Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
LỜI MỞ ĐẦU
Hoa kỳ là một thị trường lớn, đa dạng và phức tạp, sau 10 năm bình
thường hoá quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, thị trường này đã phát triển rất nhanh.
Chuyến thăm lịch sử của Thủ tướng Phan Văn Khải không chỉ điểm lại
sự phát triển quan hệ hợp tác trong 10 năm bình thường hoá quan hệ giữa hai
nước mà mục đích chính là tìm kiếm các giải pháp, xác định phương hướng
để đưa quan hệ 2 nước bước lên một tầm cao mới. Điều này được cụ thể hoá
thông qua hàng loạt các cuộc tiếp xúc cấp cao của Thủ tướng Phan Văn Khải
với Tổng thống Bush, Thượng viện, Hạ viện Hoa Kỳ, giới doanh nghiệp, giới
truyền thông và các tầng lớp xã hội. Các cuộc gặp cấp cao là để thế giới, nước
Mỹ và người Mỹ hiểu đúng đắn hơn, về đất nước Việt Nam, con người Việt
Nam.
Thành công của chuyến thăm còn là sự xác nhận mối quan hệ giữa hai
nước là đối tác tin cậy - hợp tác về nhiều mặt - ổn định lâu dài trên nguyên tắc
tôn trọng lẫn nhau. Đây là tiền đề để hai nước thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ về
nhiều mặt trong đó có quan hệ thương mại. Quan hệ kinh tế thương mại hai
nước sau 10 năm bình thường hoá đã phát triển rất nhanh về nhiều lĩnh vực
thể hiện sự nghiệp đổi mới kinh tế của ta và hội nhập sâu sắc vào thương mại
thế giới, góp phần thúc đẩy quá trình đàm phán gia nhập W.T.O của Việt
Nam. Để tạo điều kiện phát triển hơn nữa một số mặt hàng xuất khẩu sang thị
trường Hoa Kỳ, em xin đi sâu nghiên cứu đề tài: "Thúc đẩy xuất khẩu hàng
dệt may vào thị trường Hoa Kỳ khi Việt Nam chưa gia nhập W.T.O và còn
áp dụng hạn ngạch (quota)".
Nội dung của đề tài được chia làm 3 chương:
Chương 1: Thị trường Hoa Kỳ và cơ hội xuất khẩu của Việt Nam
1
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
sau:
Thứ nhất, tính mở cửa khá cao của thị trường:
Điều này được thể hiện ở chỗ quy chế xuất - nhập khẩu vào thị trường
Hoa Kỳ phù hợp với những nguyên tắc cơ bản của tổ chức Thương mại thế
giới (W.T.O). Hoa Kỳ là nước nhập khẩu lớn các mặt hàng có hàm lượng lao
3
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
động cao như dệt may, giầy dép, đồ dùng gia đình…. , trong đó có những mặt
hàng tiêu dùng thông thường hầu như Hoa Kỳ không còn sản xuất nữa. Hoa
Kỳ phải nhập các mặt hàng này từ các nước Châu Á, đặc biệt là Trung Quốc,
Nhật Bản, Hàn Quốc. Các sản phẩm chế tạo, có hàm lượng vốn và công nghệ
cao được nhập từ Châu Âu và Nhật Bản. Ngoài ra Hoa Kỳ cũng nhập khẩu
hàng hoá từ rất nhiều nước ở các Châu lục khác. Điều này cũng tạo điều kiện
cho các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tìm thấy chỗ đứng tại thị
trường Hoa Kỳ.
Thứ hai, tính quy chuẩn và thống nhất cao độ của sản phẩm đưa vào
thị trường Hoa Kỳ.
Hàng hoá xuất khẩu vào Hoa Kỳ đòi hỏi thực hiện nghiêm túc và chặt
chẽ, nhất là đảm bảo các yêu cầu chất lượng một cách nghiêm ngặt và đồng
bộ. Các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ luôn có ấn tượng và đòi hỏi có uy tín phải
được đặt lên hàng đầu từ khi bắt đầu có mối quan hệ hợp tác. Hàng hoá nhập
khẩu vào Hoa Kỳ thường phải có khối lượng lớn, đúng quy chuẩn, đảm bảo
đúng thời hạn, và không phương hại lợi ích kinh tế của các Công ty Hoa Kỳ.
