra
là cây tho qu  nào trong phát trin kinh t 
vào thu nhp c i dân các bn trng tho qu nói chung   m
nghèo nói riêng c     nâng cao hiu qu kinh t ca
sn xut tho qu  nâng cao thu nh  i trng tho qu  tr li
nhng câu hi trên và qua quá trình hc tp tng vi s  ca giáo viên
ng dtôi tin hành nghiên c tài “ Đánh giá hiệu quả
của cây thảo quả tại xã La Pán Tẩn, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái” .
1.2. Mục đích nghiên cứu
- u qu ca cây tho qu ti xã La Pán Tn, huyn Mù Cang
Chi, tnh Yên Bái.  c mt s gii pháp nhm nhân rng và phát trin cây
tho qu a bàn xã nói riêng và toàn huyn nói chung
1.3. Mục tiêu nghiên cứu
1.3.1. Mục tiêu chung
, chính xác tình hình sn xut và hiu qu ca cây

- Nm b c tình hình trng tho qu và v trí ca tho qu trong s
nghip phát trin kinh t 
- c hiu qu t cây tho qu m nghèo t
s khoa hch ra chic phát huy nhng ti
mnh  phát trin cây trng này trong nhp theo. 9
PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Cơ sở khoa học và pháp lý của đề tài
2.1.1. Những vấn đề cơ bản về cây thảo quả
2m sinh vt hc ca cây tho qu
Tho qu       th u kh   i dân tc
dùng làm thuc chng, gi
Tho qu tên khoa hc là Amomum aromaticum Roxb, thuc h Gng
(Zingiberaceae). Tho qu là cây thân tho sc thành bi cao 2  3
mét, thân ngm, mc ngang, có nhing kính cây to t 2,5  4 cm. Lá màu
xanh nht mc so le, có cung hoc không, không có lá kèm, b lá dài có khía dc
ôm ly thân, phin lá dài 30- 70 cm.
Cm hoa dng bông mc t gc, dài 12  ng kính có th ti 10cm,
cung cm hoa dài 2- ng kính 1,5- c ph bi nhiu b hình
bu dc, nâu, xp thành 2 dãy. Hoa màu vàng, dài 4- 6cm, rng 3- 4cm.
Qu  sng kính qu 2  3 cm, chia thành
ng 15 ht. Ht có áo hp.
m sinh thái hc ca cây Tho qu

2.1.1.4. Giá tr s dng
Ht tho qu có hàm ng tinh du 1   nóng cay, dùng
làm gia v n vi thc dùng trong sn xut bánh ko.
Tho qu là mt loc li cha bc,
tiêu chy, nách to và bnh s cha ho, hôi mi
viêm l
Tho qu c s dng nhic và xut khu.  
sn xuc trên 300 tn tho qu khô, riêng tn xuc trên
200 tn tho qu 
Trng tho qu i tán rng sau 4- t 200- 350kg
qu o qu ng t 100.000  
Tho qu là cây tr        
thut thi gian thu hoch có th t 35- 
Th ng tho qu rt ln, sn phm d i nh.
tho qu m nghèo, bo v ng
sinh thái, là cây trng thay th cây thuc phin có hiu qu nht cng bào dân
tc min núi vì ngoài giá tr kinh t ra, mun trc tho qu i dân phi
gi ly rng.
11
2.1.2. Ý nghĩa của việc sản xuất cây thảo quả
2.1.4.1. V trí cây tho qu trong phát trin kinh t - xã hi
- Tho qu là mt loi sn phm lâm sn ngoài g làm gia v ng
và s dng ph bin  Vit Nam và nhic trên th gii. Sn xut kinh doanh
tho qu có v trí quang trng góp phn ci thin sinh k vùng cao. Sn xut tho
qu có th coi là mt ngh truyn thng ca mt s ng bào dân tc vùng min núi
phía Bc bit là vùng Tây Bc.
- Tho qu là cây trng quan trng  vùng cao. Theo th,

