Một số vấn đề pháp lý cơ bản bảo vệ quyền lợi
của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài
Trần Nguyên Cƣờng
Khoa Luật
Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật quốc tế; Mã số: 60 38 60
Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Trần Văn Thắng
Năm bảo vệ: 2009
Abstract: Nghiên cứu khái quát doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, nghiên cứu
một cách có hệ thống và đầy đủ các quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi của ngƣời
lao động tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài. Nghiên cứu tình hình triển
khai thực tế các quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao động Việt Nam
tại các doanh nghiệp nƣớc ngoài. Nghiên cứu kinh nghiệm thực hiện pháp luật bảo vệ
quyền lợi của ngƣời lao động của các nƣớc trên thế giới. Nghiên cứu thực tiễn việc
triển khai các quy định pháp luật Việt Nam và pháp luật các nƣớc điển hình tiên tiến
trên thế giới rút ra những hạn chế trong các quy định pháp luật Việt Nam và những ƣu
điểm trong quy định của pháp luật các nƣớc điển hình tiên tiển trên thế giới để hƣớng
tới hoàn thiện các quy định của pháp luật Việt Nam trong việc bảo vệ quyền lợi ngƣời
lao động tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài.
Keywords: Pháp luật Việt Nam; Luật lao động; Ngƣời lao động; Doanh Nghiệp; Vốn
nƣớc ngoài
Content
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong những năm qua, với chính sách mở cửa và hội nhập, việc gia nhập WTO, cùng
với hệ thống pháp luật Việt Nam từng bƣớc đƣợc hoàn chỉnh, môi trƣờng đầu tƣ đƣợc cải
thiện, đã thu hút lƣợng lớn các nhà đầu tƣ nƣớc ngoài vào Việt Nam. Số doanh nghiệp có vốn
đầu tƣ nƣớc ngoài tăng nhanh, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, giải quyết công ăn việc
làm cho ngƣời lao động và góp phần vào sự tăng trƣởng kinh tế đất nƣớc.
Tuy nhiên, tình trạng vi phạm pháp luật lao động tại nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài vẫn còn xảy ra, nhƣ: hợp đồng lao động giao kết không đúng loại; không nộp bảo

và pháp luật các nƣớc điển hình tiên tiến trên thế giới sẽ rút ra những hạn chế trong các quy
định pháp luật Việt Nam và những ƣu điểm trong quy định của pháp luật các nƣớc điển hình
tiên tiển trên thế giới để hƣớng tới hoàn thiện các quy định của pháp luật Việt Nam.
4. PHƢƠNG PHÁP, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài sử dụng phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp dựa trên cơ sở nền tảng quan
điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để xem xét quan hệ lao động ra đời và hoạt động

2


trong nền kinh tế thị trƣờng và trong các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài tại Việt
Nam. Đề tài cũng sử dụng phƣơng pháp phân tích logic trong khi phân tích thực trạng và xây
dựng các biện pháp nhằm hoàn thiện quan hệ lao động.
Trong đề tài này, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu việc bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao
động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài là các doanh nghiệp 100% vốn
đầu tƣ nƣớc ngoài hoặc doanh nghiệp do chủ đầu tƣ nƣớc ngoài liên doanh với chủ đầu tƣ
trong nƣớc thành lập. Đề tài không nghiên cứu về các doanh nghiệp mà Chủ đầu tƣ nƣớc
ngoài thực hiện việc đầu tƣ theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, sáp nhập, mua lại doanh
nghiệp.
5. Ý NGHĨA LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Luận văn có những đóng góp sau:
- Trình bày khái quát doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, thực trạng đội ngũ ngƣời
lao động Việt Nam và quyền lợi cơ bản của họ tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc
ngoài.
- Phân tích thực trạng triển khai các quy định pháp luật lao động về quyền lợi của ngƣời
lao động Việt Nam, hoạt động của tổ chức công đoàn tại doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc
ngoài và vấn đề giải quyết tranh chấp lao động.
- Trình bày các quan điểm và nêu lên một số giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao
hiệu quả việc bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao động Việt Nam ở các doanh nghiệp có vốn đầu
tƣ nƣớc ngoài.

