TÓM TẮT
Nghiên cứu xác định nhân tố ảnh hưởng quyết định tham gia Bảo hiểm xã hội
tự nguyện của người lao động tại huyện Càng Long. Nghiên cứu được thực hiện qua
hai bước chính, đó là nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức.
Nghiên cứu sơ bộ là bước nghiên cứu định tính nhằm khám phá, điều chỉnh và
bổ sung các thang đo và biến quan sát để đo lường các khái niệm trong nghiên cứu.
Nghiên cứu này thực hiện kỹ thuật phỏng vấn sâu 15 chuyên gia.
Nghiên cứu chính thức được thực hiện thông qua phương pháp định lượng nhằm
đánh giá và kiểm định mô hình nghiên cứu thông qua việc kiểm định độ tin cậy thang
đo qua phân tích hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá và hồi qui
tuyến tính với mức ý nghĩa 5%. Nghiên cứu này thực hiện kỹ thuật phỏng vấn người
lao động bằng bảng câu hỏi. Số mẫu sử dụng để phân tích dữ liệu là 139.
Kết quả phân tích hồi qui cho thấy có 5 yếu tố ảnh hưởng đến quyết định tham
gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện là Nhận thức tính An sinh xã hội, Thái độ, Hiểu biết
về Bảo hiểm xã hội, Thu nhập và Truyền thông. Các yếu tố đều có quan hệ đồng biến
với quyết định tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Các hệ số hồi qui đều có ý nghĩa
thống kê ở mức 5%. Mô hình nghiên cứu cho thấy các yếu tố ảnh hưởng đến Quyết
định tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện giải thích được 61,4% sự biến động của
biến phụ thuộc Quyết định tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Mô hình chỉ giải thích được vấn đề nghiên cứu ở mức độ 61,4% khi nhân rộng
ra tổng thể. Nguyên nhân có thể do còn một số yếu tố khác chưa được đưa vào mô
hình nghiên cứu, hoặc kích thước mẫu nhỏ (chỉ có 139). Trong điều kiện giới hạn về
nguồn lực và thời gian, nghiên cứu không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Tuy
nhiên, những kết quả đạt được sẽ hữu ích cho việc ban hành các chính sách đảm bảo
An sinh xã hội cho người lao động.

-iii-


ABSTRACT
The study identified factors influencing the decision to participate in voluntary

Quyết định giao đề tài
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii
TÓM TẮT ................................................................................................................ iii
ABSTRACT ..............................................................................................................iv
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................ix
DANH SÁCH CÁC BẢNG ....................................................................................... x
DANH SÁCH CÁC HÌNH.......................................................................................xi
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................. 1
1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............................................. 1
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ............................................................................. 2
1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................... 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 2
1.2.3. Câu hỏi nghiên cứu..................................................................................... 2
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................. 2
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 2
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 3
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................... 3
1.5. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN .......................................................................... 3
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU................... 4
2.1. BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ............................................................... 4
2.1.1. An sinh xã hội............................................................................................. 4
2.1.1.1. Khái niệm về an sinh xã hội ................................................................. 4
2.1.1.2. Bản chất của An sinh xã hội ................................................................ 5
2.1.1.3. Vai trò của An sinh xã hội ................................................................... 5
2.1.2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện......................................................................... 6

-v-



-vi-


3.2.1. Nghiên cứu sơ bộ...................................................................................... 24
3.2.2. Nghiên cứu chính thức ............................................................................. 25
3.2.3. Quy trình nghiên cứu ................................................................................ 25
3.3. XÂY DỰNG THANG ĐO ............................................................................. 26
3.3.1. Thang đo Nhận thức về tính an sinh xã hội.............................................. 26
3.3.2. Thang đo Thái độ ..................................................................................... 27
3.3.3. Thang đo Hiểu biết về BHXH .................................................................. 27
3.3.4. Thang đo Ảnh hưởng xã hội ..................................................................... 27
3.3.5. Thang đo Thu nhập................................................................................... 28
3.3.6. Thang đo Truyền thông ............................................................................ 29
3.3.7. Thang đo Quyết định tham gia BHXH tự nguyện ................................... 29
3.4. NGHIÊN CỨU CHÍNH THỨC...................................................................... 30
3.4.1. Xác định cỡ mẫu, quy cách chọn mẫu...................................................... 30
3.4.2. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu ........................................... 31
3.4.3. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................... 31
3.5. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU ..................................................... 32
3.5.1. Phân tích độ tin cậy – Cronbach’s Alpha ................................................. 32
3.5.2. Phân tích nhân tố khám phá – EFA .......................................................... 32
3.5.3. Phân tích hồi quy tuyến tính ..................................................................... 33
3.5.4. Kiểm định sự khác biệt bằng T- test và Anova ........................................ 34
3.6. THIẾT KẾ BẢNG CÂU HỎI......................................................................... 34
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................................. 36
4.1. PHÂN TÍCH CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA MẪU ................................................. 36
4.2. THỐNG KÊ MÔ TẢ CÁC BIÊN QUAN SÁT ............................................. 39
4.3. ĐÁNH GIÁ ĐỘ TIN CẬY CỦA THANG ĐO ............................................. 40
4.4. PHÂN TÍCH NHÂN TỐ ................................................................................ 42
4.4.1. Biến độc lập .............................................................................................. 42