- Hiu qu kinh t (HQKT) là mt phm trù phn ánh vic s dng ngun lc
(nhân lc, vt l c hiu qu cao nht. Hay nói cách khác HQKT là
mt phm trù phn ánh chng ca mt hong kinh t. Nâng cao chng
mt hong kinh t ng s dng các ngun lc có sn trong mt hot
ng kinh ti khách quan ca mt nn sn xut do nhu cu vt cht
ngày càng cao.
- HQKT là mi quan tâm duy nht ca kinh t hc nói chung và kinh t hc vi mô
nói riêng. Hiu qu nói m
- c bt ngun t s tho u vt cht
và tinh thn ca tt c các thành viên trong xã h 
ca s la ch  phát trin ca lng sn xut và s gii hn
ca ngun lc. Quá trình tái sn xut vt cht, sn phm hàng hoá và dch v sn
xut ra là kt qu ca s phi hp các yu t u vào theo công ngh, k thut sn
xut nhnh .
- HQKT xã hi là hiu qu chung phn ánh kt qu thc hin mi mc tiêu
mà ch th t ra trong mn nhnh trong quan h v có
c nhng kt qu u th mia các kt qu c
tng hp  c kinh t - xã hi, vi chi phí b  c kt qu 
Do vy, HQKT - xã hi phn ánh mt cách t xã hi.
- T nhng quan nim khác nhau v hiu qu y rng nó là mt
phm trù trng tâm và rn ca hiu qu kinh t qua vic xác
nh hiu qu là ht sc tp c v lý lun và thc tin. Bn cht
ca hiu qu xut phát t ma sn xut và phát trin kinh t xã h
ng nhu cu ngày càng cao v i sng vt cht và tinh thn ca mi thành viên
trong xã hi. Vì vy, sn xut phi không ngng phát trin c v chiu rng ln
chiu sâu.
- Chính vì vy mà hiu qu ca m
din c v ba khía cnh: Hiu qu kinh t, hiu qu xã hi và hiu qu ng.
14
Tiêu chuhiu qu kinh t m, nguyên t
hiu qu kinh t u kin c th mà  mn nhnh. Vic nâng
cao hiu qu kinh t là mc tiêu chung và ch yu xuyên sut mi thi k, còn tiêu
chun là mc tiêu la chn các ch ng theo tiêu chu
la chn  tn. Mi thi k phát trin kinh t - xã hi khác nhau thì tiêu
chuu qu 
Mt khác, tu theo ni dung ca hiu qu mà có tiêu chuu qu
kinh t quc dân và hiu qu ca xí nghip. Vì vy, nhu ci
theo thi gian và tùy thu khoa hc k thut áp dng vào sn xut.
Mt khác, nhu c  m nhiu loi: nhu cu ti thiu, nhu cu có kh 
thanh toán và nhu cc mun chung. Có th coi thu nhp tt
 chi phí là tiêu chu u qu kinh t hin nay.
i vi toàn xã hi thì tiêu chuu qu kinh t là kh 
mãn các nhu cu sn xut và tiêu th ca xã hi bng ca ci vt cht sn xut và
tiêu dùng ca xã hi bng ca ci vt cht sn xut ra, trong nn kinh t kinh t th
i yu t chng và giá thành th  nh tranh.
i vi các doanh nghip hoc các t chc kinh t thì tiêu chuu qu
kinh t phi là thu nhp tng b ra.
i vi sn xut kinh t trang trn rng - mt hình thc nông lâm kt
hnh tiêu chuu qu kinh t ta phng trên 
hoch toán kinh t, tính toán các chi phí, các yu t ng thi tính toán
u ra t nh mt qu giu ra và kt qu
i nhun.
2.2. Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc
2.2.1. Trên thế giới
Tho qu là loài cây lâm sn ngoài g có giá tr c liu và giá tr kinh t

nghiên cu v tho qu[23] J.H. de Beer - mt chuyên gia lâm sn ngoài
g ca t ch gii - khi nghiên cu v vai trò và th ng ca
lâm sn ngoài g n thy giá tr to ln ca tho qu i vi ving thu nhp
i dân sng trong khu v tho qu nh
ging thi là yu t y s phát trin kinh kinh t xã hi vùng núi
và bo tn phát trin tài nguyên rng. V nhu cu th ng ca tho qu là rt ln,
ch tính riêng  t khu khong 400 tn sang Trung Quc và Thái
u tng kt v vai trò tho qu i vi, xã
16
hn xut buôn bán và d báo th ng, tin
ca tho qu.
n Tín Trung, mt nhà nghiên cu v cây thuc dân tc ti vin
V sinh dch t công cng Trung Quc biên son cun sách "Bn tho bc tranh
màu Trung Quc". Cu tc  Trung Quc,
mt trong s ó là tho qu. N cp là:
- Tên khoa hc.
- Mt s m sinh vt hc và sinh thái hn.
- Công dng và thành phn hóa hc ca tho qu.
Nhìn chung, n     n tho qu trong cu   cp
i ngn gn, nó cho bit mt s n v t l thành phn các
cht cha trong tho qu  cp rn
pháp k thut gây trng và phát trin tho qu.    cm
phân loi ca tho qu, công dng, phân b, mt s m sinh vt hc và sinh thái
hc ca tho qu. Tác gi  thut nhân
ging, tro
v, thu hái, ch bin, tình hình sn xut và buôn bán
tho qu trên th gii.