cổ phần, công ty hợp doanh, có tƣ cách pháp nhân và chịu sự điều chỉnh của pháp luật Việt
Nam.
- Về tài chính: Các doanh nghiệp này có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đƣợc quyền lựa chọn
phƣơng thức huy động, sử dụng vốn hiệu quả, đƣợc mở tài khoản ở các ngân hàng nƣớc
ngoài… khi đƣợc ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam chấp thuận.
- Về quản lý, điều hành doanh nghiệp: Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài phần lớn
có sự tham gia quản lý trực tiếp của ngƣời nƣớc ngoài.
- Về quan hệ lao động: Ngƣời lao động Việt Nam làm việc trong các doanh nghiệp có
vốn đầu tƣ nƣớc ngoài về cơ bản là ngƣời làm thuê, quan hệ lao động ở đây là quan hệ chủ
thợ.
1.1.2. Các hình thức doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài
1.1.2.1. Doanh nghiệp liên doanh
Doanh nghiệp liên doanh là doanh nghiệp do hai bên hoặc nhiều bên đƣợc thành lập tại
Việt Nam trên cơ sở hợp đồng liên doanh hoặc hiệp định ký giữa Chính phủ nƣớc Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nƣớc ngoài hoặc là doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài hợp tác với doanh nghiệp Việt Nam hoặc do doanh nghiệp liên doanh hợp tác nhà
đầu tƣ nƣớc ngoài trên cơ sở hợp đồng liên doanh.
1.1.2.2. Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài
Đây là doanh nghiệp thuộc sở hữu của nhà đầu tƣ nƣớc ngoài, do nhà đầu tƣ nƣớc ngoài
thành lập tại Việt Nam, tự quản lý và tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh.
1.1.2.3. Doanh nghiệp dự án

4


Doanh nghip d ỏn l loi hỡnh doanh nghip c hỡnh thnh trờn c s hỡnh thc u
t trc tip nc ngoi theo hỡnh thc Hp ng Xõy dng - Kinh doanh - Chuyn giao (gi
tt l BOT), Hp ng Xõy dng - Chuyn giao - Kinh doanh (gi tt l BTO) v Hp ng
Xõy dng - Chuyn giao (gi tt l BT).
1.1.2.4. Doanh nghip Khu ch xut



1.2.2. Quyền lợi cơ bản của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài
1.2.2.1. Những quyền lợi cơ bản của người lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài cần được bảo vệ
a) Người lao động tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được đảm bảo quyền tự do lựa
chọn việc làm, nghề nghiệp không bị phân biệt đối xử
Quyền tự do lựa chọn việc làm, tự do lựa chọn nghề nghiệp của ngƣời lao động Việt
Nam là quyền cơ bản đƣợc pháp luật Việt Nam ghi nhận và bảo vệ.
b) Người lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài phải được trả
lương (công) theo lao động
Tiền lƣơng chi trả cho ngƣời lao động Việt Nam do chính ngƣời lao động và chủ doanh
nghiệp thỏa thuận, tuy nhiên phải đảm bảo không đƣợc thấp hơn mức lƣơng tối thiểu do Nhà
nƣớc quy định.
c) Người lao động Việt Nam trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thực hiện
bảo hộ lao động
Quyền đƣợc thực hiện bảo hộ lao động của ngƣời lao động Việt Nam trong doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đƣợc pháp luật ghi nhận và bảo vệ.
d) Người lao động Việt Nam trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được đảm bảo
quyền được nghỉ ngơi
Pháp luật ghi nhận và bảo vệ quyền đƣợc nghỉ ngơi để phục hồi sức khỏe, tái sản xuất
sức lao động của ngƣời lao động.
e) Người lao động Việt Nam trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được tôn
trọng quyền đại diện của tập thể lao động
Ngƣời lao động Việt Nam trong các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài có quyền
đƣợc thành lập, gia nhập, hoạt động công đoàn.
g) Người lao động Việt Nam tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được quyền hưởng
bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm xã hội là một hoạt động không thể thiếu đƣợc trong đời sống xã hội và càng

