Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mục lục
Lời mở đầu 4
Chơng I
Những vấn đề cơ bản về thanh toán không dùng tiền mặt
trong nền kinh tế
1.1. Tổng quát về thanh toán không dùng tiền mặt (Thanh toán qua
Ngân hàng- Kho bạc Nhà nớc)........................................................................... 5
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thanh toán không dùng tiền mặt.................. 5
1.1.2. ý nghĩa của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trờng
5
1.1.3. Điều kiện để khách hàng tham gia thanh toán không dùng tiền mặt... ... 6
1.1.4. Trách nhiệm của Ngân hàng trong thanh toán...........................................6
1.1.5. Thủ tục mở và sử dụng tài khoản tiền gửi...................................................7
1.2. Các thể thức thanh toán không dùng tiền mặt...............................................8
1.2.1. Thanh toán bằng Séc...................................................................................8
1.2.2. Thanh toán bằng Uỷ nhiệm chi- chuyển tiền...........................................14
1.2.3. Thanh toán bằng Uỷ nhiệm thu................................................................17
1.2.4. Thanh toán bằng th tín dụng.....................................................................19
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.2.5. Thanh toán bằng Ngân phiếu thanh toán..................................................20
1.2.6. Thanh toán bằng thẻ thanh toán................................................................22
1.3. Những quy định về thanh toán không dùng tiền mặt ở nớc ta.....................23
1.3.1. Những quy định chung.............................................................................23
1.3.2. Quy định đối với ngời chi trả (Ngời mua)................................................24
1.3.3. Quy định đối với ngời thụ hởng (Ngời bán).............................................24
1.3.4. Quy định đối với Ngân hàng.....................................................................25
1.4. Yêu cầu phát triển và hoàn thiện các thể thức thanh toán không dùng
tiền mặt ở Việt nam hiện nay..............................................................................25
Chơng II

34
2.3.2.2. Thể thức thanh toán bâừng uỷ nhiệm chi chuyển tiền
36
2.3.2.3. Thể thức thanh toán bằng uỷ nhiệm thu
37
2.3.2.4. Thể thức thanh toán bằng ngân phiếu thanh toán
38
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
2.3.2.5. Các thể thức thanh toán khác
38
2.4. Đánh giá chung về thực trạng các thể thức thanh toánkhông dùng tiền
mặt
39
Chơng III
Một số giải pháp góp phần mở rộng và hoàn thiện các
thể thứcthanh toán không dùng tiền mặt ở Chi nhánh
Ngân hàng Công thơng Đống Đa
3.1. Phơng hớng phát triển hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt
ở nớc ta trong thời gian tới
41
3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện và mở rộng hoạt động thanh toán
không
dùng tiền mặt
42
3.2.1. Hiện đại hoá công nghệ thanh toán, nâng cao trình độ cán bộ Ngân
hàng
43
3.2.2. Khuyến khích khách hàng mở tài khoản cá nhân qua đó mở rộng việc
thanh toán qua tài khoản cá nhân

