LỜI NÓI ĐẦU
Sự tồn tại và phát tiển của nền sản xuất xã hội gắn liền với sự tồn tại và phát
triển của xã hội loài người . Từ thời kỳ bắt đầu của nền văn minh loài người , con
người đã luôn tìm tòi , sáng tạo ra những cách thức lao động sao cho bỏ ra ít công
sức nhất nhưng lại thu được nhiều kết quả nhất. Trong xã hội hiện đại , cùng với sự
phát triển của nền kinh tế thị trường, con người tiến hành sản xuất với mong muốn
tột cùng là đạt lợi nhuận tối đa với chi phí tối thiểu . Để đạt được điều đó con người
phải tìm ra cách thức quản lý hiệu quả và phù hợp nhất .
Kế toán là một trong những công cụ quản lý sản xuất kinh doanh rất có hiệu
quả . Thông tin kế toán có thể cho nhà quản lý thấy được bức tranh toàn cảnh về
tình hình tài chính của công ty cũng như tình hình cụ thể từng mặt tài chính trong
doanh nghiệp .
Kế toán tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm đưa ra những chỉ tiêu
phản ánh kết quả hoạt động sản xuất của doanh nghiệp . Tính đúng , tính đúng chi
phí sản xuất và gía thành là tiền đề để hạch toán kinh doanh và xác định kết quả
kinh doanh chính xác . Mặt khác , nhờ sử dụng phương pháp tính giá kế toán đã theo
dõi , phản ánh được một cách tổng hợp và kiểm tra được các đối tượng hạch toán kế
toán bằng thước đo tiền tệ . Cũng nhờ có phương pháp tính giá , kế toán tính giá và
xác định được toàn bộ chi bỏ ra có liên quan tới việc thu mua , sản xuất , chế độ tạo
và tiêu thụ từng loại vật tư , sản phẩm , từ đó so với kết quả mua , sản xuất , chế tại
và tiêu thụ từng loại vật tư, sản phẩm , từ đó so với kết quả thu được để đánh giá
hiệu quả kinh doanh nói chung cũng như kết quả kinh doanh từng mặt hàng , từng
loại sản phẩm , dịch vụ và từng hoạt động kinh doanh nói riêng . Có thể nói không
có phương pháp tính giá thì các doanh nghiệp không thể thực hiện tốt chế độ hạch
toán kinh doanh được .
Không những vậy, tài liệu về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm còn là
căn cứ quan trọng để phân tích và đánh giá tình hình thức hiện các định mức chi phí
và dự toán chi phí , tình hình sử dụng tài sản , vật tư , lao động tiền vốn , tình hình
thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp , từ đó có các quyết định
Trang 1
quản lý phù hợp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nội bộ , đưa ra cách quản lý sao

loại, từng nhóm khác nhau theo những đặc trưng nhất định. Trên thực tế, chi phí sản
Trang 3
xuất có thể được phân loại theo nhiều tiêu thức khác nhau. Tuy nhiên, về mặt hạch
toán, chi phí sản xuất thường được phân loại theo các tiêu thức sau:
* Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung , tính chất kinh tế của chi phí : tức là
việc phân loại dựa vào việc các chi phí giống nhau xếp vào một yếu tố không phân
biệt chi phí đó phát sinh trong lĩnh vực hoạt động nào, và ở đâu . Toàn bộ chi phí
sản xuất được chia ra thành 5 yếu tố sau:
Chi phí nguyên liệu , vật liệu : Bao gồm tất cả nguyên vật liệu chính và
nguyên vật liệu phụ …doanh nghiệp sử dụng cho hoạt động sản xuất .
Chi phí nhân công : Bao gồm tất cả tiền lương , phụ cấp , các khoản trích
BHXH , BHYT , KPCĐ theo tỷ lệ quy định của chế độ kế toán hiện hành và các
khoản khác phải trả cho công nhân sản xuất.
Chi phí khấu hao tài sản cố định : là toàn bộ số phải trích trong kỳ đối với tất
cả các loại tài sản cố định trong doanh nghiệp.
Chi phí dịch vụ mua ngoài : là số tiền trả về các loại dịch vụ mua ngoài phục
vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp.
Chi khác bằng tiền : Gồm tất cả các khoản chi phí bằng tiền cho hoạt động
sản xuất trong kỳ trừ các khoản chi phí kể trên .
Phân loại chi phí theo nội dung, tích chất kinh tế của chi phí có tác dụng cho
biết kết cấu, tỷ trọng từng loại chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra trong hoạt động
sản xuất kinh doanh để làm cơ sở lập bảng thuyết minh báo cáo tài chính phục vụ
cho yêu cầu thông tin và quản trị doanh nghiệp; đồng thời còn là căn cứ để lập dự
toán chi phí sản xuất, phân tích tình hình lập dự toán chi phí sản xuất kinh doanh
cho kỳ sau.
* Phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục ( phân loại theo mục đích công dụng
của của chi phí ).
Theo cách phân loại này thì chi phí sản xuất được xếp thành một số khoản mục
nhất định có công dụng kinh tế khác nhau để phục vụ cho yêu cầu tính giá thành và
phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành.Theo quy định hiện nay thì chi phí

