Soạn bài tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
I. Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
1. Cả hai văn bản a và b đều có yếu tố tự sự và miêu tả nhưng chúng là văn bản nghị luận. Bởi cả a và b đều
giúp cho việc trình bày luận cứ được rõ ràng, cụ thể, sinh động và vì vậy văn bản có sức thuyết phục mạnh
mẽ hơn.
- Yếu tố tự sự ở đoạn văn a là những chi tiết cụ thể kể lại kiểu bắt lính kì quặc và tàn ác.
+ “Vị chúa tỉnh” ra lệnh cho quan dưới quền trong một thời hạn phải nộp cho đủ người nhất định.
+ Đầu tiên là tóm những người khỏe mạnh, người khổ, sau đó đòi đến con cái nhà giàu, giam cổ họ lại để
vòi tiền… Nếu không có những chi tiết được kể như trên thì ta không thể lường được việc mộ lính “tình
nguyện” đã nhũng nhiễu và làm tiền một cách trắng trợn.
- Ở đoạn văn b nếu ta bỏ những câu văn miêu tả về những người lính “tình nguyện”: “tốp thì bị xích tay điệu
về tỉnh lị, tốp thì trước lúc xuống tàu bị nhốt (…) có lính (…) lưỡi lê tuốt trần, đạn đã lên nòng” thì không thể
hình dung được sự giả dối và lừa gạt của những lời lẽ rêu rao về “lòng sốt sắng đầu quân tấp nập và không
ngần ngại” từ phủ toàn quyền.
- Vai trò của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận: (Đọc Ghi nhớ 1 trang 116).
a. Ở văn bản trích “Người anh hùng làng Gióng” của Cao Huy Đỉnh ta thấy xúa hiện những yếu tố tự sự và
miêu tả trong việc tác giả kể lại hai chuyện Chàng Trăng và Nàng Han của dân tộc Mơ-nông và dân tộc Thái.
Trong hai đoạn văn, phần lớn là tự sự. Tuy nhiên, có một số câu chữ miêu tả. Chẳng hạn:
A1 – Con thỏ trắng
- Chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ
- Để đêm đêm soi xuống dòng thác Bông-gơ-nhi những vầng sáng bạc.
A2 – Theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc.
- Gần đấy có những vũng, những ao chi chít nối tiếp nhau.
b. Tác giả không kể đầy đủ, cặn kẽ toàn bộ hai truyện Chàng Trăng và Nàng Han mà chỉ nhấn vào một số chi
tiết cụ thể có sự trùng hợp với hình tượng Thánh Gióng, câu chuyện Thánh Gióng. Chẳng hạn “cưỡi ngựa đá
khổng lồ” để cho ta liên tưởng việc Gióng “cưỡi ngựa sắt khổng lồ”, những ao vũng chi chít của vết chân voi
ngựa nàng Han gợi tả những ao đầm chi chít của gót ngựa Thánh Gióng đi qua.
Nhấn mạnh một số chi tiết giống với Thánh Gióng tác giả đã làm sáng tỏ ý: Chàng Trăng và Nàng Han “có
nhiều nét giống với truyện Thánh Gióng miền xuôi”. Từ đó khẳng định truyện Thánh Gióng “thực là một bản
anh hùng ca và là anh hùng ca của người Việt cổ”.
2. Khi đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào văn nghị luận ta cần chú ý (đọc Ghi nhớ 1 trang 116).