hàng có tác động nhạy bén đối với nền kinh tế là hoạt động thanh toán qua
Ngân hàng (Thanh toán không dùng tiền mặt).
Do nhận thức đợc vị trí và tầm quan trọng của công tác thanh toán,
trong những năm qua Ngân hàng Nhà nớc đã ban hành nhiều chủ trơng, quy
chế mở rộng các quan hệ thanh toán không dùng tiền mặt, góp phần cải thiện
công tác thanh toán, ổn định lu thông tiền tệ, tạo dần thói quen sử dụng công
cụ thanh toán không dùng tiền mặt.
Việc thực hiện đẩy mạnh công tác thanh toán không dùng tiền mặt đã
đạt đợc nhiều kết quả khả quan.Tuy nhiên đây là nghiệp vụ đa dạng, phức tạp,
nhất là trong thời đại kinh tế thông tin và kinh tế tri thức đang dần chiếm u thế
nên nó còn có nhiều tồn tại cần phải sửa đổi,bổ sung kịp thời nhằm mang lại
hiệu quả ngày càng cao hơn. Do vậy trong quá trình học tập và nghiên cứu
trên thực tế tại chi nhánh Ngân hàng Công thơng Đống Đa, nhận thức về tầm
quan trọng của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế, em đã lựa
chọn đề tài Giải pháp mở rộng và hoàn thiện công tác thanh toán không
dùng tiền mặt tại chi nhánh Ngân hàng Công thơng Đống Đa.
Với nhận thức của bản thân còn nhiều hạn chế, kinh nghiệm thực tế
còn ít, thời gian thực tập và phạm vi nghiên cứu có hạn nên đề tài không
tránh khỏi những khiếm khuyết. Vì vậy em kính mong sự tham gia chỉ dẫn
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
của Thầy Đặng Ngọc Đức, các thầy cô giáo bộ môn và Ban lãnh đạo, tập thể
CBCNV chi nhánh NHCT Đống Đa giúp đỡ bổ sung những ý kiến quý báu
để đề tài của em đợc hoàn chỉnh hơn.
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài đợc chia làm 3 chơng:
Chơng I: Những vấn đề cơ bản về thanh toán không dùng tiền mặt
trong nền kinh tế.
Chơng II: Thực trạng về công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại
chi nhánh NHCT Đống Đa.
Chơng III: Giải pháp mở rộng và hoàn thiện các thể thức thanh toán

Ngân hàng hoặc Tổ chức tín dụng khác đóng vai trò trung gian thanh toán.
Do đó tốc độ thanh toán nhanh hay chậm phụ thuộc rất lớn vào hoạt động của
các tổ chức này.
1.1.2 ý nghĩa của thanh toán không dùng tiền mặt
Quá trình sản xuất và lu thông hàng hoá gắn liền với sự ra đời và phát
triển của tiền tệ. Khi nền sản xuất hàng hoá cha phát triển, việc trao đổi với
số lợng nhỏ, trên một phạm vi hẹp thì tiền mặt đợc sử dụng hết sức tiện lợi
nhờ vào sự gọn nhẹ, dễ vận chuyển Khi nền sản xuất hàng hoá phát triển ở
trình độ cao, việc trao đổi hàng hoá đa dạng, với khối lợng lớn trên bình diện
rộng thì việc thanh toán bằng tiền mặt trở nên khồng còn phù hợp, đã bộc lộ
nhiều hạn chế. Nền kinh tế thị trờng đòi hỏi hoạt động thanh toán phải đảm
bảo hiệu quả cao thể hiện ở thời gian thanh toán nhanh, độ tin cậy cao, chi
phí giao dịch thấp, rủi ro ít nhất.
Tổ chức tốt việc thanh toán không dùng tiền mặt sẽ có tác dụng tích
cực về nhiều mặt:
Làm giảm đợc chi phí in ấn, bảo quản, vận chuyển tiền mặt.
Nhờ công tác thanh toán không dùng tiền mặt mà các khách hàng ở xa
nhau vẫn có thể thanh toán tiền hàng hoá dịch vụ nhanh chóng thay vì phải
mất nhiều thời gian để vận chuyển tiền mặt. Có thể nói việc thanh toán không
dùng tiền mặt đã rút nhanh vòng quay vốn của khách hàng.
Đối với Ngân hàng thì thanh toán qua Ngân hàng làm tăng thêm nguồn
vốn tín dụng vì nó sử dụng đợc số tiền tạm thời nhàn rỗi của khách hàng gửi
vào để để đáp ứng nhu cầu thanh toán. Mặt khác ngân hàng thu đợc phí dịch
vụ do thực hiện nghiệp vụ thanh toán giữa các khách hàng.
9
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Thông qua công tác thanh toán không dùng tiền mặt, Ngân hàng có thể
biết đợc phần nào hoạt động thanh toán của khách hàng từ đó tổng hợp số
liệu để biết đợc hoạt động thanh toán vốn chung trong cả nền kinh tế.
1.1.3 Điều kiện để khách hàng tham gia thanh toán không dùng tiền mặt