nhân, lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài ở nƣớc ta có xu hƣớng tăng
nhanh.
Hợp đồng lao động và Thỏa ƣớc tập thể là các văn bản cụ thể hóa các quyền cơ bản của
ngƣời lao động và là cơ sở xác định quyền lợi của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài tại Việt Nam.
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN LỢI CỦA
NGƢỜI LAO ĐỘNG VIỆT NAM VÀ VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP
LAO ĐỘNG TẠI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
2.1. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN LỢI CỦA NGƢỜI VIỆT
NAM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
2.1.1. Về ký kết và thực hiện Hợp đồng lao đồng

7


Theo kết quả thanh tra tại 10 doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài thuộc các khu
công nghiệp Hà Nội, cho thấy “100% doanh nghiệp vi phạm pháp luật về hợp đồng lao
động”, nhƣ: hợp đồng lao động giao kết không đúng loại…
2.1.2. Về ký kết và thực hiện Thỏa ƣớc lao động tập thể
Tỷ lệ doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đã ký Thỏa ƣớc lao động tập thể là rất
thấp, số lƣợng ngƣời lao động đƣợc tham gia thảo luận chƣa cao, nội dung của Thỏa ƣớc lao
động tập thể phổ biến theo kiểu sao chép lại các quy định liên quan của pháp luật lao động...
2.1.3. Về thu nhập và đời sống
Ngƣời lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài thƣờng lao động với
cƣờng độ khá cao, nhƣng việc trả tiền công lại thấp hơn giá trị sức lao động của ngƣời lao
động.
2.1.4. Về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi
Còn có nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài vi phạm về pháp luật lao động về
thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi.

- Ở một số doanh nghiệp, vai trò tham gia quản lý, đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp,
chính đáng cho ngƣời lao động của công đoàn còn mờ nhạt, hiệu quả thấp.
- Nội dung và hình thức hoạt động công đoàn ở một số cơ sở còn sơ cứng.
- Công tác tuyên truyền của công đoàn nhƣ tuyên truyền còn hạn chế.
- Vai trò của Liên đoàn lao động tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng với tƣ cách là
công đoàn cấp trên của cơ sở nhƣng chƣa thực sự phát huy.
2.3. TRANH CHẤP VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP CÓ VỐN ĐẤU TƢ NƢỚC NGOÀI
2.3.1. Khái quát về tranh chấp lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc
ngoài
2.3.1.1. Khái niệm, các hình thức tranh chấp lao động
Tranh chấp lao động là những biểu hiện vi phạm thỏa thuận về quyền và lợi ích của các
bên liên quan đến việc làm, tiền lƣơng, thu nhập và các điều kiện lao động khác trong khi thực
hiện hợp đồng lao động, thỏa ƣớc lao động. Tranh chấp lao động có nhiều hình thức (nhiều
dạng): Bãi công; Lãn công; Đình công.
2.3.1.2. Tình hình tranh chấp lao động ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài
Trong những năm qua, tình hình tranh chấp lao động, tình hình đình công ở các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài ngày một tăng và thƣờng xảy ra ở những địa phƣơng nhƣ tp
Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dƣơng, Tây Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Đà Nẵng, Hải Phòng,
Phú Thọ, Hà Nội...
2.3.2. Giải quyết tranh chấp lao động ở các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài
2.3.2.1. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động
Tranh chấp lao động thƣờng đƣợc giải quyết theo những nguyên tắc sau đây: Thƣơng
lƣợng trực tiếp và dàn xếp giữa hai bên tranh chấp tại nơi phát sinh tranh chấp; Thông qua
hòa giải, trọng tài trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích của hai bên, tôn trọng lợi ích chung
của xã hội và tuân theo pháp luật; Có sự tham gia của đại diện công đoàn và của đại diện
ngƣời sử dụng lao động trong quá trình giải quyết tranh chấp.