nào v k thut gây trng tho qu i tán
rn thc tim
i sng kinh t xã hi ci dân vùng núi t ngh rng. Tnh
nh tho qu là loài cây giá tr cao cc phát trin. S Nông
nghip và phát trin nông thôn ti hp vi các nhà khoa hc ti
Trung tâm nghiên cc sn tin hành tng kt các kinh nghim gây trng,
thu hái và ch bin bo qun tho qu trong nhân dân. Sau gu tra thu
thp, tng hp kt hp vi mt s kt qu nghiên c   c, bn
ng dn k thut tm thi gây trng tho qu i. Ni dung bng dn là:
nh tên khoa hc loài tho qu phân b  mt s c
m sinh vt hc, sinh thái hn, k thut nhân ging, tr
ng dn k thut v gây trng và thu hái tho qu  c ta. Do
ch yu là tng kt kinh nghim trong nhân dân và k tha mt s kt qu nghiên
c  c và trên th gii cho nên các bin pháp k thu  n vùng
tru kin la trng, nhân ging, chn ging, tr th,
vn mang tính ch  u kin la trng thích
hp, thi v trng, m tr t và tính nh ca mô
hình trng tho qu còn nhiu thiu sót nên hiu qu ca mô hình th nghim còn
18
thm bo tính bn vng. Vì vy, thc cht bng dn k thut này
ch là tm thi cn nghiên cu b sung, hoàn thin.
ng sinh hc có mch vùng núi cao Sa pa", ca các
tác gi Nguy   n Th Thi, (1998)[10]   i lâm sn
ngoài g theo h thng sinh thái và thng c to thc vt có giá
tr làm thuc   t s loài cây làm thuc có th
mnh ca khu vc không ch có giá tr s dng mà còn có giá tr xut kh
nh  hoàng liên, tho qu, c c,v.v T c bit chú trng

Thành phn ch yu: tho qu có tinh du chng 1  3%, tinh du màu vàng
nh nóng cay d chu và trong tinh du có thành phn ch yu:
cineol (30,61%), trans-2 undecanal (17,33%), citral B (10,57%), terpineol (4,34%).
Tho qu ng  Vit Nam vào nh
các tnh biên gii Vit  Th (Lai Châu),
 i dân
c sn phm ca cây tho qu ra th ng mà ch s dng làm gia
v trong các b cha bnh.






 4.000 




 i din tích 5.588,06 ha, s
1.200 tn qu khôVi giá bán trên th o
qu i ngu p, tc n
nh cuc s        i dân ch yu trng theo
c qung canh, thiu k thut, chng tho qu thp,
không nh. Vn tích tho qu i nu không có tác
ng ci t thuo qu s b già hóa và gi
sut. Mo qu vii, vn chuyn phân bón,
n lý bo v gp rt nhii dân do s mt
tr ng thu hái non d t, sng gim 20 - 30%, cht
ng ch bin thp (qu nh, ti màu, thi gian bo qun ngn) dn gim 10 -

i tán rn nông huyn phi hp vi khuyn
 ng dn k thut s dt trng tho qu i tán rng hp lý
i tán rng trng cây tho qu mà ch c
trng xen cây tho qu bên các cây bn k thut tro
qu n tng h  rng vn gi c, không b bii
ng do phát trin trng cây tho qu (,
11/06/2009). [14]
 Cao Bng, tho qu ch có  2 xã Phan Thanh, Quang Thành ca huyn
c coi là mt trong nhói gi
c         t s   n
Nguyên Bình, tho qu c phát hii dng t i dân
thy th ng có nhu cc giá, li không b ai qun
21
lý nên ht tho qu c khai thác mt cách t do. T o qu li dn, kém
chng. Nhn tht loi hiu qu kinh t cao, nh, có
kh n du cây trm nghèo t
huyn hành xây dng quy hoch vùng trm trin
khai thc hin t i 4 xóm: Tài Xong (xã Phan Thanh) và Nà Pùng, Cc
c gn 40
ha vi 90 h tham gia. Theo ch Mc Th ng trm Khuyn nông huyn
Nguyên Bình, tho qu thuc h gng, hng tinh du t 1 - 1,5%,
dùng làm gia v c liu cha mt s bng s cho thu hoch,
loi bóng mát, thích hp vi nhi trung bình t 15 - 20
o
C. Vì
vy ch có th trng tho qu  cao 1.000 m so vi mc bin. Qua nghiên
cu, ch có mt s n Nguyên Bình mi thích hp trng loi

               


 ,  . 

. 













 .
Tác gi ng (2005)[9] khi nghiên cu v cây tho qu  các tnh
min núi phía Bng: Phát trin cây tho qu n nhm
i si dân mi
cn n lc nhi vc giá tr kinh t ca cây tho qu, va
bo v c rng trong t nhiên. Bi nu c m rng din tích trng tho qu i
tán rng t nhiên thì hu qu là rng t nhiên s ngày càng b tàn phá nghiêm trng.
Nhìn chung nhng nghiên cu v tho qu 
sn ngoài g có giá tr cc phát trit yu t góp phn phát trin kinh
t xã hm nghèo và bo v rng  mt s tnh min núi phía Bc Vit
Nam. Tuy nhiên, kt qu nghiên cu v tho qu ch yu tra nhanh


Bản
Năm
2012
2013
2014
Quy mô
(hộ)
DT
(ha)
Quy mô
(hộ)
DT
(ha)
Quy mô
(hộ)
DT (ha)
1
La Pán Tn
0
0
95
13
140
20,5
2
Trng Tông
0
0
90

Trích đoạn Phƣơng pháp nghiên cứu Phân tích SWOT và các bên liên quan trong việc tham gia công tác trồng xuất một số giải pháp nhằm phát triển và nâng cao hiệu quả của các Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của cây thảo quả

---