Từ đó cho thấy chỉ nên lựa chọn và tập trung đầu tư vào một số mặt hàng và
ngành hàng xuất khẩu chủ lực, không dàn trải. (Ngay cả mặt hàng thủ công
mỹ nghệ cũng cần đảm bảo tính thống nhất và có khối lượng đủ lớn).
Thứ ba, tính pháp lý cao của các quan hệ thị trường.
Môi trường pháp lý của Hoa Kỳ là hết sức phức tạp, nhiều khi có sự
5
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
khác như bao bì, mẫu mã, xuất xứ, nhãn hiệu sản phẩm…. Đối với doanh
nghiệp Việt Nam thì đây là những vấn đề còn mới mẻ. Theo các luật sư Mỹ,
vụ kiện cá ba sa đối Việt Nam nặng về khía cạnh chính trị và là điều khó
tránh khỏi. Đây là bài học đắt giá cho các doanh nghiệp Việt Nam và sẽ còn
có nhiều vụ kiện khác có thể xảy ra nữa trong quá trình buôn bán với thị
trường Hoa Kỳ.
Thứ sáu, các hiệp hội kinh doanh có vai trò không nhỏ.
Ở Hoa Kỳ có rất nhiều hiệp hội của các nhà kinh doanh, các hiệp hội
này có vai trò lớn trong việc hướng dẫn và phối hợp hoạt động của các doanh
nghiệp với lợi ích cộng đồng doanh nghiệp tại Hoa Kỳ, trong đó có doanh
nghiệp vừa và nhỏ. Điều đó cho thấy rằng việc thiết lập quan hệ với các hiệp
hội kinh doanh ở Hoa Kỳ là con đường hữu hiệu để tiếp cận và xâm nhập thị
trường Hoa Kỳ, thúc đẩy hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp hoạt động tại
Việt Nam .
Thứ bảy, lực lượng người Việt Nam ở nước ngoài tại Hoa Kỳ có vai
trò quan trọng trong việc xúc tiến thương mại và đầu tư tại Hoa Kỳ.
Lực lượng người Việt tại Hoa Kỳ rất đông lên đến 1,3 triệu người có
khả năng hòa nhập với dân cư sở tại, nhưng tính cộng đồng chưa cao. Vai trò
cầu nối của người Việt là hết sức quan trọng nhưng trong thực tế còn cần
được rèn luyện và thử thách. Phong cách làm việc và phương thức hợp tác
giữa họ với doanh nghiệp trong nước còn nhiều điều phải được rút kinh
nghiệm. Tiềm năng lực lượng sinh viên Việt Nam đang du học tại Hoa Kỳ
chưa được quan tâm đúng mức, tính cộng đồng Việt Nam rất yếu nên khả
6
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
trường xuất khẩu lớn nhất mà còn thông thoáng nhất thế giới đối với sản
phẩm chế tạo từ các nước đang phát triển. Nhập khẩu hàng hoá của Hoa Kỳ từ
Châu Á là 422 tỷ USD (năm 2000), nhiều hơn 50% so với nhập khẩu EU từ
Châu Á. Năm 2000, hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã tăng
128% so với năm 2001, trong khi đó mức xuất khẩu cùng kỳ nói chung của
Việt Nam ra thị trường thế giới chỉ tăng 10%. Mức xuất khẩu các sản phẩm
chế tạo trước đây đã bị hạn chế bởi thuế suất cao của Hoa Kỳ trước Hiệp định
Thương mại, đã tăng đặc biệt nhanh với tốc độ 50% năm. Trong các sản phẩm
chế tạo, sản phẩm xuất khẩu tăng mạnh nhất là hàng may mặc, tăng tới 900
triệu USD trong năm 2002 (gấp 18 lần so với kim ngạch xuất khẩu trong năm
2001). Năm 2002 cũng ghi nhận sự tăng lên nhanh chóng của nhiều mặt hàng
xuất khẩu khác như đồ điện (270%), đồ gỗ (50%), hàng hoá du lịch (5422%)
và các mặt hàng công nghiệp hỗn hợp khác 847% không có gì đáng ngạc
