Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
Đề tài :
“THỰC TRẠNG CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY VÀ CÁC BIỆN PHÁP
CÂN BẰNG.”
Nhóm 2 – Lớp Tài Chính Quốc Tế 5
Bành Thị Thảo
Trần Thị Kiều Anh
Hoàng Yến
Trịnh Hồng Quân
Trần Hồng Quân
Tòng Thùy Dương
Nguyễn Thị Cẩm Tú
Đinh Trọng Đạt
Hà Nội, ngày 17, tháng 9, năm 2009.
Nhóm 2 – lớp Tài chính Quốc tế 5
1
Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
Mục lục
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế mở và hội nhập quốc tế, mối quan hệ giữa các quốc gia là rất phong phú và đa dạng, bao
gồm: thương mại, đầu tư, du lich, văn hóa, quân sự, chính trị,… Những mối quan hệ này tạo nên nguồn thu,
chi ngoại tệ cho một quốc gia và được phản ánh chặt chẽ trên cán cân thanh toán. Trong điều kiện nền kinh
tế mở hiện nay, việc theo dõi các luồng ngoại tệ ra vào là hết sức quan trọng để có được những chính sách
đúng đắn, hiệu quả cho nền kinh tế, điều này khiến cho vai trò của cán cân thanh toán trở nên hết sức quan
trọng. Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế phát triển quá nóng và đang gặp nhiều khó khăn, môi trường
kinh tế quốc tế diễn biến tiêu cực, cán cân thanh toán phản ánh những diễn biến xấu của nền kinh tế. Thâm
hụt trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán Việt Nam được đánh giá là một trong 3 ngòi nổ của
khủng hoảng kinh tế. Vậy, thực chất cán cân thanh toán là gì, vai trò và sức ảnh hưởng của nó đến đâu trong
nền kinh tế thời kỳ hội nhập hiện nay. Với đề tài tìm hiểu về cán cân thanh toán quốc tế và tình hình cán cân
thanh toán quốc tế ở Việt Nam, đề án này sẽ làm rõ một số vấn đề về cán cân thanh toán và thực tế diễn biến

khăn, môi trường kinh tế quốc tế diễn biến tiêu cực, cán cân thanh toán phản
ánh những diễn biến xấu của nền kinh tế. Thâm hụt trong tài khoản vãng lai
của cán cân thanh toán Việt Nam được đánh giá là một trong 3 ngòi nổ của
khủng hoảng kinh tế. Vậy, thực chất cán cân thanh toán là gì, vai trò và sức ảnh
hưởng của nó đến đâu trong nền kinh tế thời kỳ hội nhập hiện nay. Với đề tài
tìm hiểu về cán cân thanh toán quốc tế và tình hình cán cân thanh toán quốc tế
ở Việt Nam, đề án này sẽ làm rõ một số vấn đề về cán cân thanh toán và thực tế
diễn biến ở Việt Nam, cũng như chỉ ra những nguy cơ tiểm ần trong cán cân
thanh toán của Việt Nam trong thời gian gần đây.
I. TỔNG QUAN VỀ CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
(BOP):
1. Định nghĩa:
Nhóm 2 – lớp Tài chính Quốc tế 5
3
Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
BOP là một bản tổng hợp phản ánh tình trạng thu chi bằng ngoại tệ của một
quốc gia với phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian nhất định
thường là một năm.
BOP là một bản ghi chép tổng hợp phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa một
quốc gia với phần còn lại trên thế giới hay giữa một quốc gia và các quốc gia
khác.
Để nhất quán IMF qui định: CCTTQT là một bản báo cáo tổng hợp ghi
chép và phản ánh tất cả các giao dịch kinh tế phát sinh giữa người cư trú và người
không cư trú của quốc gia đó.
“Người cư trú” và “không cư trú” là các cá nhân, các gia đình, các công ty,
các cơ quan đại diện cho các quốc gia, các tổ chức quốc tế…Căn cứ xác định
“người cư trú” hay “không cư trú” chủ yếu dựa vào qui định về thời gian sinh
sống, làm việc liên tục cần thiết tại quốc gia đó của nước sở tại, thường là 1 năm
(một số qui định là hơn 6 tháng).
* Một số qui định chung:

