nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2007 3

ThS. Đoàn Văn Bình *
ThS. Đoàn Trung Kiên **
1. Khỏi quỏt v bỏn hng a cp v
phỏp lut v bỏn hng a cp
Bỏn hng a cp l phng thc bỏn
hng trc tip, theo ú doanh nghip bỏn
hng hoỏ thụng qua mng li nhng ngi
tham gia bỏn hng nhiu cp, nhiu nhỏnh
khỏc nhau. Ngi tham gia bỏn hng a cp
s nhn c tin hoa hng, tin thng
hoc li ớch kinh t khỏc t kt qu bỏn
hng hoỏ ca mỡnh v ca ngi tham gia
bỏn hng cp di trong mng li do mỡnh
t chc v mng li ú c doanh nghip
bỏn hng a cp chp thun. Phng thc
bỏn hng a cp ó c ỏp dng trong kinh
doanh t nhng nm 1930 ti M nhng
phi n u nhng nm 1980, phng thc
bỏn hng a cp mi thc s phỏt trin
mnh m ti cỏc nc nh M, Canada,
Mexico, Brazil, Anh, Phỏp, c, Thy
in n u nhng nm 1990, bỏn hng
a cp cng ó xõm nhp v phỏt trin

nc v vựng lónh th quy nh v bỏn
hng a cp trong lut cnh tranh, lut
thng mi, lut hỡnh s v cú vn bn
hng dn riờng, cú nc li cú lut riờng
iu chnh bỏn hng a cp v bỏn hng
trc tip. Ngy 3/12/2004 Quc hi nc ta
ó thụng qua Lut cnh tranh, ngy
24/8/2005 Chớnh ph ó ban hnh Ngh
* Cụng ti c phn u t CEO
** Ging viờn Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni nghiên cứu - trao đổi
4
tạp chí luật học số 7/2007
nh s 110/2005/N-CP v qun lớ hot
ng bỏn hng a cp. Lut cnh tranh,
Ngh nh s 110 cựng vi h thng cỏc vn
bn phỏp lut cú liờn quan trong lnh vc
ng kớ kinh doanh, giao kt hp ng,
qung cỏo thng mi, giỏ v qun lớ cht
lng hng hoỏ ó to thnh h thng
phỏp lut v bỏn hng a cp. Phỏp lut v
bỏn hng a cp quy nh nhng ni dung
ch yu nh phm vi iu chnh v i
tng ỏp dng, du hiu phỏp lớ ca bỏn
hng a cp, nhn din hnh vi bỏn hng a
cp bt chớnh, hng hoỏ c kinh doanh
theo phng thc bỏn hng a cp, hp

xó hi. phự hp vi thụng l quc t v
xu hng phỏt trin ca phng thc kinh
doanh a cp Vit Nam trong thi gian ti,
theo chỳng tụi, phỏp lut v bỏn hng a cp
cn hon thin mt s ni dung sau õy:
Th nht, phỏp lut v bỏn hng a cp
Vit Nam cn m rng phm vi ỏp dng.
Theo Lut cnh tranh v iu 1 Ngh
nh s 110/2005/N-CP ngy 24/8/2005 thỡ
phm vi iu chnh ca phỏp lut v bỏn
hng a cp Vit Nam l hot ng bỏn
hng a cp v qun lớ hot ng bỏn hng
a cp trờn lónh th nc Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam. Nh vy, phỏp lut v
bỏn hng a cp Vit Nam khụng iu
chnh hot ng cung ng dch v a cp v
qun lớ hot ng cung ng dch v a cp,
theo chỳng tụi, phỏp lut v bỏn hng a cp
Vit Nam nờn m rng phm vi ỏp dng
i vi c hot ng cung ng dch v a
cp v qun lớ hot ng cung ng dch v
a cp bi nhng lớ do sau õy:
- Hot ng cung ng dch v cng cú
th c kinh doanh theo phng thc a
cp. Vic cỏc doanh nghip kinh doanh theo
phng thc bỏn hng a cp hay cung ng
dch v a cp u xut phỏt t thc tin
kinh doanh, t chin lc v nhu cu kinh
doanh ca h. iu ny cng phự hp vi
quyn t do kinh doanh ca doanh nghip.

và phản ánh nhu cầu thực tiễn trong kinh
doanh mà còn phù hợp với thông lệ và luật
pháp quốc tế.
Khi đã mở rộng phạm vi điều chỉnh thì
pháp luật về bán hàng đa cấp cần phải xây
dựng mới khái niệm kinh doanh đa cấp, bao
gồm cả bán hàng và cung ứng dịch vụ đa cấp
thay cho khái niệm bán hàng đa cấp hiện
nay, đồng thời phải bổ sung danh mục dịch
vụ cấm kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Thứ hai, pháp luật về bán hàng đa cấp ở
Việt Nam cần mở rộng đối tượng được kinh
doanh theo phương thức bán hàng đa cấp.
Pháp luật về bán hàng đa cấp ở Việt
Nam hiện nay chỉ cho phép doanh nghiệp
được kinh doanh theo phương thức bán
hàng đa cấp. Nếu so với hơn 70 năm phát
triển của phương thức bán hàng đa cấp trên
thế giới thì thực tiễn hoạt động của phương
thức bán hàng đa cấp hơn 8 năm qua tại
Việt Nam vẫn chưa giúp phương thức bán
hàng này trở nên phổ biến và dễ nhận biết
hơn, thậm chí đối với cả cơ quan quản lí
nhà nước. Chính vì vậy, Luật cạnh tranh và
Nghị định số 110 đã bó hẹp phạm vi đối
tượng được thực hiện hoạt động kinh doanh
theo phương thức bán hàng đa cấp như đã
nêu trên. Nói cách khác, ở Việt Nam chỉ có
chủ thể kinh doanh nào được gọi là doanh
nghiệp mới có thể kinh doanh theo phương