9


thƣờng chỉ xảy ra ở diện rộng, do Công đoàn ngành hay Liên đoàn lao động toàn quốc lãnh
đạo…
* Trung Quốc: Mục tiêu của các xí nghiệp liên doanh của Trung Quốc là thu hút vốn
đầu tƣ nƣớc ngoài để sử dụng nguồn lao động dƣ thừa ở trong nƣớc và phát triển kinh tế, sản

10


xuất ngày càng nhiều sản phẩm hàng hóa có chất lƣợng phục vụ thị trƣờng trong nƣớc và xuất
khẩu, thu hút và chuyển giao công nghệ tiên tiến trên thế giới để hiện đại hóa đất nƣớc.
2.4.2.3. Kinh nghiệm của một số nước khác
* Australia: Hội đồng hòa giải lao động quốc gia (Australian Industrial Relations
Commission) có thể phê chuẩn và chấp thuận: Enterprise Flexibility Argrement (Hợp đồng
linh hoạt phù hợp tình trạng nơi làm việc); Certified Argrement (hợp đồng chứng thực).
* Pháp: Không có ngành nào mà lại không có thỏa ƣớc lao động tập thể ngành; kể cả
ngành luật sƣ. Có hai loại thỏa ƣớc lao động tập thể: Thỏa ƣớc lao động tập thể ngành do đại
diện hai bên của ngành đó ký kết; Thỏa ƣớc lao động tập thể ngành thƣờng do 5 công đoàn
đại diện cho ngƣời làm công đƣợc độc quyền thƣơng lƣơng với giới chủ ở cấp quốc gia.
* Mỹ: Mỹ là một quốc gia đƣợc thành lập muộn nhƣng phong trào công đoàn lại đƣợc
tổ chức sớm nhất trên thế giới với số công đoàn cấp quốc gia nhiều hơn các nƣớc khác. Các
công đoàn này thƣờng cạnh tranh quyết liệt đề gây ảnh hƣởng chính trị tới các thành viên.
2.4.3. Một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
- Một hệ thống pháp luật lao động nào cũng phải dựa trên một nền tảng pháp lý vững
chắc là Luật lao động và các đạo luật có liên quan khác.
- Kinh nghiệm về tính thƣơng lƣợng, hợp tác của Công đoàn Nhật Bản, chế độ tuyển
dụng lâu dài cần đƣợc nghiên cứu, vận dụng.
- Triết lý nhân sự “người lao động sung sướng là chìa khóa cho năng suất lao động
cao” đã góp phần tạo nên quan hệ thân thiện giữa ngƣời lao động Nhật Bản với ngƣời quản
lý.
- Mô hình hoạt động của hội đồng lƣơng Singapore là một bài học kinh nghiệm cực kỳ

Nhật Bản…
Chƣơng 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC BẢO VỆ
QUYỀN LỢI CỦA NGƢỜI LAO ĐỘNG VIỆT NAM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP
CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
3.1. TÁC ĐỘNG CỦA XU HƢỚNG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ĐẾN LỰC LƢỢNG
LAO ĐỘNG VIỆT NAM Ở CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
3.1.1. Xu hƣớng mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế:
Bên cạnh thời cơ do hội nhập tạo ra còn rất nhiều thách thức đối với nƣớc ta; áp lực
cạnh tranh trên thị trƣờng lao động sẽ mạnh hơn, quan hệ lao động sẽ căng hơn và tranh chấp
lao động, đình công có thể gia tăng.
3.1.2. Ảnh hƣởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đối với các doanh nghiệp
và ngƣời lao động Việt Nam
Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã có tác động xấu đến các doanh nghiệp và ngƣời
lao động Việt Nam.
3.1.3. Xu hƣớng cải tiến công nghệ sản xuất và phƣơng thức quản lý
Công nghệ thay đổi dẫn tới việc làm trở nên hiếm hoi hơn, công việc ít đi, phức tạp hơn
và đòi hỏi cao hơn, dẫn đến quan hệ lao động phức tạp hơn.
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG TÍNH HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ
BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƢỜI LAO ĐỘNG VIỆT NAM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP CÓ
VỐN ĐẤU TƢ NƢỚC NGOÀI