PHỤ LỤC 6: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN GIỮA BIẾN ĐỘC LẬP
VÀ BIẾN PHỤ THUỘC ....................................................................................... 80
PHỤ LỤC 7: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH HỒI QUY ................................................ 81

-viii-


DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
BHXH: Bảo hiểm xã hội
BHYT: Bảo hiểm y tế
EFA (Exploration Factor Analysis): Phân tích nhân tố khám phá
NLĐ: Người lao động
SPSS: (Statistical Package for Social Sciences): Phần mềm xử lý thống kê dùng trong
các ngành khoa học xã hội
UBND: Ủy ban nhân dân

-ix-


DANH SÁCH CÁC BẢNG
Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 3.1

Số liệu thu BHXH tự nguyện qua các năm 2011 – 2015


28

Bảng 3.7

Thang do Truyền thông

29

Bảng 3.8

Thang do Quyết định tham gia BHXH tự nguyện

30

Bảng 3.9

Bảng phân số lượng mẫu theo đơn vị hành chính

31

Bảng 4.1

Thông tin người lao động được phỏng vấn

36

Bảng 4.2

Các thông số thống kê mô tả của các biến quan sát


46

Bảng 4.8

Bảng tóm tắt kết quả phân tích hồi quy

47

Bảng 4.9

ANOVAa

47

Bảng 4.10

Hệ số hồi qui

47

Bảng 4.11

Kết quả kiểm định phương sai theo biến Giới tính

51

Bảng 4.12

Kết quả phân tích ANOVA trường hợp biến Giới tính


53

Bảng 4.18

Kiểm tra thống kê

53

-x-


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Số hiệu hình

Tên hình

Trang

Hình 2.1

Mô hình hành vi của người mua sắm

9

Hình 2.2

Mô hình Học thuyết hành động hợp lý của Ajzen và Fishbein

14



-xi-


CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và từng bước hội nhập sâu vào
nền kinh tế thế giới thì hệ thống an sinh xã hội nhất là bảo hiểm xã hội phải được phát
triển và hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu của người dân. Bảo đảm nhu cầu về an sinh xã
hội, là mục tiêu thể hiện tính ưu việt của xã hội văn minh, phù hợp với xu thế chung
của cộng đồng quốc tế. Mặt khác, mức độ đảm bảo quyền an sinh là một tiêu chí rất
quan trọng đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia. Bên cạnh việc ban hành các
chính sách thúc đẩy sản xuất kinh doanh, Nhà nước luôn coi trọng thực hiện các chính
sách xã hội đối với người lao động.
Luật Bảo hiểm xã hội ra đời có hiệu lực thi hành từ năm 2007. Chế độ bảo
hiểm xã hội tự nguyện được áp dụng từ năm 2008. Người lao động ở mọi khu vực có
quyền lợi trong tham gia bảo hiểm xã hội và thụ hưởng chính sách bảo hiểm xã hội.
Việc triển khai bảo hiểm xã hội tự nguyện rất thuận lợi người lao động tiếp cận để
tham gia. Tuy nhiên cho đến nay số lượng người lao động tham gia bảo hiểm xã hội
tự nguyện còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu của người lao.
Tại huyện Càng Long, từ khi triển khai thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện
năm 2007, tính đến cuối năm 2014 huyện Càng Long có 186 người tham gia, chủ yếu
những người đã có thời gian công tác tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc muốn đóng
thêm để đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Số này còn quá nhỏ so với tiềm năng và
kỳ vọng của ngành chức năng. Nguyên nhân liên quan đến nhiều vấn đề như trình độ
học vấn, nhận thức xã hội, việc làm bấp bênh, thu nhập thấp. Từ đó người dân chưa
xem bảo hiểm xã hội là một nhu cầu cấp thiết.
Mặt khác, với chính sách xã hội mới, khuyến khích tính tự nguyện của tất cả