bn nht ca cỏc ch th kinh doanh trong
nn kinh t th trng.
Th ba, phỏp lut v bỏn hng a cp
Vit Nam nờn cm cỏn b, cụng chc tham
gia vo mng li bỏn hng a cp.
Theo iu 4 Ngh nh s 110, ngi
tham gia vo mng li bỏn hng a cp
phi l cỏc cỏ nhõn cú nng lc hnh vi dõn
s y , ó kớ hp ng tham gia bỏn hng
a cp vi doanh nghip bỏn hng a cp,
tr nhng cỏ nhõn sau õy:
- Ngi ang phi chp hnh hỡnh pht
tự hoc cú tin ỏn v cỏc ti sn xut, buụn
bỏn hng gi, qung cỏo gian di, kinh
doanh trỏi phộp, trn thu, la di khỏch
hng, cỏc ti v la o chim ot ti sn,
lm dng tớn nhim chim ot ti sn,
chim gi trỏi phộp ti sn;
- Ngi nc ngoi, ngi Vit Nam
nh c nc ngoi khụng cú giy phộp lao
ng ti Vit Nam do c quan cú thm
quyn cp.
Vi quy nh trờn, phỏp lut v bỏn hng
a cp Vit Nam khụng cm cỏn b, cụng
chc tham gia vo mng li bỏn hng. Quy
nh ny ó m rng i tng c tham
gia vo mng li bỏn hng ca doanh
nghip bỏn hng a cp v cng l quy nh
mun to iu kin cho cỏn b, cụng chc cú
thờm cụng vic mi cú th lm ngoi gi

cho cụng chỳng.
- Vic cho phộp cỏn b, cụng chc tham
gia vo mng li bỏn hng a cp cú th
lm cho mụi trng kinh doanh núi chung v
hot ng bỏn hng a cp núi riờng cú nguy
c khụng lnh mnh v õy l lớ do m phỏp
lut v doanh nghip cm cỏn b, cụng chc
thnh lp v qun lớ doanh nghip.
(2)
Ngha
l phỏp lut v doanh nghip, khụng cho
phộp cỏn b, cụng chc trc tip hoc tham nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2007 7

gia thnh lp doanh nghip ng thi khụng
c lm ngi qun lớ v iu hnh doanh
nghip bo m cho mụi trng kinh
doanh lnh mnh, trỏnh cỏc hin tng tiờu
cc trong kinh doanh.
Xut t nhng lớ do trờn, theo chỳng tụi
phỏp lut v bỏn hng a cp Vit Nam
nờn cm cỏn b, cụng chc tham gia vo
mng li bỏn hng a cp.
Th t, phỏp lut v bỏn hng a cp nờn
m rng a im tip th bỏn hng a cp.
im b khon 11 iu 3 Lut cnh tranh
quy nh: Hng húa c ngi tham gia

tng khỏc, hoc ti cỏc a im khỏc
khụng phi l ni lm vic thụng thng,
bt k thụng qua cỏc i lớ bỏn hng trc
tip, hoc ngi bỏn hng n cp hoc
a cp, tr cỏc hot ng phỏp lớ c ghi
trong cỏc quy nh cp b.
(3)

Xut phỏt t nhng cn c trờn, chỳng
tụi cho rng phỏp lut v bỏn hng a cp
Vit Nam nờn m rng a im tip th bỏn
hng a cp, cho phộp ngi tham gia bỏn
hng a cp c tip th v bỏn hng hoỏ
ca h bt kỡ õu.
Bỏn hng a cp l phng thc bỏn hng
mi xut hin Vit Nam nờn phỏp lut v
bỏn hng a cp cng l lnh vc phỏp lut
mi chớnh thc hỡnh thnh k t khi Lut cnh
tranh ra i. phỏt huy vai trũ ca lnh vc
phỏp lut cũn non tr ny cng nh ỏp
ng c cỏc yờu cu ca tin trỡnh hi nhp
nn kinh t, theo chỳng tụi vic hon thin
mt s vn trờn l rt cn thit./.

(1).Xem: o lut cm k hoch tip th theo mụ
hỡnh kim t thỏp ca M (2003); Lut tip th a cp
v cm bỏn hng theo mng ca Singapore (2000);
o lut bỏn hng v marketing trc tip ca Thỏi
Lan (2002); Lut bỏn hng tn ca ca Hn Quc
(1995); Quy tc qun lớ kinh doanh a cp ca Trung