12


3.2.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về đầu tƣ
Để tạo điều kiện thuận lợi trong việc áp dụng các quy định pháp luật đầu tƣ, cần xác
định rõ các khái niệm “Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài” và khái niệm “Dự án đầu tƣ
nƣớc ngoài”.
3.2.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về lao động tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ



* Khuyến khích việc xây dựng các thang, bảng lương của doanh nghiệp: Nhà nƣớc nên
khuyến khích các doanh nghiệp tự xây dựng các thang bảng lƣơng phù hợp với điều kiện của
đơn vị, nhằm đảm bảo quyền lợi của ngƣời lao động.
* Bổ sung quy định về hình thức và chế độ trả lương: Đối với theo sản phẩm, cần có
quy định, doanh nghiệp phải trả mức lƣơng thấp nhất là bao nhiêu sao cho vẫn đảm bảo đời
sống cùa ngƣời lao động và trên mức lƣơng tối thiểu trong trƣờng hợp không có đơn đặt hàng.
3.2.2.6. Những giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết tranh chấp lao động và đình công
* Các biện pháp nhằm hạn chế phát sinh trong tranh chấp lao động: Hạn chế những
nguyên nhân phát sinh đình công chính là làm ổn định hài hòa và phát triển quan hệ lao động.
* Hoàn thiện cơ chế giải quyết đình công: Cần sửa đổi Pháp lệnh “Giải quyết tranh
chấp lao động” và chỉnh sửa trình tự đình công theo hƣớng đơn giản hóa, dễ áp dụng.
3.2.3. Tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về lao động
Hệ thống pháp luật dù tốt và hoàn thiện đến mấy mà không đến đƣợc với các đối tƣợng
mà nó điều chỉnh thì cũng chỉ dừng lại trên văn bản. Vì vậy, cần tăng cƣờng công tác quản lý
Nhà nƣớc về lao động.
3.3. NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC CÔNG ĐOÀN
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
3.3.1. Thí điểm mô hình hoạt động công đoàn theo nghề nghiệp
Khi kinh tế xã hội phát triển, cơ cấu đội ngũ lao động thay đổi, tính hiện đại của giai cấp
công nhân hình thành rõ nét thì cần thí điểm các mô hình, phƣơng thức hoạt động của công
đoàn khác nhau để từ đó tìm đƣợc mô hình hoạt động phù hợp.
3.3.2. Tích cực tham gia nâng cao chất lƣợng cuộc sống ngƣời lao động
Công đoàn cần đi sâu đi sát, lắng nghe những bức xúc, nhu cầu và những mối quan tâm
thực sự tại nơi làm việc của ngƣời lao động.
3.3.3. Củng cố quan hệ hợp tác với doanh nghiệp, làm cầu nối giữa ngƣời sử dụng lao
động và ngƣời lao động
Những vƣớng mắc giữa ngƣời lao động Việt Nam và chủ doanh nghiệp nếu đƣợc giải
quyết ngay từ ban đầu sẽ hạn chế đƣợc thiệt hại xảy ra, vai trò cầu nối của công đoàn đƣợc

Qua hơn 20 năm vận động và phát triển, kể từ khi Luật đầu tƣ nƣớc ngoài có hiệu lực
(1988), khu vực kinh tế có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đã khẳng định đƣợc vị trí, vai trò của mình
trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở nƣớc ta.
Trên cơ sở trình bày những cơ sở lý luận và thực tiễn, kết hợp nhiều phƣơng pháp
nghiên cứu, luận văn đã hoàn thành các nhiệm vụ cơ bản sau đây:
1. Nghiên cứu khái quát về hình thức, đặc điểm, vai trò của doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài.
2. Nghiên cứu, phân tích kỹ lƣỡng về đội ngũ công nhân, lao động trong các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài và cơ sở pháp lý về quyền lợi cơ bản của họ.
3. Luận văn đi sâu vào phân tích thực trạng thực hiện pháp luật về quyền lợi của ngƣời
lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài thông qua các số liệu điều
tra của các cơ quan nghiên cứu công bố, các số liệu thông tin trong tài liệu, tạp chí chuyên
ngành.