−Phản ánh tổng hợp tình hình hoạt động kinh tế đối ngoại, và ở một mức độ
nhất định phản ánh tình hình kinh tế-xã hội của một quốc gia thông qua cán cân
thương mại, cán cân vốn, dự trữ ngoại tệ; cho biết quốc gia là con nợ hay chủ nợ
với phần còn lại của thế giới.
Nhóm 2 – lớp Tài chính Quốc tế 5
5
Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
−Phản ánh mức độ mở cửa hội nhập của nền kinh tế quốc gia vào nền kinh tế
thế giới và địa vị tài chính của quốc gia trên trường quốc tế.
−Phản ánh cung cầu ngoại tệ của một quốc gia, có ảnh hưởng to lớn đến tỷ giá
hối đoái, chính sách tỷ giá, chính sách tiền tệ quốc gia.
4. Các khoản mục trong cán cân thanh toán quốc tế :
4.1 Cán cân vãng lai hay tài khoản vãng lai :
Ghi chép giá trị hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu và những khoản thu chi
khác có liên quan với nước ngoài về hàng hóa, dịch vụ của quốc gia. Được chia
ra:
4.1.1 Cán cân thương mại hàng hóa :
Phản ánh toàn bộ các khoản thu chi ngoại tệ gắn với xuất nhập khẩu hàng
hóa của quốc gia đó.Xuất khẩu phát sinh cung về ngoại tệ thì ghi dương (+), nhập
khẩu phát sinh cầu về ngoại tệ thi ghi âm (-). Thông thường thì khoản mục này
đóng vai trò quan trọng nhất trong cán cân thanh toán quốc tế .

* Những nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng cán cân thương mại:
Là những nhân tố ảnh hưởng đến qui mô hàng hóa xuất nhập khẩu như: tỷ
giá, chính sách thương mại quốc tế, tâm lý ưa chuộng tiêu dùng hàng ngoại, thu
nhập của người dân, lạm phát..
Nhóm 2 – lớp Tài chính Quốc tế 5
6
Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
4.1.2 Cán cân thương mại dịch vụ:

tài sản có hoặc tài sản nợ.
4.2.1 Cán cân di chuyển vốn dài hạn:
Phản ánh các luồng vốn đi ra, đi vào của một quốc gia trong một thời gian
dài. Gồm :
− Đầu tư trực tiếp nước ngoài.
− Đầu tư gián tiếp nước ngoài dài hạn (mua cổ phiếu, trái phiếu).
− Đầu tư dài hạn khác: cho vay thương mại dài hạn,…
* Quy mô và tình trạng cán cân vốn dài hạn phụ thuộc vào những nhân tố như tỷ
suất lợi nhuận kỳ vọng dài hạn, môi trường đầu tư…
4.2.2 Cán cân di chuyển vốn ngắn hạn:
Phản ánh các luồng vốn ngắn hạn. Gồm nhiều hạng mục phong phú, nhưng
chủ yếu là:
− Tín dụng thương mại ngắn hạn.
− Hoạt động tiền gửi.
− Mua bán các giấy tờ có giá ngắn hạn.
− Các khoản tín dụng ngân hàng ngắn hạn.
* Quy mô cán cân di chuyển vốn ngắn hạn ngoài chịu tác động của những
nhân tố như cán cân di chuyển vốn ngắn hạn con chịu tác động của yếu tố lãi suất.
Nhóm 2 – lớp Tài chính Quốc tế 5
8
Thực trạng cán cân thanh toán Việt Nam hiện nay
4.2.3 Cán cân di chuyển vốn một chiều:
Phản ánh các khoản viện trợ không hoàn lại nhằm mục đích đầu tư, phản
ánh các khoản nợ được xóa.
* Quy mô và tình trạng cán cân chuyển giao vốn một chiều phụ thuộc chủ
yếu vào các mối quan hệ ngoại giao, kinh tế-chính trị, giữa các nước có chung lợi
ích và tình hữu nghị đặc biệt…
4.3 Nhầm lẫn và sai sót :
Sở dĩ có các khoản mục nhầm lẫn và sai sót trong BOP do:
− Các giao dịch phát sinh giữa người cư trú và người không cư trú rất nhiều.