ĐỀ BÀI:
Trong diễn văn tại lễ kỉ niệm 105 ngày sinh chủ tịch Hồ Chí Minh có viết:
“ Người là hiện thân sáng chói của tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội là mẫu mực của tinh thần độc lập tự cường, đổi mới và
sáng tạo”.
Hãy phân tích và chứng minh nhân định trên. Liên hệ với thực tế Việt
Nam hiện nay.
BÀI LÀM:
Dân tộc Việt Nam là một dân tộc có truyền thống yêu nước quật cường
chống ngoại xâm, sẵn sàng xả thân vì độc lập tự do của Tổ quốc. Trong lịch
sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, cha ông ta đã phải đương đầu với
những kẻ thù mạnh hơn mình gấp bội. Từ thực tiễn đấu tranh chống ngoại
xâm, cha ông ta đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu. Trí tuệ đánh
giặc giữ nước là một trong những đỉnh cao của trí tuệ Việt Nam. Ra đi tìm
đường cứu nước, Hồ Chí Minh mang theo trí tuệ đó của dân tộc. Trên hành
trình tìm đường cứu nước, Người đã đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng
thời cũng tìm hiểu thêm tư tưởng của một số nhà yêu nước lỗi lạc khác châu
Á, nâng nó lên một tầm cao mới phù hợp với cách mạng Việt Nam. Như vậy
tư tưởng Hồ Chí Minh về dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc vừa là sự
kết hợp tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại, vừa thể hiện tinh thần độc lập tự
chủ, sáng tạo của Người trong việc vân dụng những nguyên lý phổ biến của
chủ nghĩa Mác – Lênin vào hoàn cảnh Việt Nam và các nước phương Đông,
mà đặc biệt là tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội nó
chính là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình cách mạng của dân tộc. Chính vì vậy
mà trong diễn văn kỉ niệm 105 ngày sinh chủ tịch Hồ Chí Minh có viết:
“ Người là hiện thân sáng chói của tư tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội là mẫu mực của tinh thần độc lập tự chủ, tự lập tự cường, đổi
mới và sáng tạo”.
Qua tư tưởng và cuộc đời hoạt động cách mạng của Người cùng với thực
tế Việt Nam hiện nay ta càng hiểu rõ nhận định trên.
1

Vấn đề dân tộc trong tư tưởng Hồ Chí Minh được đề cập ở đây không
phải là vấn đề dân tộc nói chung. Khi chủ nghĩa đế quốc đi xâm chiếm thuộc
2
địa để mở rộng thị trường, thực hiện sự áp bức về chính trị, bóc lột về kinh
tế, nô dịch về văn hóa với các nước bị xâm chiếm, thì vấn đề dân tộc đã trở
thành vấn đề dân tộc thuộc địa. Vấn đề dân tộc thuộc địa thực chất là vấn đề
đấu tranh giải phóng của các dân tộc thuộc địa nhằm thủ tiêu sự thống trị của
nước ngoài, giành độc lập dân tộc, xóa bỏ ách áp bức, bóc lột thực dân, thực
hiện quyền dân tộc tự quyết, thành lập nhà nước dân tộc độc lập. Ở thời đại
mà chủ nghĩa đế quốc đã trở thành một hệ thống thế giới, cách mạng giải
phóng dân tộc đã trở thành một bộ phận của cách mạng vô sản, việc nhân
thức và giải quyết vấn đề dân tộc như thế nào có quan hệ tới toàn bộ đường
lối, chiến lược, sách lược của cách mạng giải phóng dân tộc. Tư tưởng Hồ
Chí Minh về vấn đề dân tộc trong thời đại cách mạng vô sản được thể hiện
trong những luân điểm cơ bản sau:
a): Độc lập, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm cuả tất cả các
dân tộc. Lịch sử nước ta không ngừng đấu tranh dựng nước và giữ nước.