15


4. Phân tích kỹ lƣỡng đặc điểm, vai trò, nhiệm vụ và những tồn tại trong các hoạt động
của tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài.
5. Phân tích nguyên nhân, tình hình và việc giải quyết tranh chấp lao động ở các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài.
6. Nghiên cứu kỹ lƣỡng kinh nghiệm thực hiện pháp luật về quyền lợi của ngƣời lao
động ở các nƣớc trên thế giới từ đó rút ra những ƣu điểm để vận dụng vào Việt Nam.
7. Xác định những xu hƣớng tác động đến lực lƣợng lao động Việt Nam trong các
doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài ở Việt Nam trong thời gian tới. Qua đó thấy đƣợc
những thử thách trƣớc mắt do có khoảng cách rõ rệt giữa yêu cầu của tình hình mới và thực
trạng quan hệ lao động hiện nay ở Việt Nam. Trên cơ sở đó tác giả đề xuất một số giải pháp
thích hợp nhằm góp phần hoàn thiện quan hệ lao động trong các doanh nghiệp thuộc khu vực
này. Hệ thống giải pháp này đƣợc chia thành ba nhóm:
- Các giáp pháp hoàn thiện về pháp luật đầu tƣ.

11. Vũ Việt Hằng (2000), Thương lượng tập thể - đôi nét thực tế ở Québec (Canada) và
một vài suy nghĩ về vấn đề này ở Việt Nam, Tạp chí phát triển kinh tế số 122, tháng
4/2000.
12. Vũ Việt Hằng (2004), Một số vấn đề về quan hệ lao động tại các doanh nghiệp ngoài
quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam trong thời kỳ
chuyển đổi kinh tế, Luận án tiến sỹ kinh tế - Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh.
13. Hiến pháp Việt Nam năm 1992.
14. Trần Thị Thu Hƣơng (2005), Hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đầu tư trực
tiếp nước ngoài ở Việt Nam, Tạp chí nghiên cứu kinh tế số 330, tháng 11/2005.
15. Nguyễn Thị Hƣờng, Bùi Huy Nhƣợng (2004), Giáo trình quản trị dự án và doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài-FDI, Nhà xuất bản thống kê.
16. hpp://laodong.vn, ngày 13/8/2008.
17. hpp://laodong.vn, ngày 15/7/2009.
18. hpp://phapluattp.vn ngày 25/7/2009.
19. hpp://tienphong,vn, ngày 19/10/2007.
20. Quý Long, Kim Thƣ (2007), Các chế độ chính sách ưu đãi đối với văn phòng đại
diện, doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam –
Luật thuế thu nhập và chế độ tiền lương mới, Nhà xuất bản tài chính.
21. Bùi Sỹ Lợi, Thực trạng đình công ở Việt Nam và sự cần thiết phải sửa đổi pháp lệnh
thủ tục giải quyết các tranh chấp lao động, Tạp chí lao động xã hội số 246, 115/9/2004.
22. Bùi Sỹ Lợi (2005), Tình trạng vi phạm pháp luật lao động tại các doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngoài, Tạp chí lao động xã hội số 260, 1-15/9/2005.
23. Luật Công đoàn Việt Nam năm 1995.
24. Luật doanh nghiệp năm 2005.
25. Luật đầu tƣ năm 2005.
26. Luật thƣơng mại năm 2005.
27. Trần Mai (2002), Thực trạng thanh tra lao động và một số nội dung sửa đổi của Bộ
luật lao động có liên quan, Tạp chí lao động và xã hội số 191, tháng 5/2002.