cũng như yêu cầu xây dựng giá cả hàng hoá, giá thành được xem xét dưới nhiều góc
Trang 5
độ, nhiều phạm vi tính toán khác nhau. Tuy nhiên, trên thực tế, người ta thường xem
xét giá thành theo 2 góc độ sau:
* Căn cứ vào cơ sở số liệu và thời điểm tính giá : Theo cách này, giá thành được
chia thành giá thành kế hoạch, giá thành định mức và giá thành thực tế:
- Giá thành kế hoạch : Giá thành kế hoạch được xác định trước khi bước vào
kinh doanh trên cơ sở giá thành thực tế kỳ trước và các định mức, các dự toán chi
phí của kỳ kế hoạch.
Giá thành kế hoạch thể hiện mục tiêu phấn đấu về giá thành của doanh
nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch hạ giá
thành của doanh nghiệp.
- Giá thành định mức: Là giá thành được xác định trước khi bắt đầu sản xuất
sản phẩm trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại từng thời điểm nhất định
trong kỳ kế hoạch (thường là ngày đầu tháng). Do vậy, giá thành định mức luôn
thay đổi phù hợp với sự thay đổi của các định mức chi phí đạt được trong quá trình
sản xuất sản phẩm.
Giá thành định mức là thước đo xác định kết quả sản xuất, là công cụ quản lý
định mức, giúp doanh nghiệp đánh giá đúng đắn các giải pháp kinh tế để nâng cao
hiệu quả kinh doanh.
- Giá thành thực tế : là chỉ tiêu được xác định sau khi kết thúc quá trình sản
xuất sản phẩm trên cơ sở các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất sản phẩm.
Giá thành thực tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh kết quả phấn đấu của
doanh nghiệp trong tổ chức, sử dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh
doanh.
Cách phân loại này có tác dụng trong việc quản lý và giám sát chi phí, xác
định được các nguyên nhân vượt (hụt) định mức chi phí trong kỳ hạch toán. Từ đó,
điều chỉnh kế hoạch hoặc định mức chi phí cho phù hợp.
* Căn cứ vào phạm vi các chi phí và giá thành : theo cách này giá thành được chia
thành giá thành sản xuất và giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ:

vụ hoàn thành
Chi phí sản
xuất dở dang
đầu kỳ
Chi phí sản
xuất dở dang
cuối kỳ
Chi phí sản
xuất phát sinh
trong kỳ
=
-
+
gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất cần phải được bồi hoàn để tái sản
xuất ở doanh nghiệp mà không bao gồm toàn bộ những chi phí phát sinh trong kỳ
kinh doanh của doanh nghiệp. Bản chất của giá thành sản phẩm chính là sự chuyển
dịch giá trị của các yếu tố chi phí vào những sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định
đã hoàn thành .
II . Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong
doanh nghiệp
1 . Vị trí , vai trò của kế toán CPSX và tính GTSP .
Hạch toán kế toán - một trong những công cụ quản lý kinh tế rất có hiệu quả
với chức năng phản ánh và giám đốc một cách liên tục, toàn diện và có hệ thống các
mặt hoạt động kinh tế tài chính ở doanh nghiệp - nói chung, hạch toán chi phí sản
xuất và tính giá thành sản phẩm nói riêng, với các phương pháp của mình đã đáp
ứng được nhu cầu hạch toán chặt chẽ quá trình sản xuất trong doanh nghiệp. Cụ thể,
hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm (bằng việc kết hợp giữa các
phương pháp tính giá, chứng từ, đối ứng tài khoản , tổng hợp - cân đối kế toán) đã
ghi nhận và phản ánh sự vận động và biến đổi không ngừng cả về hình thái hiện vật
và giá trị của vật tư, sản phẩm, lao vụ, dịch vụ,... trong quá trình sản xuất vào chứng