đốc, chủ doanh nghiệp, thủ trởng đơn vị) ký tên, đóng dấu trong đó phải ghi
rõ:
. Tên đơn vị
. Họ tên chủ tài khoản
. Địa chỉ giao dịch của đơn vị
. Số, ngày tháng năm, nơi cấp giấy chứng minh nhân dân của chủ tài
khoản.
. Tên ngân hàng nơi mở tài khoản.
+ Bảng đăng ký mẫu dấu và chữ ký để giao dịch với Ngân hàng.
. Chữ ký mẫu của chủ tài khoản và ngời đợc uỷ quyền.
. Chữ ký mẫu của kế toán trởng và ngời đợc uỷ quyền
. Mẫu dấu của đơn vị.
- Đối với khách hàng là cá nhân: Muốn mở tài khoản phải lập
+ Giấy đăng ký mở tài khoản do chủ tài khoản ký tên, trong đó phải
ghi rõ: Họ và tên chủ tài khoản, địa chỉ giao dịch của chủ tài khoản, số, ngày
tháng năm,nơi cấp giấy chứng minh nhân dân của chủ tài khoản, tên Ngân
hàng nơi mở tài khoản.
11
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
+ Bản đăng ký mẫu chữ ký của chủ tài khoản để giao dịch với Ngân
hàng. Đối với tài khoản đứng tên cá nhân không đợc thực hiện việc uỷ quyền
ngời ký thay chủ tài khoản, tất cả các giấy tờ thanh toán, giao dịch với ngân
hàng đều phải do chủ tài khoản ký.
Sau khi đã chấp nhận việc mở tài khoản, Ngân hàng thông báo cho
khách hàng biết số hiệu tài khoản, ngày bắt đầu hoạt động của tài khoản.
b) Sử dụng tài khoản tiền gửi:
Chủ tài khoản có toàn quyền sử dụng số tiền trên tài khoản tiền gửi tuỳ
theo yêu cầu chi trả có thể thanh toán chuyển khoản hoặc rút tiền mật. Nếu
chủ tài khoản chi vợt quá số d trên tài khoản thì chịu phạt theo qui định hiện
hành của Ngân hàng. Chủ tài khoản phải tổ chức hạch toán theo dõi và đối

b) Qui định về séc chuyển khoản:
Séc chuyển khoản chỉ đợc dùng trong thanh toán chuyển khoản giữa
các khách hàng mở tại khoản tại một Ngân hàng hoặc hai Ngân hàng khác
nhau nhng phải cùng tham gia thanh toán bù trừ.
Chủ tài khoản muốn phát hành séc chuyển khoản phải ghi bằng mực
không phai, không nhoè, không đợc viết bút chì, bút đỏ. Không đợc ký tên,
đóng dấu vào các tờ séc mà trên đó không ghi đủ các yếu tố (séc khống).
Thời gian hiệu lực của séc chuyển khoản là 15 ngày làm việc kể từ
ngày ngời phát hành séc ghi vaò tờ séc đến ngày ngời thụ hởng nộp séc vào
Ngân hàng.
c/ Sơ đồ quá trình thanh toán séc chuyển khoản:
- Trờng hợp hai khách hàng mở tài khoản trong cùng Ngân hàng:
(2)
13
Đơn vị bán Đơn vị mua
Ngân hàng
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

(1)

(3) (5) (4)

