Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH
VÀ THỰC TRẠNG SỬ DỤNG
Ở VIỆT NAM
1
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
CHỨNG KHOÁN PHÁI SINH.
Như chúng ta đã biết, thị trường hàng hóa nói chung và những thị trường
như thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán… nói riêng luôn chứa đầy những rủi
ro mà các chủ thể tham gia trên thị trường khó có thể lường hết được. Xuất phát từ
những rủi ro đó, đã cho ra đời những công cụ tài chính được gọi là công cụ phái
sinh. Chứng khoán phái sinh ra đời thực hiện nhiều mục tiêu như phân tán rủi ro,
đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận hoặc bảo vệ lợi nhuận. Vậy chứng khoán phái sinh là
gi?
Có nhiều định nghĩa về chứng khoán phái sinh nhưng chúng ta có thể phát
biểu: Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc
vào giá trị của hàng hóa cơ sở. Chứng khoán phái sinh sẽ k có sự tồn tại nếu k có
sự tồn tại của hàng hóa cơ sở.
Trên thị trường Việt Nam nơi mà thị trường chứng khoán mới chính thức đi
vào hoạt động được khoảng 1 thập kỉ, chứng khoán phái sinh chưa thực sự phổ
biến. Nhưng trên thế giới các nước có thị trường chứng khoán phát triển thì chứng
khoán phái sinh lại là những công cụ cực kì phổ biến và hữu ích. Chúng ta cùng
tìm hiểu về loại công cụ tài chính này và lấy hàng hóa cơ sở là chứng khoán
I.CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG CKPS
Bất kì sự thay đổi nào về cung và cầu trên thị trường đều ảnh hưởng đến giá
của chứng khoán. Chúng ta có thể chia chủ thể tham gia vào thị trường chứng
khoán phái sinh thành 2 nhóm: nhóm chủ thể phòng ngừa rủi ro và nhóm chủ thể
đầu cơ.
1.Nhóm chủ thể phòng ngừa rủi ro(Hedgers) Đây là những chủ thể cố

để huy động vốn.Mổi cổ phiếu mới cũng có mệnh giá 10000. Vốn điều lệ công ty
là 500 tỷ và có 10.000.0000 cổ phiếu đang lưu hành.Công ty đưa ra các phương án:
mỗi cổ đông đang năm giữ 1 cổ phàn của công ty được quyền mua cổ phần mới
phát hành thêm với giá 15.000/cổ phần, số lượng cổ phần được mua tương ứng tỉ lệ
nắm giữ cổ phần hiện tại. THời gian thực hiện trong 1 thời gian ngắn và được xác
định cụ thể.
Tỷ lệ thực hiện quyền mua cổ phần sẽ được tính đơn giản bằng cách lấy số
cổ phần đang lưu hành cũ chia cho số cổ phần định phát hành thêm. Trong ví dụ
này sẽ là 10.000.000/1.000.000= 10
3
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
Hay là sở hữu 10 cổ phần sẽ được mua 1 cổ phần mới với giá 15.000/cổ phần
Quyền mua cổ phần có 3 đặc điểm:
 Là dành cho các cổ đông
 Là một công cụ ngắn hạn và có thể chuyển đổi
 Giá xác định trên quyền mua cổ phần thấp hơn giá thị trường của cổ phiếu.
2.Chứng quyền.
Đợt phát hành thêm chứng khoán của công ty có thể là phát hành thêm cổ
phiếu thường, trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi trong đó cổ phiếu thường là công cụ
hấp dẫn các nhà đầu tư nhất vì trái phiếu và cổ phiếu ưu đãi là thường là những
công cụ mang lại thu nhập cố định. . Vì vậy các công ty cổ phần phải có những
biện pháp để tăng độ hấp dẫn với 2 công cụ còn lại là trái phiếu va cổ phiếu ưu
đãi. Đó chính là chứng quyền
Chứng quyền là 1 loại chứng khoán được phát hành cùng với việc phát hành
trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng quyền được phép
mua một số lượng cổ phiếu nhất định theo một mức giá nhất định trong một thời
gian nhất định ( thường là kì hạn dài) nhằm mục địch khuyến khích các nhà đầu tư
mua cổ phiếu ưu đãi hoặc trái phiếu khiến cho các công cụ này hấp dẫn hơn.,
Các công ty khi phát hành trái phiếu và cổ phiếu ưu đãi có thể đưa thêm
thông tin là nhà đầu tư nào mua trái phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi sẽ được cấp thêm 1