nhiên khi Hoa Kỳ là một thị trường xuất khẩu chủ yếu của các nước đang phát
triển đặc biệt là hàng công nghiệp chế tạo vì Hoa Kỳ chỉ đứng thứ hai sau EU
về quy mô (được xác định bằng GNP tổng thu nhập quốc gia). Tuy nhiên đối
với hàng xuất khẩu Châu Á, Hoa Kỳ còn lớn hơn EU. Theo bảng 1 dưới đây,
nhập khẩu hàng hoá của Hoa Kỳ từ Châu Á năm 2000 là 422 tỷ USD, nhiều
hơn 50% so với nhập khẩu EU từ Châu Á
Bảng 1: Xuất khẩu của Châu Á vào Hoa Kỳ và EU năm 2000
Đơn vị tính: tỷ USD
Mặt hàng
Xuất khẩu
vào Hoa Kỳ
Xuất khẩu vào
EU
Tỷ lệ
Hoa Kỳ/EU
8
9
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Hàn Quốc 3.518
Đài Loan 3.065
Ấn Độ 3.056
Thái Lan 2.541
Inđônêsia 2.440
Philippine 2.316
Banglađét 2.230
Pakixtan 1.865
Xrilanca 1.708
Macao 1.168
Malaysia 895
Singapore 365
Việt Nam 50
Các nước kém phát triển nhất châu Á 40.518
Các nước khác 40.920
Thế giới 81.438
Nguồn: W.T.O-2001
Có thể nói rằng kinh tế Mỹ là nền kinh tế hàng đầu thế giới, đó là điều
không thể phủ nhận. Nó lớn gấp 2,5 lần so với nền kinh tế của Nhật Bản, 6
lần so với Đức và 8 lần so với Trung Quốc - Với thị trường tiêu thụ hàng hóa
rất đa dạng và phong phú - Hoa Kỳ đã trở thành "miền đất hứa" cho bất kỳ
doanh nghiệp nào cũng như bất kỳ quốc gia nào trên thế giới muốn xuất khẩu
hàng hoá vào Hoa Kỳ. Hiện nay, Việt Nam chúng ta cũng đã trở thành bạn
hàng thương mại lớn thứ 44 của Hoa Kỳ và là nước xuất khẩu lớn thứ 38 vào
thị trường này, trong đó hàng dệt may xuất khẩu tăng rất nhanh. Dệt may là
mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ năm 2004
đạt 2,7 tỉ USD chiếm hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào
của Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội chiếm lĩnh thị trường khổng lồ này, đặc
11
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
biệt là hàng dệt may một mặt hàng nhập khẩu với khối lượng lớn của Hoa Kỳ.
Các đơn đặt hàng từ Hoa Kỳ có qui mô lớn hơn nhiều so với các thị trường
khác, kể cả Châu Âu và Nhật Bản, một phần vì Hoa Kỳ có lượng dân số đông
trên 293 triệu người, một phần là do đặc điểm và tính cách của người Mỹ là
"càng lớn càng tốt" khác hẳn với cung cách kinh doanh của người Châu Á
thường ban đầu mới quan hệ buôn bán họ chỉ đặt đơn hàng với khối lượng
nhỏ sau đó nếu tốt thì mới đặt với số lượng lớn. Nói như thế không có nghĩa
là người Mỹ dễ dàng trong chuyện mua bán mà họ rất chặt chẽ và khắt khe
trong việc soạn thảo và ký kết hợp đồng. Vì thế khi làm ăn với các doanh
nghiệp Mỹ, cần phải xem xét các hợp đồng một cách cẩn thận. Ở Mỹ, một
hợp đồng được ký kết bởi các bên liên quan sẽ có sức mạnh toàn năng, trong
khi đó một thỏa thuận miệng thì hầu như không có giá trị
Thứ hai, hiệp định thương mại song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ
(Bilateral Trade Agreement - BTA) được ký kết tháng 7/2000 đã góp phần
tích cực thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ tăng nhanh.