(1): Đơn vị bán cung cấp hàng hoá cho đơn vị mua theo hợp đồng đã
ký kết trớc đó.
(2): Đơn vị mua phát hành séc chuyển khoản trả trực tiếp cho đơn vị
bán.
(3): Đơn vị bán tiếp nhận séc,trớc tiên phải kiểm tra séc còn thời gian
hiệu lực? Đầy đủ căn cứ pháp lý? Có tẩy xoá sửa chữa? Nếu tất cả đều hợp lệ
thì đơn vị bán nộp séc vào Ngân hàng.
(4): Ngân hàng lại một lần nữa kiểm tra tính hợp lệ của tờ séc, sau đó

(5): Ngân hàng bên mua báo có (một hình thức chuyển tiền ghi sổ) cho
Ngân hàng bên bán.
15
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
(6): Ngân hàng bên bán ghi tăng tài khoản ngời bán và báo cho họ biết
(báo có)
Nhận xét: Phơng thức thanh toán này ngay sau khi ngời bán giao hàng
hoá thì nhận đợc séc chuyển khoản nhng ở đây séc chuyển khoản mới đợc
xem nh là giấy hứa trả còn Ngân hàng thì đóng vai trò chủ động hơn trong
thanh toán. Việc ngời bán có đợc trả tiền hay không còn phụ thuộc vào số d
trên tài khoản tièn gửi của ngời mua hàng. Kinh nghiệm thực tế cho thấy nếu
tài khoản tiền gửi ngời phát hành không đủ số d thì việc ách tắc trong thanh
toán thờng xẩy ra.
ở nớc ta các Ngân hàng cha thực hiện việc thấu chi- Nghĩa là cho
khách hàng chi vợt quá số d trên tài khoản tiền gửi ở một mức nào đó. Và khi
đó Ngân hàng sẽ cho vay để thanh toán khi phát hành séc quá số d. Hiện nay
hầu hết các tờ séc chuyển khoản phát hành quá số d Ngân hàng lu giữ và chờ
cho đến khi tài khoản của ngời phát hành đủ tiền sẽ thanh toán kèm theo các
loại phạt.
- Phạt phát hành quá số d:
Công thức tính = Số tiền vợt quá số d x 30%.
Số tiền phạt loại này Ngân hàng sẽ ghi vào thu quỹ nghiệp vụ Ngân
hàng.
- Phạt chậm trả:
Công thức tính = Số tiền trên séc x Tỷ lệ phạt x Số ngày chậm trả.
Trong đó:
+ Tỷ lệ phạt đợc tính bằng lãi suất nợ quá hạn của loại cho vay với lãi
suất cao nhất đang áp dụng tại Ngân hàng.
16
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

- Trờng hợp hai khách hàng mở tài khoản trong cùng Ngân hàng:
(3)
(4)
(5) (6) (1) (2)
18
Đơn vị bán Đơn vị mua
Ngân hàng
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
- Trờng hợp hai khách hàng mở tài khoản ở hai Ngân hàng khác nhau
(3)
(4)
(5) (6) (1) (2)
(7)
(1): Đơn vị mua làm thủ tục xin bảo chi séc.
(2): Sau khi Ngân hàng bảo chi sẽ trả lại séc cho khách hàng.
(3): Ngời bán cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho ngời mua.
(4): Ngời mua trả séc bảo chi cho ngời bán.
(5): Ngời bán nộp séc bảo chi vào Ngân hàng.
(6): Ngân hàng ghi tăng tài khoản tiền gửi đơn vị bán và báo cho đơn
vị bán biết.
(7): Trờng hợp ngời bán và ngời mua mở tài khoản ở hai Ngân hàng
khác nhau thì sau khi Ngân hàng bên bán ghi tăng tài khoản tiền gửi ngời
bán, sẽ gửi giấy báo nợ về Ngân hàng bên mua. Giấy báo nợ với ý nghĩa là
Ngân hàng bên bán ứng trớc tiền trả cho ngời bán do đó nó phải đòi tiền lại ở
Ngân hàng bên mua.
19
Đơn vị bán
Đơn vị mua
Ngân hàng
Bên bán

