Tìm hieåu veà nuùi löûa

1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỐ CHÍ MINH
KHOA ĐỊA LÝ
  
LỚP K34A BÀI TÌM HIỂU
ĐỊA CHẤT ĐẠI CƯƠNG GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN : TH.S CHÂU HỒNG THẮNG Nhóm thực hiện:

Nguyễn Ngọc Mai
Dương Quang Phú
Bùi Thị Thủy
Hà Hải Vân Tháng 11/2008

h ú magma (hn hp silicat núng chy) trong lũng t phun ra v
tro lờn mt t. Nỳi la cú th trờn cn,cú th ngm di nc.

Hot ng nỳi la l hin tng phun tro mc ma t trong
lũng t ra ngoi mt cỏch t ngt, gõy thit hi ln cho con ngi
v lm bin i mnh m mụi trng t nhiờn.

Hot ng ca nỳi la khụng phi bao gi cng sy ra t ngt m thng
c d bỏo bi mt lot hin tng nh : khúi trng bc lờn , cú ng t cú
ting m m di t, cỏc khe si quanh ú b cn Thi gian bỏo hiu cú th
nhanh hoc chm t vi thỏng trc .

Theo ngi La Mó thỡ nỳi la xut phỏt t ngn la lũ rốn ca thn la
Vulcan . õy cng l ngun gc ca t Volcano
trong ting Anh
mt ngn nỳi la

Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

4
II. PHN LOI V CU TO
1.Phõn loi
a.Phõn loi theo hot ng:
- Hot ng yờn lng : nham thch t t tro ra,chm rói chy dc sn nỳi
- Hot ng d di : nham thch phun lờn mnh m , bn lờn tri cú th cao
n 15km v chy vi vn tc rt ln cú th 340m/s.
b.Phõn loi theo kiu phun:

Nht Bn cú hn 100 nỳi la, vi trong s ú phun tro quanh nm. Ngn nỳi
th mng Phỳ S ó ngng hot ng t nm 1707, nhng nhng t ng t
nh vo nm 2000 v 2001 ó dy lờn lo lng rng ngn nỳi ó thc dy sau
300 nm ng yờn

- Kiu Vulcano: dung nham c, thng n ln lm b ming nỳi nờn ming nỳi
rng,cn, phun nhiu mõy tro,sn nỳi dc.

Vớ d: nỳi Vulcano Italia

- Kiu Polua: dung nham rt c,cha ra khi ming nỳi ó to thnh khi ỏ bt
mt ming la.Cỏc cht khớ dn li n tung lm v ming la hay sn nỳi.
Vớ d Polua Martanique Ngy
8/5/1962, nỳi Polua n ó hy dit mt
thnh ph vi 30.000 dõn
Ngoi ra cũn cú nỳi m dung nham khi c
khi lng

NỳiVesuvius Italia trong trn phun xut
vo nm 79 ,dung nham thuc loi Vulcano.
n trn phun xut nm 1754,dung nham
thuc loi stromboli.Thi gian sau thỡ dung
nham li l loi Vulcano. Tìm hieåu veà nuùi löûa

6

d.Phân loại theo trạng thái:

Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

7

Mt ct dc ca nỳi la

1. Magma chamber- Ngun dung nham
2. Country rock- t ỏ
3. Conduit (pipe)- ng dn
4. Base- chõn nỳi
5. Sill- mch ngang
6. Branch pipe- ng dn nhỏnh
7. Layers of ash emitted by the volcano- lp tro ng li t trc
8. Flank- sn nỳi
9. Layers of lava emitted by the volcano- lp phỳn thch ng li t trc
10. Throat- hng nỳi la
11. Parasitic cone- chúp ký sinh
12. Lava flow- dũng phỳn thch
13. Vent- l thoỏt
14. Crater- ming nỳi la
15. Ash cloud- mõy bi tro

III. Cỏc giai on phun ca nỳi la
1) Giai on yờn tnh
Tìm hieåu veà nuùi löûa

8

- Nhìn chung không có biểu hiện gì mãnh liệt, đôi khi có khí trắng bốc ra.


trng trong khụng trung gõy sột n.Dung nham cng cú th c phun lờn
cao ri ri xung cỏc vựng xung quanh .
- Cng cú nỳi la m ụi lỳc ch dũng dung nham tuụn chy o t ch khụng
gõy ra ting n.