Chỉ qua hơn 1 năm thực hiện BTA, thị trường Hoa Kỳ đã trở thành thị trường
xuất khẩu số một của Việt Nam . Hoa Kỳ đang nhập trên 22% hàng xuất khẩu
của Việt Nam . Hoa Kỳ vừa là thị trường xuất khẩu số 1 vừa là thị trường xuất
siêu lớn nhất của Việt Nam.Các ngành kinh tế Việt Nam đang tạo được đà
phát triển mới như may mặc, giày dép, thủy sản, đồ gỗ, hàng điện tử, thủ công
mỹ nghệ… BTA vừa ràng buộc, vừa làm cơ sở để Việt Nam bổ sung, điều
chỉnh và hoàn thiện toàn bộ hệ thống luật pháp của mình, làm cho hệ thống
luật pháp Việt Nam đồng bộ, thống nhất, ổn định và tương thích với hệ thống
12
Thứ ba, Hoa Kỳ hiện tại là một thị trường lớn cho ngành công nghiệp
dệt may Việt Nam, đây là triển vọng khá sáng sủa bởi vì nhu cầu nhập khẩu
hàng dệt may của Hoa Kỳ rất lớn. Tổng giá trị nhập khẩu hàng dệt may của
Hoa Kỳ vào năm 2002 là 72.18 tỉ USD, vào năm 2003 là 77.43 tỉ USD… Hoa
Kỳ là nước nhập khẩu hàng hoá với khối lượng và quy mô lớn, quan điểm
trong chính sách kinh tế của họ là nhập siêu hàng hoá và xuất siêu dịch vụ.
Do vậy, Việt Nam chúng ta cần phải tích cực hơn nữa trong việc hoạch định
các chiến lược để thâm nhập và mở rộng thị trường này đặc biệt là các doanh
nghiệp dệt may - dự định biến Hoa Kỳ thành thị trường xuất khẩu chính trong
tương lai.
b. Những thách thức đối với các doanh nghiệp dệt may khi thâm nhập
thị trường Hoa Kỳ.
* Các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam rất lớn như: Trung Quốc, Hồng
Kông, Đài Loan, Ấn Độ… đây là những quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu hàng
dệt may vào thị trường Hoa Kỳ cũng như EU… kể từ ngày 1/1/2005, các
nước Trung Quốc, Ấn Độ… được bãi bỏ hạn ngạch khi xuất khẩu hàng dệt
may vào Hoa Kỳ. Ngoài ra các nước này còn được hưởng ưu đãi thuế quan
phổ cập GSP (Generalized System of Preferences) của Hoa Kỳ nên sức cạnh
tranh hàng dệt may của họ rất lớn, mà điển hình là Trung Quốc có số lượng
hàng dệt may xuất khẩu vào Hoa Kỳ cũng như Eu với một kỷ lục chưa bao
giờ có kể từ khi Trung Quốc được gia nhập vào W.T.O cách đây 3 năm. Hàng
14
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
dệt may giá rẻ do Trung Quốc sản xuất đã và đang thống trị thị trường quốc
tế. Mức tăng trưởng mặt hàng này của Trung Quốc quá nhanh sau 1/1/2005.
