Biến chứng mạch máu lớn gây tử vong với
người bị đái tháo đường (Kỳ 2)

Điều trị
Nguy cơ bệnh lý tim mạch tăng dẫn đến nhiều phác đồ điều trị tích cực để
đạt được phòng ngừa tiên phát và thứ phát BMV trước khi nó xảy ra. Nhiều
nghiên cứu trên BN ĐTĐ typ 1 chỉ ra rằng kiểm sóat ĐTĐ tích cực sẽ làm giảm
biến chứng tim mạch. Nghiên cứu DCCT theo dõi trong 17 năm đã chứng minh
rằng, điều trị tích cực ĐTĐ typ 1 bao gồm làm giảm A1c liên quan với làm giảm
42% nguy cơ tất cả các biến cố tim mạch và làm giảm 57% không tử vong NMCT,
đột qụy hoặc tử vong do bệnh lý tim mạch. Không có nghiên cứu lớn lâu dài chỉ ra
rằng kiểm sóat đường huyết chặt chẽ ở BN ĐTĐ type 2 làm giảm được tỷ lê bệnh
lý mạch máu lớn. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, sự thay đổi các yếu tố của hội
chứng chuyển hóa làm giảm có ý nghĩa nguy cơ biến cố tim mạch.
Tăng đường huyết và kháng insulin
Tăng đường huyết là biểu hiện chính của bệnh ĐTĐ, tăng đường huyết làm
ảnh hưởng có hại chức năng mạch máu và chuyển hóa lipid. Theo UKPDS (United
Kingdom Prospective Diabetes Study) điều trị kiểm sóat đường huyết chặt chẽ làm
giảm nguy cơ biến chứng mạch máu nhỏ như bệnh cầu thận và bệnh võng mạc.
Tuy nhiên, biến chứng mạch máu lớn như xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, và
bệnh lý mạch máu ngoại vi giảm không có ý nghĩa khi kiểm sóat đường huyết chặt
chẽ trong nghiên cứu này. Theo UKPDS, cải thiện tình trạng kháng insulin bằng
metformin làm giảm biến chứng mạch máu lớn. Mức độ kháng insulin liên quan
trực tiếp làm tăng tỷ lệ nhồi máu cơ tim cấp, đột qụy và bệnh lý mạch máu ngoại
vi.
Nhóm thuốc điều trị ĐTĐ hiện nay có ảnh hưởng đến tình trạng kháng
insulin là biguanide (metformin) và thiazolidinedione (TZD) (rosiglitazone,
pioglitazone).
Metformin là 1 thuốc duy nhất dùng được trong nhóm biguanide. Nó làm
giảm sản xuất glucose ở gan và cải thiện sử dụng glucose ở ngoại vi. Đồng thời nó
làm giảm đường huyết lúc đói và nồng độ insulin, cải thiện chuyển hóa lipid, và

chậm tiến triển của bệnh lý vi mạch, bệnh thận. Trên thực tế ức chế thụ thể g1 cải
thiện chuyển hóa lipid và tăng nhạy cảm insulin. Nhóm thuốc điều trị khác như lợi
tiểu thiazid và chẹn có thể ảnh hưởng bất lợi trên chuyển hóa lipid và dung nạp
glucose. Mặc dù chẹn p có thể che mờ triệu chứng hạ đường huyết ở bệnh nhân
ĐTĐ nhưng nó được chỉ ra là có lợi ở BN đã có bệnh mạch vành. Vì vậy, nguy cơ
và lợi ích nên được xem xét khi lựa chọng nhóm thuốc điều trị ở BN kháng
insulin, ĐTĐ và bệnh mạch vành.
Rối loạn mỡ máu
Một mục tiêu khác là điều trị kiểm sóat lipid máu. Hội chứng chuyển hóa
đặc trưng bởi tăng triglyceride, giảm HDL và tăng LDL-C phân tử nhỏ. Thay đổi
lối sống là lựa chọn đầu tiên để điều trị RLMM liên quan với hội chứng chuyển
hóa. Kiểm sóat đường huyết kém làm tăng bất thường chuyển hóa lipid bởi tăng
nồng độ acid béo tự do huyết tương do đó làm gan tăng sản xuất VLDL. Sự điều
chỉnh đường huyết chặt chẽ làm giảm nồng độ acid béo tự do trong huyết tương và
giảm sản xuất VLDL ở gan. Nếu bất thường chuyển hóa lipid không đáp ứng bởi
thay đổi lối sống và kiểm sóat đường huyết chặt chẽ thì nên tiến hành điều trị bằng
thuốc. Các nhóm thuốc như ức chế men HMG-CoA Reductase (nhóm Statin), các
chất resin kết hợp acid mật (tác dụng chính trên tăng LDL-C), dẫn xuất acid Fibric
(tác dụng chính trên tăng triglyceride), và niacin (tác dụng trên cả 2 cholesterol và
triglyceride).
Nhiều nghiên cứu lâm sàng chỉ ra rằng điều trị tăng cholesterol máu bằng
nhóm statin có thể ngăn ngừa được biến cố mạch vành và làm thóai triển xơ vữa
mạch ở những bệnh nhân đã có bệnh mạch vành. Đồng thời nó cải thiện chức năng
tế bào nội mạch và giảm stress ôxy hóa. Các thuốc này ảnh hưởng đối với cả
phòng ngừa tiên phát và thứ phát bệnh lý tim mạch, nhưng điều trị này mang lại
lợi ích cao nhất đối với BN ĐTĐ có bệnh lý tim mạch từ trước. BN ĐTĐ typ 1
điều trị giảm lipid máu và HA cũng mang lại nhiều lợi ích tương tự. Dẫn xuất acid
fibric như fenofibrate và gemfibrozil tác dụng chính làm giảm triglyceride, tăng