Trường THPT U Minh Thượng Giáo án Ngữ văn 12 - NC
Tuần:1 Ngày Soạn: 29/07/09
Tiết:1, 2 &3 Ngày dạy: /08/09
KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH
MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN HẾT THẾ KỶ XX
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp HS:
- Hình dung được cụ thể hoàn cảnh lịch sử một thời, từ đó hiểu được những đặc điểm cơ bản của
VHVN từ sau cách mạng tháng Tám qua hai giai đoạn: 1945 – 1975 và 1975 - hết TKXX.
- Đánh giá được theo quan điểm lịch sử những thành tựu cơ bản và ý nghĩa to lớn của VH giai đoạn
1945 – 1975 đối với cuộc chiến đấu giải phóng dân tộc.
- Thấy được những đổi mới và những thành tưu bước đầu của VH giai đoạn từ 1975, đặc biệt là từ
năm 1986, đến hết TKXX.
- Phương pháp: Sử dụng kết hợp các phương pháp hướng dẫn HS đọc, phân tích các luận điểm, nội
dung trong các mục của SGK, trao đổi, thảo luận, GV tóm tắt, điều chỉnh, khắc sâu kiến thức, kết
luận..
II. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên: SGK, SGV, sơ đồ khái quát các chặng đường, các đặc điểm, giá trị của văn học Việt
Nam từ 1945 đến hết thế kỉ XX , nghiên cứu tài liệu, soạn giảng.
- Học sinh: Đọc lại SGK ngữ văn THCS, đọc bài, soạn bài.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ: Kiểm tra tập soạn của học sinh.
2. Giới thiệu bài mới:
Lời vào bài: Ở các chương trình Ngữ văn lớp 10 và 11, các em đã được tìm hiểu về các giai
đoạn phát triển của nền văn học Việt Nam từ khi hình thành nền văn học dân gian, văn học viết từ
thế kỉ X cho đến hết thế kỉ XIX. Ở chương trình Ngữ văn 12 này, các em sẽ được tìm hiểu thêm về
một giai đoạn văn học có thể nói là phát triển trong hoàn cảnh đặc biệt của dân tộc : Chặng đường
văn học từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX. VHVN 1945 – hết TK XX phát triển
qua 2 giai đoạn: giai đoạn 1945 – 1975 và giai đoạn từ năm 1975 đến hết thế kỷ XX.
3. Nội dung:
Hoạt động Thầy - Trò Nội dung truyền đạt Bổ sung

văn nghệ đã tạo nên nền văn học thống nhất về tư
tưởng, tổ chức và quan niệm nhà văn kiểu mới (nhà
văn - chiến sĩ.).
I. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN:
1. Nền văn học phục vụ cách mạng, cổ vũ chiến
đấu:
- Văn học từ 1945→1975 phục vụ CM, cổ vũ chiến
đấu, khơi dậy tinh thần công dân, đặt lợi ích sóng còn
của cộng đồng, vận mệnh của dân tộc lên hàng đầu.
GV. Kha Chí Công
Trang 1
Trường THPT U Minh Thượng Giáo án Ngữ văn 12 - NC
 -Bác xem văn học nghệ thuật như "một
mặt trận", các nhà văn là chiến sĩ trên mặt
trận ấy.
- Nguyễn Đình Thi trong tác phẩm “Nhận
đường” có viết; “Văn nghệ phụng sự
kháng chiến. Kháng chiến đã mang đến
cho văn nghệ một sức sống mới.
 ( G/v lấy VD từ thơ ca, truyện ký về
kiểu nhân vật này trong VH ( Bộ đội,
du kích, thanh niên xung phong ...)
Trong chiên tranh giải phóng dân
tộc, lực lượng XH nào đóng vai trò
quyết định?
Văn học viết cho đại chúng thì phải
như thế nào?
 Đề tài, nhân vật hướng về đại chúng
(công, nông, binh). Cách viết giản dị
VD: - Đôi mắt (Nam Cao) – Tuyên ngôn

tưởng tự do, độc lập, tinh thần chiến đấu chống xâm
lước và XDCNXH.Trung tâm là người chiến sĩ quân
đội nhân dân anh hùng.
- VH đề cao kiểu con người của lịch sử, của sự nghiệp
chung, của đời sống cộng đồng.
- Tình cảm thẩm mỹ được thể hiện đậm nét trong VH
từ 1945→1975 là tình đồng bào, đồng chí, đồng đội,
tình quân dân, tình cảm với Đảng, lãnh tụ, với tổ quốc.
2/ Nền văn học hướng về đại chúng:
- Đại chúng vừa là đối tượng phản ánh, vừa là người
đọc, vừa là nguồn cung cấp lực lượng sáng tác cho
văn học.
- VH từ 1945→1975 ca ngợi phẩm chất, tinh thần, sức
mạnh của quần chúng lao động. Đó là những con
người kết tinh những phẩm chất tốt đẹp của giai cấp,
của nhân dân, dân tộc đồng thời phê phán tư tưởng coi
thường quần chúng.
- VH1945→1975 khẳng định sự đổi đời của nhân dân
nhờ cách mạng
- Ngôn ngữ trong sáng, bình dị, nội dung dễ hiểu, chủ
đề rõ ràng
- VH từ 1945→1975 chú ý phát hiện và bồi dưỡng đội
ngũ sáng tác từ đại chúng qua các phong trào văn nghệ
quần chúng (Võ Huy Tâm, Hồ Phương, Nguyễn
Khải…).
3/ Nền văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm
hứng lãng mạn:
* Khuynh hướng sử thi:
- VH từ 1945→1975 phản ánh những sự kiện, số phận
toàn dân, cách mạng và anh hùng

