BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ðỖ MINH THANH NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA MẬT ðỘ TRỒNG, CÁC BIỆN
PHÁP DIỆT CHỒI VÀ LIỀU LƯỢNG BÓN PHÂN HỮU CƠ VI
SINH ðẾN NĂNG SUẤT, CHẤT LƯỢNG CỦA GIỐNG THUỐC
LÁ K326 TRỒNG TẠI LẠNG GIANG - BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ
HÀ NỘI - 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
ii
LỜI CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan rằng:
Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa
từng ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào khác.
Mọi sự giúp ñỡ cho công việc thực hiện luận văn này ñã ñược cám ơn
và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả
ðỗ Minh Thanh
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… iii
LỜI CẢM ƠN
ðể hoàn thành luận văn này tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ của các cơ
Lời cam ñoan ii
Lời cảm ơn iii
Mục lục iv
Danh mục từ viết tắt vii
Danh mục bảng ix
Danh mục hình xi
1 ðẶT VẤN ðỀ 1
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2 Mục ñích, yêu cầu 2
1.2.1 Mục ñích 2
1.2.2 Yêu cầu 3
1.3 Ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn của ñề tài 3
1.3.1 Ý nghĩa khoa học 3
1.3.2 Ý nghĩa thực tiễn 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
2.1 Cơ sở khoa học của ñề tài 4
2.1 Nguồn gốc lịch sử và giá trị của cây thuốc lá 6
2.1.1 Nguồn gốc của cây thuốc lá 6
2.1.2 Giá trị của cây thuốc lá. 9
2.1 Tình hình sản xuất thuốc lá nguyên liệu trên thế giới và ở Việt
Nam
11
2.1.1 Tình hình sản xuất thuốc lá nguyên liệu trên thế giới 11
2.1.2 Tình hình sản xuất thuốc lá nguyên liệu ở Việt Nam 12
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… v
4.1.1.Thời gian sinh trưởng
42
4.1.2 ðộng thái tăng trưởng chiều cao
46
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… vi
4.1.3
ðộng thái tăng trưởng số lá
49
4.1.4 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến một số
chỉ tiêu sinh trưởng của thuốc lá
51
4.2 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và các biện pháp diệt chồi ñến tỷ lệ
nhiễm sâu bệnh hại
53
4.3 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng, các biện pháp diệt chồi ñến năng
suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế của thuốc lá
55
4.3.1 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng, các biện pháp diệt chồi ñến năng
suất thuốc lá
55
4.3.2 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến chất
lượng thuốc lá nguyên liệu.
63
4.4 Ảnh hưởng của bón phân hữu cơ vi sinh Sông Gianh ñến sinh
trưởng phát triển của giống thuốc lá K326
71
PHỤ LỤC 100
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
VSV : Vi sinh vật
TMV : Tobacco Mosaic Virus (Khảm lá thuốc lá)
CMV : Cucumber Mosaic Virus (Khảm lá dưa chuột)
CS : Cộng sự
NST : Ngày sau trồng
STPT : Sinh trưởng phát triển
TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam
TCN : Tiêu chuẩn Ngành
QTKT : Quy trình kỹ thuật
BVTV : Bảo vệ thực vật
Bộ NN&PTNT : Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… viii
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… ix
nhiễm sâu bệnh hại thuốc lá
53
4.6 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến một số
yếu tố cấu thành năng suất của thuốc lá
57
4.7 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến năng suất
của thuốc lá
61
4.8 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến thành
phần hoá học của thuốc lá nguyên liệu 65
4.9 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến tỷ lệ cấp
loại và ñiểm bình hút của thuốc lá nguyên liệu
67
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… x
4.10 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến hiệu quả
kinh tế
70
4.11 Ảnh hưởng của phân hữu cơ vi sinh Sông Gianh ñến thời gian
sinh trưởng của thuốc lá
71
và ñiểm bình hút của thuốc lá nguyên liệu
88
4.20 Ảnh hưởng của phân hữu cơ vi sinh Sông Gianh ñến hiệu quả
kinh tế 91
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… xi
DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang
4.1 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến ñộng thái
tăng trưởng chiều cao của thuốc lá
47
4.2 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến ñộng thái
tăng trưởng số lá
50
4.3 Ảnh hưởng của mật ñộ trồng và biện pháp diệt chồi ñến năng
suất khô của thuốc lá nguyên liệu
63
1
1. ðẶT VẤN ðỀ
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Cây thuốc lá (Nicotiana tabacum) là loại cây công nghiệp ngắn ngày có
tầm quan trọng về kinh tế trên thị trường thế giới không chỉ ñối với 33 triệu
nông dân của khoảng 120 quốc gia (có nguồn thu nhập chính từ sản xuất
thuốc lá) mà còn cho cả toàn bộ nền công nghiệp.