- Đối với Ngân hàng nếu khách hàng sử dụng hết séc định mức mà vẫn
còn thừa định mức thì phải chuyển trả số tiền thừa đó về tài khoản mà trớc
đây Ngân hàng đã trích. Nếu sử dụng hết tiền định mức mà còn thừa séc
trắng thì phải thu hồi số tờ séc trắng và làm thủ tục huỷ bỏ đồng thời cấp sổ
séc định mức mới nếu khách hàng có yêu cầu.
D/ Séc cá nhân
Séc cá nhân áp dụng đối với khách hàng có tài khoản tiền gửi đứng tên
cá nhân tại Ngân hàng để thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ và các khoản
thanh toán khác.
Séc cá nhân đợc thanh toán giữa các khách hàng có tài khoản ở cùng
Ngân hàng, khác Ngân hàng cùng hệ thống hoặc khác hệ thống có tham gia
thanh toán bù trừ trên địa bàn Tỉnh, Thành phố.
Séc cá nhân cố số tiền trên 5 triệu đồng, ngời phát hành phải đến Ngân
hàng làm thủ tục bảo chi giống nh séc bảo chi.
Ngời thụ hởng nhận séc phải yêu cầu ngời phát hành séc xuất trình
giấy CMND để kiểm tra. Chỉ thu nhận séc do đích thân ngời có tên trên mặt
sau tờ séc phát hành và ký tại chỗ.
Séc cá nhân có thời gian hiệu lực tối đa là 10 ngày làm việc kể từ ngày
ký phát hành séc.
1.2.2 Thanh toán bằng uỷ nhiệm chi - chuyển tiền.
A/ Uỷ nhiệm chi:
a) Khái niệm:
Uỷ nhiệm chi là lệnh chi tiền của chủ tài khoản đợc lập theo mẫu in
sẫn của Ngân hàng yêu cầu Ngân hàng phục vụ mình trích tài khoản của
mình để trả cho ngời thụ hởng.
b) Qui định về uỷ nhiệm chi:
21
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Uỷ nhiệm chi đợc dùng để thanh toán các khoản trả tiền hàng dịch vụ
hoặc chuyển tiền trong cùng hệ thống hoặc khác hệ thống Ngân hàng.

hợp ngời bán và ngời mua tin tởng nhau, uy tín đợc đặt lên hàng đầu. Vì nếu
không ngời mua có thể nhận hàng mà chậm thanh toán do chậm lập uỷ
nhiệm chi hoặc số d trên tài khoản không đảm bảo thanh toán.
23
Đơn vị bán
Đơn vị mua
Ngân hàng
Bên bán
Ngân hàng
Bên mua
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
B/ Séc chuyển tiền:
a) Khái niệm:
Séc chuyển tiền cầm tay là một loại chuyển tiền đợc sử dụng theo yêu
cầu của khách hàng do Ngân hàng lập và trao cho khách sau khi đã lu ký tiền
vào một tài khoản.
b) Quy định về séc chuyển tiền:
Séc chuyển tiền dùng để chuyển tiền giữa những Ngân hàng cùng hệ
thống, khác hệ thống thì phải qua Ngân hàng Nhà nớc.
Muốn sử dụng khách hàng phải lập uỷ nhiệm chi (nếu có tài khoản tại
Ngân hàng) hoặc nộp tiền mặt (nếu không có tài khoản ở Ngân hàng) kèm
giấy CMND của ngời đứng tên trên séc gửi vào Ngân hàng. Sau khi Ngân
hàng trích tài khoản hoặc nhận tiền mặt, Ngân hàng lập séc chuyển tiền và
giao cho khách hàng trực tiếp mang séc vào nộp tại Ngân hàng mà họ định
rút tiền ra.
Thời gian hiệu lực của séc chuyển tiền là 30 ngày kể từ ngày Ngân
hàng lập đến ngày ngời có tên trên tờ séc nộp vào Ngân hàng khác để rút
tiền.
24
Website: Email : Tel (: 0918.775.368