VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Lê Minh Tường

VAI TRÒ CỦA TÒA ÁN TRONG TRANH TỤNG
TẠI PHIÊN TÒA SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ
TỪ THỰC TIỄN QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội - 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Lê Minh Tường

VAI TRÒ CỦA TÒA ÁN TRONG TRANH TỤNG
TẠI PHIÊN TÒA SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ
TỪ THỰC TIỄN QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số:

8.38.01.04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

tạo trình độ thạc sĩ chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự, khóa VI
đợt 2 năm 2015.
Các thầy, cô giảng viên của Học viện đã tham gia giảng dạy, truyền
đạt cho tôi những kiến thức quý báu.
TS. Đinh Thị Mai - Giảng viên Khoa Luật của Học viện Khoa học xã
hội đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận
văn.
Ban lãnh đạo và các Thẩm phán Tòa án nhân dân Quận 5, Thành phố
Hồ Chí Minh đã cung cấp số liệu, tài liệu tham khảo, các bản án hình sự sơ
thẩm và phúc thẩm, trao đổi kiến thức về nghiệp vụ chuyên môn, đóng góp
nhiều ý kiến thiết thực cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Các anh, chị học viên Lớp cao học đào tạo trình độ thạc sĩ về chuyên
ngành Luật Hình sự và Tố tụng hình sự khóa VI đợt 2 năm 2015 đã đóng góp
nhiều ý kiến giúp tôi hoàn thành luận văn.
Gia đình, người thân đã động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn

Lê Minh Tường


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ VAI TRÒ
CỦA TÒA ÁN TRONG TRANH TỤNG TẠI PHIÊN TÒA SƠ THẨM
VỤ ÁN HÌNH SỰ ............................................................................................ 6
1.1. Khái niệm tranh tụng và vai trò của tòa án trong tranh tụng ................. 6
1.2. Các chủ thể của tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự ........... 9
1.3. Đặc điểm, ý nghĩa và mối quan hệ của tòa án với các chủ thể khác

trọng và đề cập trong các đạo luật của mỗi quốc gia. Qua lịch sử đấu tranh,
tồn tại và phát triển của loài người, quyền đó vẫn luôn luôn được ghi nhận và
bảo đảm. Những nguyên tắc về quyền con người, trong đó có quyền của bị
cáo trong hoạt động tư pháp hình sự luôn được hoàn thiện dần theo thời gian
và đã được khẳng định trong các văn bản pháp lý như Đạo luật của Anh năm
1689 về các quyền hoặc Tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776 đã ghi nhận:
“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng, tạo hoá cho họ những
quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy có quyền được
sống, quyền được tự do và mưu cầu hạnh phúc”. Bản tuyên ngôn nhân quyền
của Pháp năm 1791 cũng khẳng định: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về
quyền lợi và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Ở Việt
Nam, Chương V Hiến pháp năm 2013 có quy định “Quyền con người, quyền
công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần
thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã
hội, sức khỏe của cộng đồng” và “Người bị buộc tội được coi là không có tội
cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của
Tòa án đã có hiệu lực pháp luật”. Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02 tháng 6
năm 2005 của Bộ chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020
khẳng định: “Đòi hỏi của công dân và xã hội đối với cơ quan tư pháp ngày
càng cao; các cơ quan tư pháp phải thật sự là chỗ dựa của nhân dân trong việc
bảo vệ công lý, quyền con người, đồng thời phải là công cụ hữu hiệu bảo vệ
pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội
phạm và vi phạm”. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng
mới đây cũng tiếp tục đặt ra nhiệm vụ: “Đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp

1


quyền xã hội chủ nghĩa, trong đó đẩy mạnh việc thực hiện chiến lược cải cách
tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch vững mạnh, bảo

- Vũ Thành Long (2014), Cần tháo gỡ một số vướng mắc nhằm nâng
cao chất lượng hoạt động tranh tụng của Luật sư tại phiên tòa hình sự, Tạp
chí Kiểm sát (số 15), tr. 33-36;
- Tôn Thiện Phương (2015), Các giải pháp về công tác cán bộ của Viện
kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của
kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự, Tạp chí Kiểm sát (số Tân Xuân), tr. 28-33;
Tuy nhiên, thực tiễn nghiên cứu chưa có ấn phẩm, chưa có tài liệu nào
nghiên cứu về những bất cập trong quy định về vai trò của tòa án trong tranh
tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn tại Quận 5, Thành phố
Hồ Chí Minh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích một số quy định pháp luật tố tụng hình sự cụ thể là
Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003 và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Luật
tổ chức tòa án nhân dân năm 2014 và các văn bản liên quan về vai trò của tòa
án trong tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự, luận văn hướng tới
nghiên cứu tính cần thiết xây dựng cơ chế tranh tụng hoàn thiện trong tổ chức,
vận hành một phiên tòa sơ thẩm hình sự để đảm bảo tốt hơn quyền con người,
quyền công dân của bị can, bị cáo trong hoạt động xét xử.
Đồng thời, đưa ra những bất cập từ thực tiễn áp dụng pháp luật và giải
pháp hoàn thiện pháp luật liên quan.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu, hệ thống hoá các vấn đề lý luận và pháp luật tố
tụng hình sự có liên quan đến đề tài luận văn, tác giả chọn lọc và phát triển ý
tưởng khoa học, từ đó đưa ra những luận điểm của mình về vấn đề vai trò của

3


tòa án trong tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định hiện

cộng sản Việt Nam. Luận văn cũng sử dụng những phương pháp nghiên cứu
luật học truyền thống như phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp,
phương pháp so sánh, phương pháp thống kê, phương pháp lịch sử, tư duy
logic, phương pháp quy nạp, diễn giải… nhằm làm sáng tỏ nội dung và phạm
vi nghiên cứu của đề tài.
Ngoài ra, luận văn còn sử dụng những dữ liệu, thông tin thực tiễn xét
xử tại Tòa án nhân dân Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm phong phú thêm hệ
thống lý luận về vai trò của Tòa án trong tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ
án hình sự.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Những vấn đề đưa ra của luận vân có thể sử dụng làm tài liệu tham
khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, biên soạn tài liệu về vai trò của Tòa án
trong tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự từ thực tiễn Quận 5,
Thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn là tài liệu tham khảo và vận dụng cho các
Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư trên địa bàn Quận 5, Thành phố Hồ Chí
Minh nói riêng và cả nước nói chung; trên cơ sở đó, góp phần không ngừng
hoàn thiện và nâng cao lý luận về vai trò của Tòa án trong tranh tụng tại phiên
tòa sơ thẩm hình sự.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Những vấn đề lý luận và pháp luật về vai trò của Tòa án
trong tranh tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự.
Chương 2. Thực trạng về vai trò của Tòa án trong tranh tụng từ thực
tiễn của Tòa án nhân dân Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3. Yêu cầu và giải pháp đảm bảo vai trò của Tòa án trong tranh
tụng tại phiên tòa sơ thẩm vụ án hình sự.



6


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full