4) Giai on kt thỳc

- Khụng cũn dung nham v vt liu rn phun ra ngoi .Nỳi la tr li trng thỏi
yờn tnh,cú th ngng phun mt thi gian sau khi b sung nng lng li tip
tc phun.

IV. Cỏc sn phm ca nỳi la

Cỏc sn phm do nỳi la phun ra bao gm cỏc cht khớ , cht lng v
cht c

1) Cỏc Cht khớ
Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

10

Nỳi la t lỳc bt u hot ng n lỳc kt thỳc thng phun khớ ra ngoi
qua cỏc ming nỳi la hoc cỏc khe nt gn nún nỳi la.
- Trong cỏc cht khớ , hi nc chim n 70% n 90% s lng khớ phun ,
Magma cha nhiu SIO2 thỡ cng nhiu hi nc v cỏc khớ bc.
- Ngoi hi nc ra, cũn cú H2S , SO2 , N , O , H , CO 2 , CO , F , Ar , B, Cl S
lng khớ v thnh phn khớ phun cng thay i ngay c trong mt ngn nỳi
la . Cỏc khớ phun thng ng li quanh nỳi la to thnh cỏc sn phm thng
hoa, thng gp l : S , NACl , KCl , CL2S , CuO2
Lng khớ phun mt s nỳi la cú th l rt ln . Chỳng cú th to thnh

45%-55%, FeO
v MgO khỏ
nhiu . Dung
nham Bazo lng
, c ng , chy
vi tc ln ,
cú xu hng san
phng ia hỡnh
to ra cỏc b
mt hay cao
nguyờn rng ln.
- Ngoi ra, cũn cú dung nham trung tớnh :cú thnh phn, c im nm trung
gian gia hai loi nờu trờn
- Dung nham chy thnh dũng, di nhiu km, phõn nhỏnh nu gp chng ngi
vt.Vn tc di chuyn ca dung nham ph thuc vo c lng ca nú . Dũng
dung nham chy vi vn tc núi chung l khong 16km/h,nu a hỡnh dc cú
th t c 80 km/h.

- Dũng dung nham nhanh chúng ngui lp ngoi cựng nhng bờn trong thỡ
thc ra li núng rt lõu (dung nham nỳi Jorullo ó phun vo nm 1750, sau 20
nm ngi ta vncũn cú th t chỏy iu thuc.)

3) Cỏc Cht rn
Cú kớch thc t vi centimet n vi một , cú khi nng n hng tn .c
chia thnh :
- Bom nỳi la ( Volcanic bomb ) : cú ng kớnh trờn 30 mm cho n hng
một . Cú cỏi n 30m,nng n hng chc tn. Cú nhiu kiu hỡnh dng ( hỡnh
git nc, trũn, qu trng, ). Bom t ming nỳi l bn tung lờn tri , thng
cú ting n ln, xoay ln trong khụng trung ri ụng cng li
- Cui nỳi la ( Lapilla ): nhng viờn ỏ nh, b phun lờn v ri thnh trn ma

- Núi lửa phun ra dung nham có nhiệt độ rất cao (trên 1000 ºC). Khi
dung nham chảy qua nơi có mạch nước ngầm sẽ hình thành suối nhiệt
khống.
- Có thể phân biệt suối nhiệt khống nóng và lạnh, cũng có thể phân biệt
thành suối nhiệt khống kiềm và axit. Người ta thường gọi khu nước
suối theo khống chất chính.
- Thành phần của suối nhiệt khống liên hệ mật thiết với thành phần chất
khí núi lửa và thành phần nước ngầm ban đầu.
- Nước suối nhiêt khống có tác dụng rất tốt trong việc trị liệu y khoa.
Ở những nơi có hoạt động kiến tạo mạnh , gần những đứt gãy sâu, rộng cũng có
thể có suối nhiệt khống.