17

41. Lê Thành Ý (2009). Doanh nghiệp Việt Nam trong hội nhập kinh tế toàn cầu cơ hội
và thách thức, tr.77, 78, Tạp chí quản lý kinh tế số 26, 5+6/2009.
Tiếng Anh
42. Alton.W.J.Craig (1990). The system of Industrial Relation in Canada. Third edition,
Prentice Hall of Canada Inc.
43. Dale Yoder, Paul D.Staudohar (1986). Personnel management & Industrial Relations,

18


Prentice Hall of India.
44. Daniel Quinn Mills (1994). Labor Management Relation; fifth edition. Mc GRAWHILL, Inc.
45. Stanley. H. Masters, Colletta.H.Moser, Lloyd. G.Reynodls. (1991) Labor Economics
an Labor Relation. Tenth edition, Prentice Hall New Jersey.
46. Tan Chwee Huat, Derek Torrington (1998). Humain Resource Management for
Southeast Asia anh Hongkong. Prentice Halle of Hongkong.

19


Một số vấn đề pháp lý cơ bản bảo vệ quyền lợi
của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh
nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài
Trần Nguyên Cƣờng
Khoa Luật
Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật quốc tế; Mã số: 60 38 60
Ngƣời hƣớng dẫn: TS. Trần Văn Thắng
Năm bảo vệ: 2009
Abstract: Nghiên cứu khái quát doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, nghiên cứu
một cách có hệ thống và đầy đủ các quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi của ngƣời

các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài nhƣng chỉ chuyên sâu dƣới góc độ kinh tế chứ
không chuyên sâu về góc độ pháp lý. Ở cấp độ luận văn có một đề tài “Một số vấn đề về quan
hệ lao động tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài ở Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi kinh tế” của tác giả Vũ Việt Hằng (năm 2004).
Tuy nhiên, luận văn tập trung phân tích kỹ khía cạnh kinh tế trong quan hệ lao động, không
nghiên cứu chuyên sâu góc độ pháp lý bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao động Việt Nam tại các
doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, đồng thời cơ sở phân tích của luận văn là tình hình
kinh tế - xã hội trong giai đoạn từ 2003 trở về trƣớc cho nên có phần chƣa phù hợp với giai
đoạn hiện nay.
Trong xu thế hội nhập hiện nay, việc nghiên cứu một cách có hệ thống đề tài “Một số
vấn đề pháp lý cơ bản bảo vệ quyền lợi của người lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có
vốn đầu tư nước ngoài” mang ý nghĩa lý luận và thực tiễn.
3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Đề tài đặt ra các mục tiêu nghiên cứu chủ yếu nhƣ sau:
- Nghiên cứu khái quát doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, nghiên cứu một cách có
hệ thống và đầy đủ các quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao động tại các
doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài.
- Nghiên cứu tình hình triển khai thực tế các quy phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi
của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp nƣớc ngoài. Nghiên cứu kinh nghiệm thực
hiện pháp luật bảo vệ quyền lợi của ngƣời lao động ở các nƣớc trên thế giới.
- Thông qua việc nghiên cứu thực tiễn việc triển khai các quy định pháp luật Việt Nam
và pháp luật các nƣớc điển hình tiên tiến trên thế giới sẽ rút ra những hạn chế trong các quy
định pháp luật Việt Nam và những ƣu điểm trong quy định của pháp luật các nƣớc điển hình
tiên tiển trên thế giới để hƣớng tới hoàn thiện các quy định của pháp luật Việt Nam.
4. PHƢƠNG PHÁP, PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài sử dụng phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp dựa trên cơ sở nền tảng quan
điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để xem xét quan hệ lao động ra đời và hoạt động

2


Dƣới đây là tóm tắt nội dung của các chƣơng
Chƣơng 1
KHÁI QUÁT VỀ DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI
TẠI VIỆT NAM, ĐỘI NGŨ VÀ QUYỀN LỢI CƠ BẢN CỦA
NGƢỜI LAO ĐỘNG VIỆT NAM