Tinh thần yêu nước luôn luôn đứng ở hàng đầu của bảng giá trị tinh thần
truyền thống Việt Nam. Đối với một người dân mất nước, cái quý nhất trên
đời là “ độc lập của Tổ quốc, tự do của nhân dân”. Như Người đã từng nói:
cái mà tôi cần nhất trên trên đời là: Đồng bào tôi được tự do, Tổ quốc tôi
được độc lập….Trên đường tiếp cận chân lý cứu nước, Hồ Chí Minh đã tìm
hiểu như “ Tuyên ngôn độc lập” (1776) của nước Mỹ, “ Tuyên ngôn nhân
quyền và dân quyền” (1791) của cách mạng Pháp, và tiếp cận những nhân tố
có giá trị trong hai bản tuyên ngôn bất hủ ấy. Người đã khái quát nên chân lý
bất di bất dịch về quyền cơ bản cuả các dân tộc: “ Tất cả các dân tộc trên thế
giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống quyền sống,
quyền sung sướng và quyền tự do”. Năm 1919, thay mặt cho những người
Việt Nam yêu nước, Người gửi đến hội nghị hòa bình ở Vécxây một bản
Yêu sách 8 điểm, đòi các quyền tự do, dân chủ cho nhân dân Việt Nam. Bản

được đặt ra. Đây là một vấn đề lý luận quan trọng, có ý nghĩa thực tiễn to
lớn trong thời đại cách mạng vô sản. Vấn đề dân tộc luôn luôn được giải
quyết trên lập trường và theo quan điểm của một giai cấp nhất định và trong
một giai đoạn lịch sử nhất định. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác –
Lênin nhấn mạnh rằng: chỉ đứng trên lập trường của giai cấp vô sản và cách
mạng vô sản mới giải quyết được đúng đắn vấn đề dân tộc. Trong “Tuyên
ngôn của Đảng Cộng sản”, Mác và Ăngghen đã đề cập mối quan hệ giai cấp
và dân tộc: cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản nhằm lật đổ ách thống trị của
giai cấp tư sản, ở giai đoạn đầu của nó là mang tính chất dân tộc, vì “Phong
trào vô sản là phong trào độc lập của khối đại đa số, mưu lợi ích cho khối
4
đại đa số”. Vì vậy, “ cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản , dù về mặt nội dung
không phải là cuộc đấu tranh dân tộc, nhưng lúc đầu lại mang hình thức đấu
tranh dân tộc”. Từ đó, Mác kêu gọi: “giai cấp vô sản mỗi nước trước hết
phải giành lấy chính quyền, phải tự vươn lên thành giai cấp dân tộc, tuy
hoàn toàn không phải theo cái nghĩa như giai cấp tư sản hiểu”. Tuy nhiên ở
thời đại đó, các ông không đi sâu giải quyết vấn đề dân tộc vì về cơ bản vấn
đề dân tộc ở Tây Âu đã được giải quyết trong cách mạng tư sản, nhất là các
ông chưa có điều kiện bàn nhiều về vấn đề dân tộc thuộc địa. Đúng như
Lênin đã nhận xét, đối với Mác so với vấn đề giai cấp vô sản thì vấn đề dân
tộc chỉ là một vấn đề thứ yếu thôi. Đến thời đại Lênin, chủ nghĩa đế quốc đã
trở thành một hệ thống thế giới, cách mạng giải phóng dân tộc đã trở thành
một bộ phận của cách máng vô sản, Lênin mới có cơ sở thực tiễn để phát
triển vấn đề dân tộc thành một hệ thống lý luận, được gọi là học thuyết về
cách mạng thuộc địa. Theo Lênin, cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản ở
chính quốc sẽ không thể giành được thắng lợi nếu nó không biết liên minh
với cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức ở thuộc địa. Người đã bổ sung
khẩu hiệu của Mác thành “Vô sản toàn thế giới và các dân tộc bị áp bức,
đoàn kết lại”. Tóm lại, Mác, Ăngghen, Lênin đã nêu ra những quan điểm cơ
bản về mối quan hệ biện chứng giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp, tạo

đó, tương lai của cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa cũng được nhìn
nhận trong sự phụ thuộc vào thắng lợi của cách mạng vô sản ở chính quốc.