Cây thuốc lá ñã thu hút ñược nhiều lao ñộng nông nghiệp, công nghiệp,
góp phần tạo công ăn việc làm, tận dụng lao ñộng phụ, tăng thu nhập cho
người lao ñộng chính, làm phong phú thêm cơ cấu cây trồng, góp phần cải tạo
ñất trồng và phân bố lại dân cư.
Nguyên liệu thuốc lá là mặt hàng tiêu dùng và xuất khẩu có giá trị kinh
tế cao ñồng thời là nguồn thu ngân sách ñáng kể của nhiều nước trên thế giới.
Tại Việt Nam, lợi nhuận thu ñược từ cây thuốc lá ngày càng cao và vượt
trội so với các cây trồng khác như lúa, ngô, sắn. Cây thuốc lá ñã dần khẳng ñịnh
ñược là cây xóa ñói giảm nghèo và giúp nông dân vượt lên làm giàu.
Vùng nguyên liệu thuốc lá huyện Lạng Giang - Bắc Giang là một trong
các vùng nguyên liệu thuốc lá truyền thống của khu vực phía Bắc. Tại Bắc
Giang phần lớn ñất trồng thuốc lá thuộc nhóm ñất bạc màu, nếu trong quá
trình sản xuất không có biện pháp cải tạo thích hợp, ñất sẽ mất sức sản xuất,
không ñảm bảo cho sự phát triển bền vững. ðất này rất cần bổ sung các loại
phân hữu cơ ñể cải tạo, hạn chế quá trình rửa trôi. Bón phân vi sinh vật nhằm
bổ sung chủng giống vi sinh vật hữu ích vào ñất trồng trọt ñể tăng mật ñộ
vi sinh vật ñất, tăng quá trình chuyển hóa trong ñất, tăng ñộ phì của ñất và
tăng năng suất, chất lượng cây trồng là cần thiết phải nghiên cứu.
Chế phẩm vi sinh vật và phân hữu cơ vi sinh ñược người nông dân
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 3
chăm sóc cây thuốc lá ñể ñạt hiệu quả kinh tế cao.
1.2.2. Yêu cầu
- Xác ñịnh mật ñộ trồng và các biện pháp diệt chồi thích hợp cho giống
thuốc lá K326 tại Lạng Giang – Bắc Giang.
- Xác ñịnh liều lượng bón phân vi sinh thích hợp cho giống thuốc lá
K326 tại Lạng Giang – Bắc Giang
1.3. Ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn của ñề tài
1.3.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả của ñề tài góp phần cung cấp tài liệu khoa học về mật ñộ trồng,
biện pháp diệt chồi và liều lượng bón phân hữu cơ vi sinh cho cây thuốc lá
làm cơ sở khoa học ñể xây dựng mật ñộ trồng, biện pháp diệt chồi, chế ñộ bón
phân thích hợp cho cây thuốc lá.
Góp phần nghiên cứu cơ sở khoa học về bón phân hữu cơ vi sinh
Sông Gianh cho cây trồng và cải tạo ñất xám bạc màu nghèo dinh dưỡng tại
Bắc Giang.