- Đối tượng nghiên cứu: Bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động tại
huyện Càng Long.
- Đối tượng khảo sát: Người lao động bao gồm người đang tham gia bảo hiểm
xã hội tự nguyện tại huyện Càng Long. Ngoài ra một số khảo sát dành cho nhóm
người lao động chưa tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nhằm mục đích so sánh
các đặc điểm với nhóm đang tham gia bảo hiểm.

-2-


1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Không gian: Đề tài được thực hiện trên cơ sở thu thập các thông tin thông
qua phiếu khảo sát người lao động trên địa bàn huyện Càng Long.
- Thời gian: Các số liệu thứ cấp thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2011
đến năm 2014 và nguồn tài liệu sơ cấp điều tra người lao động được thực hiện trong
năm 2015.
- Nội dung: Đề tài là tập trung xác định các nhân tố ảnh hưởng quyết định tham gia
bảo hiểm xã hội tự nguyện của người lao động trên địa bàn huyện Càng Long.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu sơ bộ định tính:
Sử dụng phương pháp thảo luận tay đôi và phương pháp thảo luận nhóm giúp
cho việc xây dựng các biến tiềm ẩn (Latent Variable), biến quan sát (Observed
Variable) làm cơ sở cho việc hình thành bảng câu hỏi và thiết kế mô hình nghiên.
- Nghiên cứu định lượng:
Được tiến hành thông qua bảng câu hỏi khảo sát chính thức. Kết quả khảo sát
sẽ được mã hóa và xử lý dữ liệu bằng phần mềm thống kê chuyên ngành (SPSS).
Thang đo được đánh giá sơ bộ qua hệ số tin cậy Cronbach Alpha và phân tích nhân
tố khám phá EFA. Tiếp theo, kiểm định sự phù hợp của mô hình nghiên cứu thông
qua phân tích hồi tuyến tính, ANOVA.
1.5. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN

với SPSS, Nhà xuất bản Thống Kê, Hà Nội
[10]. Lưu Quang Tuấn (2009), “Mở rộng độ bao phủ của bảo hiểm xã hội tự nguyện:
một số khuyến nghị và chính sách”, Tạp chí khoa học Lao động và Xã hội, (21),
tr. 9-10.
[11]. Bùi Sỹ Tuấn và cộng sự (2012), “Thực trạng và khuyến nghị thức hiện bảo hiểm
xã hội khu vực phí chính thức”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, (01), tr. 24-28.
[12]. Nguyễn Tiến Phú (2004), Nghiên cứu xây dựng lộ trình tiến tới thực hiện bảo
hiểm xã hội cho mọi người lao động, Đề tài nghiên cứu khoa học, Bảo hiểm xã
hội Việt Nam, Hà Nội.

-63-


[13]. Trần Quang Phương (2012), “Bảo hiểm xã hội một lần và vấn đề an sinh xã hội
– góc nhìn từ một tỉnh thuần nông”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, (2), tr. 31-33.
[14]. Quốc hội (2006), Luật Bảo hiểm xã hội Luật số: 71/2006/QH 11 Quốc hội ban
hành ngày 29 tháng 6 năm 2006.
Tiếng anh
[15]. Ajzen, I., (1991), “The theory of planned behavior”, Organizational Behavior
and Human Decision Process, (50), pp. 179-211.
[16]. H. Hayakawa, Fischbeck and B. Fischhoff (2000), “Automobile risk
perceptions and insurance-purchasing decisions in Japan and the United States”,
Journal of Risk Research 3 (1), pp. 51-67 (2000).
[17]. Lin liyue, Zhu Yu (2008), “Housing conditions of the floating population under
the double residential status and the factors affecting them a case study in Fujian
Province”, Population Research, (3), tr. 48-57.
[18]. Zhen, Wang (2007), “An Empirical Analysis on the Medical Insurance
Coverage of Rural-urban Migrant Workers and Its Causal Factors: Evidence
from the Survey in Five Chinese Cities J.”, Chinese Journal of Population
Science, (5), tr.60-71.