Trái lại vấn đề đặt ra trước mắt cho các nước thuộc địa phương Đông không
phải là làm ngay một cuộc cách mạng vô sản, mà trước hết là phải đấu tranh
giành lại độc lập cho dân tộc rồi mới có địa bàn để tiến lên cách mạng làm
xã hội chủ nghĩa. Yêu cầu bức thiết của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân
tộc không cho phép ỷ lại, ngồi chờ thắng lợi của cách mạng vô sản ở châu
Âu để được trả lại nền độc lập cho các dân tộc thuộc địa. Từ thực tiễn đó
Nguyễn Ái Quốc đã tiến hành đấu tranh phê phán quan điểm sai trái của một
số Đảng Cộng sản Tây Âu trong cách nhìn nhận , đánh giá về vai trò, vị trí,
cũng như tương lai của cách mạng thuộc địa và đi đến luận điểm: Các dân
tộc thuộc địa phải dựa vào sức mạnh của chính mình, đồng thời biết tranh
thủ sự đoàn kết, ủng hộ của giai cấp vô sản và nhân dân lao động thế giới để
trước hết phải đấu tranh giành lại độc lập cho dân tộc, rồi từ thắng lợi của
cách mạng giải phóng dân tộc tiến lên làm cách mạng xã hội chủ nghĩa và
đóng góp thiết thực vào sự nghiệp cách mạng vô sản thế giới. Qua đó có thể
khẳng định: ngay từ khi trở thành người cộng sản, Hồ Chí Minh đã thực hiện
6
được sự kết hợp đúng đắn dân tộc với giai cấp, chủ nghĩa yêu nước với chủ
nghĩa quốc tế, độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội.
Chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc là một động lực lớn của đất
nước. Năm 1924, Nguyễn Ái Quốc viết: ở các nước thuộc địa, “chủ nghĩa
dân tộc là một động lực lớn của đất nước”. Khái niệm chủ nghĩa dân tộc mà
Nguyễn Ái Quốc dùng ở đây, như Mác nói, “không phải theo nghĩa như giai
cấp tư sản hiểu. Chủ nghĩa dân tộc bản xứ mà Người nói ở đây chính là chủ
nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc chân chính của nhân dân Việt Nam đã
được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử, vốn là một động lực tinh thần vô
giá trong các cuộc đấu tranh chông ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc, nó
khác về bản chất so với chủ nghĩa dân tộc sôvanh, vị kỷ của giai cấp tư sản
đã bị lịch sử lên án. Theo phân tích của Người, do kinh tế còn lạc hậu nên sự

các cuộc khởi nghĩa yêu nước lần lượt thất bại, quần chúng cách mạng bị
dìm trong biển máu. Sự thể đau lòng đến nỗi nhà yêu nước Phan Bội Châu
buông lời: “Trăm lần thất bại chưa có một lần thành công”. Sinh ra trong
cảnh nước mất, nhà tan, người thanh niên Nguyễn Tất Thành sau nhiều trăn
trở đã ra đi tìm đường cứu nước vào năm 1911. Sau hơn 10 năm lăn lộn, qua
nhiều nước để tìm tòi và thử nghiệm, Người đã đến với Chủ nghĩa Mác -
Lênin, đến với tư tưởng Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Người cho
rằng phải học tập cách mạng Nga, khi được tiếp xúc: “Bản luận cương về
vấn đề dân tộc và thuộc địa” của Lênin, Người đã sung sướng nói to lên:
“Hởi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là
con đường giải phóng chúng ta!”. Vậy là, từ lòng yêu nước, thương dân thúc
giục Người ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân thì đến với Cách mạng tháng
Mười và chủ nghĩa Lê-nin, Người đã tìm thấy ở đó con đường cứu nước,
cứu dân và giải phóng lao động và quả quyết: “Muốn cứu nước và giải
phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản” .
Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là tư tưởng chính trị đặc sắc
của Hồ Chí Minh còn thể hiện ở tư duy sáng tạo độc đáo của Người đối với
Chủ nghĩa Mác – Lênin về tiến trình, logic phát triển của cách mạng vô sản
ở Việt Nam. Lựa chọn con đường cách mạng vô sản là sự thống nhất giữa
điều kiện khách quan với nhận thức và hoạt động chủ quan của Hồ Chí
Minh. Đó là sự gặp gỡ của thời đại và Hồ Chí Minh, đồng thời cũng là đóng
góp to lớn nhất của Người với thời đại, đặc biệt là đối với các nước thuộc
địa và phụ thuộc. Đi theo con đường cách mạng vô sản, cách mạng giải
phóng dân tộc khỏi ách nô dịch của chủ nghĩa thực dân, giải phóng quần
chúng lao động khỏi áp bức bóc lột và đi đến mục tiêu cao cả của chủ nghĩa
8