Các căn cứ xác định đối tượng hạch toán chi phí sản xuất:
• Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất (sản xuất giản đơn hay phức tạp).
• Loại hình sản xuất (đơn chiếc, sản xuất hàng loạt nhỏ hay sản xuất hàng loạt
với khối lượng lớn).
• Yêu cầu và trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh.
• Các phương tiện tính toán.
1.2 . Các phương pháp tập hợp chi phí sản xuất .
Trang 9
Phương pháp trực tiếp : áp dụng với các chi phí có liên quan đến đối tượng
tập hợp chi phí đã xác định và công tác hạnh toán , ghi chép ban đầu cho phép quy
nạp trực tiếp các chi phí này vào từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí có liên quan
.
Phương pháp phân bổ gián tiếp : Được áp dụng khi một laọi chi phí có liên
quan tới nhiều đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất , không thể tập hợp trực
tiếp cho từng đối . Trường hợp này phải trọn tiêu chuẩn hợp lý để tiến hành phân bổ
chi phí cho các đối tượng có liên quan theo công thức sau :

Ci = H x Ti C : Tổng CPSX đã tập hợp cần phân bổ
H : Hệ số phân bổ
C T : Tổng tiêu chuẩn cần phân bổ
Trong đó : H = -------- Ci : CPSX đã tập hợp cần phân bổ thứ i
T Ti : Tiêu chuẩn phân bổ
1.3 . Kế toán chi phí sản xuất .
1.3.1 . Theo phương pháp kê khai thường xuyên .
a . Kế toán chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp:
* Khái niệm :
Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên, vật liệu chính, vật
liệu phụ, nhiên liệu... được xuất dùng trực tiếp cho việc chế tạo sản phẩm.
* Cách thức tập hợp và phân bổ:
Đối với những vật liệu khi xuất dùng có liên quan trực tiếp đến từng đối

phân bổ
=
x
Tỷ lệ (hay hệ
số) phân bổ
Tổng tiêu thức phân bổ của tất cả các đối tượng
Tổng chi phí vật liệu cần phân bổ
=
Trong đó :
Nợ TK 621 (Chi tiết theo từng đối tượng)
Nợ TK 133 (1331) - Thuế GTGT được khấu trừ (với vật liệu mua
ngoài và doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ).
Có TK 331, 111, 112: Vật liệu mua ngoài.
Có TK 411: Nhận cấp phát, nhận liên doanh.
Có TK 154: Vật liệu tự SX hay thuê ngoài gia công
Có các TK khác (311,336,338...): Vật liệu vay, mượn...
- Giá trị vật liệu xuất dùng không hết:
Nợ TK 152 (Chi tiết vật liệu)
Có TK 621 (Chi tiết theo từng đối tượng)
- Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp theo từng đối tượng
để tính giá thành:
Nợ TK 154 (Chi tiết theo đối tượng)
Có TK 621 (Chi tiết theo đối tượng)
Trang 12
Kết chuyển chi phí
nguyên, vật liệu trực tiếp
Vật liệu dùng không hết nhập
kho chuyển sang kỳ sau
Vật liệu dùng trực tiếp
chế tạo sản phẩm, tiến

tiếp.
- Trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tỷ lệ quy định
Nợ TK 622 (Chi tiết theo đối tượng)
Trang 13
Có TK 338 - Phải trả, phải nộp khác (3382,3383, 3384)
- Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp vào tài khoản tính giá thành
theo từng đối tượng:
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang
Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp
c . Kế toán chi phí sản xuất chung:
*Khái niệm:
Chi phí sản xuất chung là những chi phí cần thiết còn lại để sản xuất sản
phẩm ngoài chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp. Đây là
những chi phí phát sinh trong phạm vi phân xưởng, bộ phận sản xuất của doanh
nghiệp.
* Tài khoản sử dụng:
TK 627 - Chi phí sản xuất chung, mở chi tiết theo từng phân xưởng, bộ phận sản
xuất, dịch vụ. Nội dung và kết cấu của tài khoản này như sau:
Bên Nợ: - Chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh trong kỳ.
Trang 14
Kết chuyển chi phí
nhân công trực tiếp
Các khoản trích BHXH, BHYT,
KPCĐ theo quy định tính vào
chi phí nhân công trực tiếp
xuất.
Tiền lương và phụ cấp
lương phải trả cho công
nhân trực tiếp
TK 621