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu góp phần xây dựng mật ñộ trồng, biện pháp diệt
chồi và liều lượng bón phân hữu cơ vi sinh thích hợp cho giống thuốc lá K326
trồng tại Lạng Giang - Bắc Giang.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Bảng 2.1: Hàm lượng một số thành phần khoáng dinh dưỡng
trong lá của cây thuốc lá vàng sấy
ðơn vị :%
Giai ñoạn sinh trưởng N P
2
O
5
K
2
O CaO MgO
Cây con
Thân, lá tăng trưởng mạnh
Ra hoa
Thu hái
4,0-6,0
4,0-5,0
3,5-4,5
2,0-2,25
1,6-2,0
1,3-1,75
0,2-0,5
0,2-0,5
0,2-0,5
0,14-0,3
0,13-0,3
0,12-0,3
sức ñề kháng của cây khiến cây dễ bị sâu bệnh tấn công và dịch bệnh phát
triển mạnh. Nếu mật ñộ trồng quá dày vừa lãng phí hạt giống, giảm kích
thước và số lượng lá thu hoạch, ñồng thời mật ñộ dày còn ñồng nghĩa với việc
sâu bệnh hại với mức ñộ lớn hơn. Trong ñiều kiện trồng dày, cây sinh trưởng
kém, tích lũy dinh dưỡng kém làm giảm chất lượng và giảm năng suất cây
trồng. Còn nếu trồng thưa sẽ làm giảm số cây thu hoạch và gây ra lãng phí
ñất. Chính vì vậy việc xác ñịnh ñược mật ñộ, khoảng cách trồng hợp lý sao
cho vừa tiết kiệm ñược giống, tận dụng ñược ñất trồng, ñồng thời có năng
suất và hiệu quả kinh tế cao là việc hết sức cần thiết.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 6
Ngoài mật ñộ trồng và phân bón thì kỹ thuật ngắt ngọn, diệt chồi cũng
có ảnh hưởng rất lớn ñến chất lượng của thuốc lá ñặc biệt là hàm lượng
nicotine trong lá thuốc. Theo một số tài liệu, thời ñiểm ngắt ngọn thích hợp
nhất là khi có khoảng 40 – 50% số cây trên ruộng xuất hiện nụ. Số lá ñể lại
sau khi ngắt ngọn có ảnh hưởng ñến chất lượng của lá, ñể lại càng ít lá thì
hàm lượng nicotine trong lá càng cao. Tùy thuộc vào chủng loại thuốc lá, sức
sinh trưởng của cây và yêu cầu chất lượng nguyên liệu của khách hàng mà
người trồng thuốc lá quyết ñịnh số lá ñể lại cho hợp lý.
Như vậy, cần căn cứ vào ñiều kiện thời tiết, khí hậu, tính chất ñất, ñặc
tính sinh trưởng của giống, nhu cầu dinh dưỡng, thời vụ, phương pháp canh
tác, yêu cầu sản phẩm ñể xác ñịnh mật ñộ trồng, các biện pháp diệt chồi và
chế ñộ phân bón hợp lý nhằm tăng năng suất, chất lượng nguyên liệu và ñạt
mục tiêu nâng cao tối ña hiệu quả sản xuất.
2.1. Nguồn gốc lịch sử và giá trị của cây thuốc lá
2.1.1. Nguồn gốc của cây thuốc lá
Những dấu tích lịch sử về cây thuốc lá ñược tìm thấy ở Trung Mỹ có
Phi từ khoảng năm 1560. ðầu thế kỉ 20, Malawi ñã trở thành nhà cung cấp lá
thuốc có tiếng với cả 2 chủng loại là thuốc lá sấy lửa và thuốc lá vàng sấy.
Cùng với ñà phát triển ñó, Zimbabwe ñã xây dựng nền kinh tế ñất nước dựa
trên xuất khẩu thuốc lá Vàng sấy từ những năm 1926 – 1927 cho ñến nay.
Lịch sử trồng thuốc lá ở Úc có sự pha trộn giữa tập quán trồng loài
Nicotiana suaveolens của thổ dân với các giống thuốc lá thuộc loài Nicotiana
tabacum do dân di cư châu Âu ñưa vào hồi ñầu thế kỉ 19. Canh tác thuốc lá ở
Úc phát triển nhanh chóng nhờ sự nỗ lực của người châu Âu nhập cư.
Cây thuốc lá là một trong số ít cây trồng không phải là lương thược,
thực phẩm ñược trồng rộng rãi nhất trên thế giới. Mặc dù bông có diện tích
lớn hơn nhưng thuốc lá ñược trồng ít nhất ở 117 quốc gia và thu hút tới 33
triệu nông dân và ñược trải khắp từ 60 ñộ vĩ Bắc ñến 40 ñộ vĩ nam với diện
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 8
tích khoảng 3,5 triệu ha và sản lượng hàng năm trên 5 triệu tấn (Collins &
Hawks, 1993) [24].
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 9
2.1.2. Giá trị của cây thuốc lá.
a. Giá trị kinh tế:
Thuốc lá là loại cây công nghiệp ngắn ngày, có tầm quang trọng về
kinh tế trên thị trường thế giới không chỉ ñối với hơn 33 triệu nông dân của
khoảng 120 quốc gia (có nguồn thu nhập chính từ sản xuất thuốc lá) mà còn
miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, cây thuốc lá ñã nằm trong cơ
cấu cây trồng truyền thống, thực sự mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Tại An Giang nhờ vào cây thuốc lá nên giải quyết ñược khoảng 200 lao
ñộng với thu nhập trung bình 30.000- 40.000 ñồng/ ngày [39].