hàng ở giá thấp và bán ở giá cao để kiếm lời.
Ngược lại ,Quyền chọn bán là loại quyền chọn cho phép người nắm giữ
quyền có quyền mua hay k mua 1 hàng hóa cơ sở nào đó tại 1 mức giá xác định và
trong một thời gian xác định. Những người mua quyền này thường là những người
dự báo hàng hóa sẽ giảm giá trong tương lai. Họ mua quyền này để có thể bán
hàng hóa ở giá cao.
Có 2 kiểu ngày thực hiện quyền chọn là quyền chọn kiểu châu Âu trong đó
người nắm giữ chỉ được phép sử dụng quyền vào ngày đáo hạn của quyền, quyền
chọn kiểu châu Mỹ cho phép người nắm giữ được phép sử dụng quyền băt cứ lúc
nào từ khi kí hợp đồng cho đến khi đáo hạn. Chúng ta thấy được quyền chọn kiểu
châu Mỹ linh động hơn nhiều so với kiểu châu Âu
5
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
Chúng ta cùng phân biệt các loại giá ghi trên quyền chọn
Giá thực hiện quyền chọn là mức giá mà 2 bên thỏa thuận và cam kết sẽ
thực hiện vào ngày giao hàng.
Phí quyền chọn là giá mà ng mua phải trả cho người bán để được sở hữu
quyền đó.
Phí quyền chọn hay còn gọi là giá quyền chọn. Đây chính là chi phí mà
người mua phải trả cho người bán để được quyền lưa chọn thực hiện hay k thực
hiện quyền. Phí quyền chọn cao hay thấp tùy thuộc vào giá thực hiện mà người
mua muốn thực hiện và thời gian có hiệu lực của quyền.
Phí quyền chọn và giá thực hiện quyền có quan hệ mật thiết với nhau. Quyền
chọn mua sẽ có phí cao nếu giá thực hiện thấp và ngược lại, quyền chọn bán sẽ có
phí cao nếu giá thực hiện cao và ngược lại. Phí quyền cao hay thấp tùy thuộc vào
mức lợi nhuận mà ng nắm giữ có thể thu được.
Ví dụ: vào ngày 1/1/2010, một người bỏ ra 200.00d để mua 1 quyền chọn
mua 100 cổ phiếu của công ty X với giá 20.000/cổ phần thì phí quyền chọn là
200.000 và giá thực hiện quyền la 20.000
Các loại giá trị của quyền chọn.

kết giữa ngân hàng và 1 nhà đâu tư. Chi tiết quyền chọn như sau: Quyền chọn
mua kiểu châu Mỹ cho phép giao dịch 1.000 cổ phiếu của công ty X tại mức giá
thực hiện là 15.000/ cổ phiếu. Thời hạn đáo hạn là tháng 12/2010. Phí quyền chọn
là 1.000/ cổ phiếu. Lợi nhuận và thua lỗ của nhà đầu tư tính trên 1 cổ phiếu như
sau
Giá thị
trường của
cổ phiếu
Giá thực
hiện quyền
Phí quyền Lợi nhuận
và thua lỗ
của nhà
đầu tư
Kết quả
thực hiện
quyền
Người
mua
Người bán
12.000 15.000 1.000 -1000 +1000 Không
thực hiện
14.000 15.000 1.000 -1000 +1000 Không
thực hiện
15.000 15.000 1.000 -1000 +1000 Thực hiện
hay không
thực hiện
15.500 15.000 1000 -500 +500 Thực hiện
16.000 15.000 1000 0 0 Thực hiện
17.000 15.000 1000 1000 -1000 Thực hiện