Có TK 153, 611 - Công cụ, dụng cụ (phân bổ một lần)
- Trích khấu hao TSCĐ của phân xưởng, bộ phận:
Trang 15
Nợ TK 627 - 6274 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
Có TK 214 (Chi tiết tiểu khoản)
- Chi phí dịch vụ mua ngoài:
Nợ TK 627 - 6277 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
Nợ TK 133 (1331) - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 111, 112, 331,...: Giá trị mua ngoài
- Các chi phí phải trả khác tính vào chi phí sản xuất chung trong kỳ (chi phí
sửa chữa TSCĐ, chi phí ngừng sản xuất theo kế hoạch...):
Nợ TK 627 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
Có TK 335 (Chi tiết chi phí phải trả)
- Phân bổ các chi phí trả trước:
Nợ TK 627 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
Có TK 142 (Chi tiết chi phí trả trước)
- Các chi phí bằng tiền khác (tiếp tân, hội nghị,...)
Nợ TK 627 - 6278 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
Có TK liên quan (111, 112)
- Các khoản chi phí ghi giảm chi phí sản xuất chung:
Nợ TK liên quan (111, 112, 152, 138,...)
Có TK 627 (Chi tiết phân xưởng, bộ phận)
- Cuối kỳ, tiến hành phân bổ chi phí sản xuất chung theo tiêu thức phù hợp
cho các đối tượng chịu phí (sản phẩm, nhóm sản phẩm, lao vụ, dịch vụ):
Nợ TK 154 (Chi tiết theo từng đối tượng)
Có TK 627 (Chi tiết theo từng tiểu khoản).
Trang 16
Các khoản ghi giảm chi phí
sản xuất chung (phế liệu thu
hồi, vật tư dùng không hết)

=
Tổng chi phí sản xuấtchung cần phân bổ
Tổng tiêu thức
phân bổ của
từng đối tượng
x
d . Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất theo phương pháp kê khai thường xuyên .
Chi phí sản xuất sau khi tập hợp riêng từng khoản mục sẽ được tập hợp trên
toàn doanh nghiệp và chi tiết cho từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất.
Theo phương pháp này, để tổng hợp chi phí sản xuất, kế toán sử dụng :
TK 154 - Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang.
Nội dung phản ánh của TK 154 như sau:
Bên Nợ: - Tập hợp các chi phí sản xuất trong kỳ (chi phí nguyên, vật liệu
trực tiếp; chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung).
Bên Có: - Các khoản ghi giảm chi phí sản phẩm.
- Tổng giá thành sản xuất thực tế hay chi phí thực tế của sản
phẩm, lao vụ, dịch vụ đã hoàn thành.
Dư Nợ: - Chi phí thực tế của sản phẩm, lao vụ, dịch vụ dở dang, chưa
hoàn thành.
TK 154 được mở chi tiết theo từng loại sản phẩm, từng loại lao vụ, dịch vụ...
của các bộ phận sản xuất - kinh doanh chính, phụ (kể cả thuê ngoài gia công chế
biến).
*Phương pháp hạch toán:
- Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp (chi tiết theo từng đối
tượng, từng phân xưởng, sản xuất, lao vụ, dịch vụ...)
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
Có TK 621 - Chi phí nguyên, vật liệu trực tiếp
- Cuối kỳ, kết chuyển chi phí nhân công trực tiếp (chi tiết theo đối tượng):
Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp

Nợ TK 152, 153, 155: Nhập kho vật tư, thành phẩm.
Nợ TK 632: Tiêu thụ trực tiếp ra ngoài.
Có TK 154 (Chi tiết từng loại hoạt động sản xuất kinh
doanh phụ)
Trang 19
Trang 20
Các khoản ghi giảm
chi phí sản phẩm
Chi phí nguyên,
vật liệu trực tiếp
TK 154
TK 152, 111,...
TK 152, 155
TK 621
Sơ đồ : Hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất
TK 622
Tiêu thụ thẳng
Chi phí sản xuất chung
Chi phí nhân công trực tiếp
TK 157
TK 632
Gửi bán
Nhập kho vật
tư sản phẩm
Tổng giá thành
thực tế sản phẩm,
lao vụ , dịch vụ
hoàn thành
TK 627
DĐK:xxx