3


1.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƢ NƢỚC TẠI VIỆT NAM
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài tại Việt Nam
1.1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam
Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài tại Việt Nam đƣợc hiểu là các đơn vị kinh tế cơ
sở sản xuất, kinh doanh hàng hóa dịch vụ một cách hợp pháp theo nhu cầu của thị trƣờng, có
sự tham gia góp vốn và quản lý của bên nƣớc ngoài, đƣợc thành lập và hoạt động theo quy
định của Luật doanh nghiệp, Luật đầu tƣ và các văn bản pháp luật có liên quan, nhằm thu lợi
nhuận hoặc mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội.
1.1.1.2. Đặc điểm của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam
- Về sở hữu: Trong các doanh nghiệp này, tài sản thuộc một phần sở hữu của nhà đầu tƣ
nƣớc ngoài hoặc thuộc toàn bộ sở hữu của nhà đầu tƣ nƣớc ngoài.
- Về mặt pháp lý: Đƣợc thành lập theo hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty
cổ phần, công ty hợp doanh, có tƣ cách pháp nhân và chịu sự điều chỉnh của pháp luật Việt
Nam.
- Về tài chính: Các doanh nghiệp này có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đƣợc quyền lựa chọn
phƣơng thức huy động, sử dụng vốn hiệu quả, đƣợc mở tài khoản ở các ngân hàng nƣớc
ngoài… khi đƣợc ngân hàng nhà nƣớc Việt Nam chấp thuận.
- Về quản lý, điều hành doanh nghiệp: Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài phần lớn
có sự tham gia quản lý trực tiếp của ngƣời nƣớc ngoài.
- Về quan hệ lao động: Ngƣời lao động Việt Nam làm việc trong các doanh nghiệp có
vốn đầu tƣ nƣớc ngoài về cơ bản là ngƣời làm thuê, quan hệ lao động ở đây là quan hệ chủ

1.1.3. Vai trũ ca doanh nghip cú vn u t nc ngoi ti Vit Nam
Qua hn 20 nm vn ng v phỏt trin (k t khi lut u t nc ngoi c ban
hnh), n nay khu vc kinh t cú vn u t nc ngoi ó khng nh c v trớ ca mỡnh
trong nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha nc ta.
1.2. KHI QUT V I NG NGI LAO NG VIT NAM V QUYN LI CA
H TRONG CC DOANH NGHIP Cể VN U T NC NGOI TI VIT NAM
1.2.1. Khỏi quỏt i ng ngi lao ng Vit Nam ti cỏc doanh nghip cú vn u t
nc ngoi ti Vit Nam
1.2.1.1. C cu i ng ngi lao ng Vit Nam ti cỏc doanh nghip cú vn u t nc
ngoi
Trong nhng nm qua, cựng vi s phỏt trin ca cỏc doanh nghip cú vn u t nc
ngoi, s lng cụng nhõn, lao ng trong doanh nghip cú vn u t nc ngoi nc ta
tng lờn liờn tc. Lc lng lao ng Vit Nam trong cỏc doanh nghip cú vn u t nc
ngoi tui i cũn tr, nng ng.
1.2.1.2. Trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ lao động Việt Nam tại các
doanh nghiệp có vốn đầu t nớc ngoài
Do cú li th v vic tr lng cao hn so vi cỏc khu vc kinh t ngoi quc doanh
khỏc nờn cỏc doanh nghip u t nc ngoi ó thu hỳt c i ng cụng nhõn, lao ng cú
trỡnh hc vn, chuyờn mụn, nghip v v t l bit ngoi ng khỏ cao.

5


1.2.2. Quyền lợi cơ bản của ngƣời lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn đầu tƣ
nƣớc ngoài
1.2.2.1. Những quyền lợi cơ bản của người lao động Việt Nam tại các doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài cần được bảo vệ
a) Người lao động tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được đảm bảo quyền tự do lựa
chọn việc làm, nghề nghiệp không bị phân biệt đối xử
Quyền tự do lựa chọn việc làm, tự do lựa chọn nghề nghiệp của ngƣời lao động Việt