cho VH từ 1945→1975?
 ĐCS đánh giá: VHVN giai đoạn này
xứng đáng đứng vào hàng ngũ tiên
phong của những nền văn học nghệ
thuật chống đế quốc trong thời đại
ngày nay (BCCT, ĐH Đảng IV năm
1986)
 CN anh hùng được phát huy cao độ
trong mọi thế hệ người VN cầm súng
về tương lai. Đó là nguồn sức mạnh to lớn khiến con
người thời kỳ này có thể vượt mọi gian lao thử thách
để vươn lên làm nên những chiến thắng phi thường
( Mảnh trăng cuối rừng – Nguyễn Minh Châu, Những
ngôi sao xa xôi - Lê Minh Khuê, Dấu chân người lính
- Nguyễn Minh Châu, gió lộng, Ra trận – Tố Hữu …..)
-“ Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước.
Mà lòng phơi phới dậy tương lai”.
( Tố Hữu)
Đường ra trận mùa nay đẹp lắm!
(Phạm Tiến Duật)
Có những cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ.
Tươi như cánh nhạn lai hồng.
(Nguyễn Mỹ)
-“Có những ngày vui sao, cả nước lên đường, xao
xuyến bờ tre, từng hồi trống giục!”
(Chính Hữu)
→
Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng
lãng mạn làm cho văn học giai đoạn này thấm
nhuần tinh thần lạc quan, đồng thời đáp ứng được

trong VHCM là gì?
Chỉ ra những thành tưu lớn về ngth
của VH từ 1945→1975 qua một số
những chặng đường phát triển?
Kể tên những tác giả tiêu biểu mà
em biết trong giai đoạn này?
nghĩa anh hùng. Cả nước trở thành chiến sĩ. VH đã
phản ánh thực tế cuộc sống đó.
b. Truyền thống nhân đạo:
- Hướng về nhân dân lao động, diễn tả nỗi khổ của họ
dưới ách áp bức bất công trong XH cũ và phát hiện
những đức tính tốt đẹp, đặc biệt là khả năng cách
mạng của họ. (VD: Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài.)
- Ca ngợi vẻ đẹp của con người trong lao động trong
công cuộc xây dựng CNXH.
Mùa lạc - Nguyễn Khải
Tuỳ bút Sông Đà - Nguyễn Tuân.
- Khai thác về đời tư, đời thường, về quá khứ, về thiên
nhiên, về tình yêu…Tuy nhiên những riêng tư thầm
kín ấy phải gắn liền với nhiệm vụ chung của người
cách mạng.
Hương thầm – Phan Thị Thanh Nhàn.
Cuộc chia li màu đỏ - Nguyễn Mỹ…
3/ Những thành tựu về nghệ thuật:
a. Phát triển phong phú và khá cân đối về thể loại
với các thể: Thơ, văn xuôi (truyện, kí), kịch, kịch
phim, lí luận phê bình….
b.Thơ trữ tình, truyện ngắn, kí là 3 thể loại đạt
thành tựu nghệ thuật cao hơn cả:
* Thời chống Pháp:

phong cách nghệ thuật nhà văn: Hoài
Thanh, Lê Đình Kị, Xuân Diệu…
VHVN 1945 – 1975 có những hạn
chế gì? Vì sao?Nêu những hạn chế đó
của VH giai đoạn này?
VD: Nói nhiều thuận lợi hơn là khó
khăn, nhiều chiến thắng hơn thất bại,
nhiều thành tích hơn tổn thất, nhiều
niềm vui hơn nỗi buồn, nhiều hi sinh
hơn hưởng thụ,…
Con người giản đơn, sơ lược do
cái nhìn, nhận thức ấu trĩ: người anh
hùng không có tâm lí phức tạp, con
người chỉ có tính giai cấp, không thể
có tính nhân loại phổ biến.
G/v hướng dẫn cho h/s nắm được
những nét chính của bộ phận VH này.
Đại thắng mùa xuân 1975 có ý nghĩa
như thế nào đối với đất nước và văn
Điềm, L.Q.Vũ, N.Mỹ, N.Duy, T.Thảo, B.Việt,
V.Q.Phương, N. Đ.Mậu, P.T.T.Nhàn, L.T.M.Dạ, T.
Đ.Khoa, H.Thỉnh,Hoàng Hưng, Ý Nhi…
d. Từ 1960, xuất hiện các bộ tiểu thuyết nhiều tập
có giá trị:
- Vỡ bờ (N.Đ.Thi), Cửa biển (N.Hồng), Những người
thợ mỏ (Võ .Huy Tâm), Bão biển (Chu Văn), Vùng
trời (Hữu .Mai),…Nhìn chung tiểu thuyết đã dựng lên
được những bức tranh hoành tráng về lịch sử cách
mạng VN, song chất lượng chưa cao.
- Kịch nói giai đoạn 1945 – 1975 ngày càng phát triển

Viễn Phương, Lê Vĩnh Hoà, Hoàng Phủ Ngọc Tường,
Sơn Nam, Võ Hồng,…
B. VĂN HỌC VIỆT NAM GIAI ĐOẠN
TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT THẾ KỈ XX:
* Hoàn cảnh lịch sử xã hội, văn hóa:
- Cuộc kháng chiến chống Mĩ toàn thắng, đất nước
GV. Kha Chí Công
Trang 5