Nợ TK 154 Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang .
Có TK631 : Giá thành sản xuất .
- Tính giá thành thực tế của sản phẩm hoàn thành :
Nợ TK 632 : Giá vốn hàng bán .
Có TK 631 : Giá thành sản xuất .
TK 154 TK 631 TK 154
Kết chuyển chi phí sản Chi phí dở dang
phẩm dở dang đầu kỳ cuối kỳ

TK621 TK611,821
Chi phí nguyên liệu Phế liệu thu hồi
vật liệu trực tiếp. sau sản xuất.
TK622 TK138(1388)
Chi phí nhân công trực tiếp. Tiền bồi thường về
sản phẩm hỏng
Trang 22
TK627 TK 632
Chi phí sản xuất chung Giá thành sản xuất của
SP hoàn thành trong kỳ.
Sơ đồ : Hạch toán tổng hợp chi phí sản xuất
2 . Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang .
Sản phẩm dở dang là những sản phẩm chưa hoàn thành đầy đủ các bước gia
công chế biến trong quy trình công nghệ, còn đang nằm trong quá trình sản xuất
hoặc đã hoàn thành nhưng chưa được kiểm tra kỹ thuật.
Để tính được giá thành sản phẩm, doanh nghiệp cần phải tiến hành kiểm kê,
xác định mức độ hoàn thành của sản phẩm và đánh giá sản phẩm dở dang.
2.1 . Đánh giá sản phẩm dở dang theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp .
Theo phương pháp này, trong giá trị sản phẩm dở dang chỉ bao gồm chi phí
nguyên, vật liệu trực tiếp hoặc chi phí vật liệu chính, còn các chi phí chế biến không
tính cho sản phẩm dở dang mà tính hết vào sản phẩm hoàn thành. Phương pháp này

phẩm dở dang đã kiểm kê , xác định ở từng công đoạn sản xuất và định mức từng
khoản mục chi phí ở từng ông đoạn sản xuất và định mức từng khoản mục chi phí ở
từng công đoạn sản xuất tương ứng cho từng đơn vị sản phẩm , để tính ra chi phí
định mức của khối lượng sản phẩm dở dang từng công đoạn , sau đó tập hợp lại cho
từng loại sản phẩm .
3 . Các phương pháp tính giá thành sản phẩm .
3.1 . Đối tượng tính giá thành và kỳ tính giá thành .
Đối tượng tính giá thành là sản phẩm, bán thành phẩm, công việc, lao vụ nhất
định cần phải tính giá thành theo yêu cầu của hạch toán kinh tế nội bộ và tiêu thụ
Trang 24
sản phẩm. Do vậy, về thực chất, xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm chính là
việc xác định sản phẩm, bán thành phẩm, công việc, lao vụ nhất định đòi hỏi phải
tính giá thành một đơn vị.
Khi xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm , cần dựa vào các cơ sở sau :
• Đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất (sản xuất giản đơn hay phức tạp).
• Loại hình sản xuất (đơn chiếc, sản xuất hàng loạt nhỏ hay sản xuất hàng
loạt với khối lượng lớn).
• Yêu cầu và trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh.
• Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất.
Kỳ tính giá thành : là thời kỳ mà bộ phận kế toán giá thành cần phải tiến
hành công việc tính giá thành cho các đối tượng tính giá thành.
Để xác định kỳ tính giá thành, cũng cần dựa vào 4 cơ sở để xác định đối
tượng tính giá thành (đặc điểm quy trình công nghệ sản xuất; loại hình sản xuất; yêu
cầu và trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh và đối tượng hạch toán chi phí
sản xuất). Ngoài ra, còn cần căn cứ vào chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp...
Tại Việt Nam, kỳ tính giá thành có thể là tháng, quý hoặc năm, tuy nhiên, các
doanh nghiệp thường sử dụng kỳ tính giá thành là tháng vì nó phản ánh một cách
thường xuyên hoạt động sản xuất kinh doanh và phát huy được nhiều ưu điểm hơn
so với kỳ tính giá thành quý hoặc năm.
3.2 . Các phương pháp tính giá thành sản phẩm :