Năm 2010, Tổng công ty thuốc lá Việt Nam ñạt kim ngạch xuất khẩu
trên 175 triệu USD, tăng 17% so với năm 2009. Xuất siêu gần 54 triệu USD,
nộp ngân sách vượt mốc 5.000 tỉ ñồng, tăng 6% so với năm 2009 [41]. ðời
sống, việc làm và thu nhập của người lao ñộng ñược bảo ñảm ổn ñịnh.
b. Giá trị sử dụng:
Ngày nay, giá trị sử dụng của thuốc lá không chỉ giới hạn trong việc
hút thuốc mà còn ñược sử dụng ở một số lĩnh vực khác.
Loại hình thuốc lá thuộc nhóm giống Nicotiana rustica L. thường có
hàm lượng nicotine rất cao (4 – 5%), hoặc là tận dụng các loại phế thải
thân lá, người ta sản xuất ra sulfate nicotine, có tác dụng tốt trong việc trừ
sâu bệnh trên ñồng ruộng. Từ thân và lá thuốc, giáo sư R.L.Wain ( Anh) ñã
chiếu khấu ñược sclareol và 13 – epi sclareol có tác dụng phòng trừ gỉ sắt
trên cây họ ðậu.
Trong công nghiệp hóa dược, thực phẩm ñã sử dụng nhiều sản phẩm
như nước hoa từ hoa thuốc lá. Acid nicotinic, acid citric ñược chiết xuất từ
cây thuốc lá với lượng nhiều hơn 2 – 3 lần so với chiếu xuất từ cam, chanh ñã
ñược sử dụng trong công nghiệp thực phẩm. Người ta cũng chiết xuất ñược
dầu từ hạt thuốc lá với tỷ lệ 35 – 40% và sử dụng trong công nghiệp.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… 11
Ở Liên bang Nga và Moldova, thân cây thuốc lá ñược tận dụng ñể chế
biến thành thức ăn gia súc có giá trị dinh dưỡng cao (thu ñược 3,0 – 3,5
toàn cầu. Những nước có trình ñộ thâm canh tiên tiến như Mỹ, Brazil,
Zimbabwe, trồng thuốc lá có năng suất cao hơn so với các nước khác và ñạt
bình quân 2,5 tấn/ha.
Các nước sản xuất thuốc lá Vàng sấy hàng ñầu thế giới là Trung Quốc,
Brazil, Ấn ñộ , Mỹ, Argentina, Zimbabwe. Trung Quốc với khoảng 2 triệu
tấn/năm, sản xuất hơn một nửa sản lượng nguyên liệu Vàng sấy toàn cầu. Brazil và
Ấn ðộ có sự gia tăng sản lượng và vượt Mỹ về sản xuất nguyên liệu Vàng sấy. Sau
cải cách ruộng ñất, Zimbabwe có sự sụt giảm mạnh về sản lượng từ vài trăm ngàn
tấn/năm xuống dưới mức 60 – 70 ngàn tấn/năm trong những năm gần ñây.
Trong sản xuất thuốc lá Burley, Malawi ñã vượt qua Mỹ ñể trở thành
nước sản xuất nhiều nhất. Các nước có sản lượng lớn tiếp theo là Mỹ, Brazil,
Argentina, Mozambique, Thái Lan, Ý, Trung Quốc, Ấn ðộ. Các nước trên
sản xuất khoảng 85% lượng nguyên liệu Burley của Thế giới.
ðối với thuốc Oriental, bốn nước sản xuất chính gồm Thồ Nhỹ Kỳ, Hy
Lạp, Bungaria, Macedonia chiếm trên 60% sản lượng toàn cầu.
2.1.2. Tình hình sản xuất thuốc lá nguyên liệu ở Việt Nam
Có một số tài liệu cho rằng thuốc lá ñược trồng ở nước ta từ thời vua
Lê Thánh Tông (1660) với nguồn giống từ các thương nhân Tây Ban Nha.
Nghề trồng thuốc lá chính thức phát triển vào năm 1876 tại Gia ðịnh, 1899 tại
Tuyên Quang. Thuốc lá vàng sấy lò (Virginia) ñược trồng ở nước ta tương ñối
muộn. Năm 1935 trồng thử ở An Khê, năm 1940 trồng ở các tỉnh miền Bắc
với giống ban ñầu là Virginia Blond Cash.
Trước năm 1954 sản xuất thuốc lá ở nước ta mang tính tự cấp, tự túc
một phần nhỏ mang tính hàng hóa trong tiêu dùng nội bộ.
Trước năm 1975
Copyright: Tài liệu đại học ©