Các loại áo sơ mi cotton và quần tăng 1.250% trong quý I/2005, đặc biệt là
quần cotton tăng 1.500%, đồ lót tăng 300%. Khối lượng hàng dệt may giá rẻ
do Trung Quốc sản xuất đã và đang ồ ạt thâm nhập thị trường Mỹ và EU làm
* Hàng dệt may Việt Nam cũng chưa phong phú về chủng loại, số
lượng nhỏ chất lượng thấp, giá thành cao, nên sức cạnh tranh và tiêu thụ
không mạnh. Tỷ lệ gia công qua nước thứ ba cao, nên lợi nhuận thấp và
không phù hợp với tập quán kinh doanh của Hoa Kỳ. Đây là khó khăn lớn
nhất mà các doanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải, họ đã phải sử dụng mô
hình CMT để thâm nhập thị trường Hoa Kỳ, trong mô hình này, các Công ty
Việt Nam nhận đơn đặt hàng từ các nước trung gian khác như Trung Quốc,
Đài Loan, Hàn Quốc đây là những nước sẽ thực hiện mọi công việc tiếp thị và
tài chính cung cấp thiết kế và nguyên liệu cho Công ty Việt Nam để may
thành thành phẩm và chuyển đi sang thị trường Hoa Kỳ. Bởi vậy, các doanh
nghiệp Việt Nam cần phải thay đổi chiến lược sản xuất kinh doanh của mình
và phải thu hút đầu tư trực tiếp của các Công ty Hoa Kỳ và nước ngoài để xây
dựng các cơ sở sản xuất hiện đại, quy mô lớn, giá thành hạ, chất lượng cao
thì mới thu được lợi nhuận cao và có khả năng cạnh tranh được với các quốc
gia khác khi xuất khẩu hàng vào Hoa Kỳ.
16
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
* Hiệp định đa sợi cũng là một rào cản cho các doanh nghiệp dệt may
Việt Nam khi thâm nhập vào thị trường Hoa Kỳ. Vì hiệp định đa sợi khuyến
khích các nước xuất khẩu sản phẩm dệt may có nguyên phụ liệu được sản
xuất tại nước xuất khẩu, trong đó nguyên - phụ liệu đang là vấn đề nan giải
cho ngành dệt may Việt Nam, hiện tại ngành may Việt Nam đang phải nhập
khẩu từ 70 - 80% nguyên - phụ liệu từ nước ngoài. Mặc dù trong những năm
qua, chính phủ rất quan tâm đến phát triển diện tích trồng bông, nhưng do khí
hậu và thổ nhưỡng nước ta chưa phù hợp, nên diện tích và sản lượng bông
trong những năm qua, tuy có tăng nhưng không đáng kể. Đặc biệt, vụ bông
vừa qua, diện tích trồng bị thu hẹp, làm sản lượng giảm 20% so với những vụ
trước. Nguyên nhân là do người nông dân chuyển sang trồng cây khác, hạn
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG XUẤT KHẨU HÀNG DỆT MAY
VIỆT NAM VÀO THỊ TRƯỜNG HOA KỲ
1. Thực trạng của hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ khi
Việt Nam chưa gia nhập W.T.O và còn áp dụng quota.
Sau khi Mỹ bỏ cấm vận Việt Nam năm 1994, hai nước tiến hành bình
thường hóa quan hệ chính trị và ngoại giao nhưng về thương mại thì phải sau
khi Hiệp định thương mại Việt - Mỹ (BTA) có hiệu lực (ngày 10/12/2001)
mới có thể nói là bình thường hóa. Chỉ sau khi Việt Nam được hưởng quy chế
tối huệ quốc của Hoa Kỳ thì hàng hoá nói chung và hàng dệt may nói riêng
của Việt Nam mới có khả năng tiếp cận thị trường này ở quy mô lớn. Sau khi
có tối huệ quốc ,từ 2002 đến 2003 xuất khẩu dệt may của Việt Nam đã tăng
nhanh chóng.
Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam được hưởng quy chế tối huệ quốc
khi đưa vào thị trường Mỹ tính cạnh tranh về giá của sản phẩm Việt Nam
được gia tăng đáng kể vì thuế nhập khẩu sẽ giảm bình quân từ 40 - 70 xuống
còn 3-7%
Theo hiệp hội dệt may Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn
ngành 5 tháng đầu năm 2003 đạt 1,3 tỷ USD, tăng 69,5% so với cùng kỳ
2002. trong đó riêng kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ đạt gần 730 triệu
USD, dẫn đầu các thị trường. Tuy tốc độ may của Việt Nam chưa ổn định và
bền vững. Sang năm 2004 mặt hàng dệt may bị hạn ngạch khống chế nên mức
19
Copyright: Tài liệu đại học ©