3. Các Geysir
- Là nguồn mạch đặc biệt , vừa phun nước nóng vừa phun hơi nước. Geysir
có thể phun tia nước cao tới 20-40m, nhiệt độ khoảng 80-90ºC.
- Thành phần chủ yếu gồm Oxit silic (SIO2 ), Natri cacbonat , muối clorua,
muối sunfat, cacbonic, H2S…
Tìm hiểu về núi lửa

13
- Geysir thường phun theo định hạn. Mổi lần phun khoảng 10-30 phút, sau
đó nghỉ một vài ngày lại phun tiếp.Sự xen kẻ của kỳ phun và sự ngưng nghỉ
dài ngắn tùy thuộc vào áp lực dứoi sâu của mổi geysir.
Gersir đầu tiên phát hiện ra ở vùng geysir của băng đảo.Ở đây nước phun cao
tới 30m , phun liền trong 10 phút sau đó nghỉ từ 24-30 giờ rồi lại phun tiếp.
Gersir ở Newziland – Hoa Kỳ phun theo định hạn rất đúng vào 1 giờ nhất
định trong ngày. Nước phun thành vòi cao 40m, đường kính 3m, phun lâu mau
khác nhau có thể đến 30 phút.
4. Núi lửa bùn
 Có dạng chóp do bùn tạo thành,hơi


H T Nng l ming nỳi la ó ngng hot
ng hng triu nm, cỏch thnh ph Pleiku
6km ng chim bay. Din tớch 230 ha, sõu t
20-30 m
H Thiờn Trỡ trờn nh nỳi Bc u (Trung Quc) cao 2200 m so vi mt bin,
tng lng nc tớch tr lờn ti 2 t một khi l h sõu nht ca Trung Quc

- Ngoi ra cũn cú dng h hỡnh thnh bi nham thch nỳi la. Nham thch
tro ra, kố chn cỏc dũng sụng hoc thung lng gi l h ch Tc ( h
Kớnh Bc, V i Liờn - Trung Quc )

b. Nún nỳi la
- a hỡnh cú dng nún , i xng hoc khụng i xng, nghiờng t 20-30

Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

15
c. Cỏc cao nguyờn, thung lng
- Dung nham ph mt lp trờn mt
t, sau khi ngui li ,cựng cỏc quỏ
trỡnh phong húa s hỡnh thnh cỏc
dng a hỡnh nh thung lng cao
nguyờn, bn a

bản đồ phân bố núi lửa trên thế giới

 Vành đai lửa Thái Bình Dương
Là một khu vực hay xãy ra động đất, các hiện tượng phun trào núi lửa bao quanh
lòng chảo Thái Bình Dương. Nó có dạng
tương tự hình móng ngựa và dài hơn 40.000
km. Ở đây có khoảng 294 núi với nhiều núi
lửa từ Alaska ( 20 núi ) qua Canada ( 5 núi )
Hoa Kỳ,Trung Mỹ (26 núi), Nam Mỹ ( 46
núi ) đến Nam Băng Châu ( 2 núi ) New
Ziland, Tân NiuGhinê ( 30 núi ), Polynesia
( 23 núi ). Nó gắn liền với một dãy liên tục
các rãnh đại dương, vòng cung quần đảo,
các dãy núi lửa và sự chuyển động của các
mảng kiến tạo. Đôi khi nó còn được gọi là
vành đai địa chấn Thái Bình Dương.
vành đai Thái Bình Dương
Vành đai núi lửa Thái Bình Dương là hệ quả trực tiếp của các hoạt động đĩa kiến
tạo và của sự chuyển động và va chạm của các đĩa lớp vỏ Trái Đất. Phần phía
đông của vành đai này là kết quả của sự lún xuống dưới của các đĩa Nazca và đĩa
Cocos do sự chuyển động về phía tây của đĩa Nam Mỹ. Một phần của đĩa Thái
Tìm hieåu veà nuùi löûa

17
Bình Dương cùng với đĩa kiến tạo nhỏ Juan de Fuca cũng đang bị lún xuống dưới
đĩa Bắc Mỹ. Dọc theo phần phía bắc thì chuyển động theo hướng tây bắc của đĩa
Thái Bình Dương đang làm nó lún xuống dưới vòng cung quần đảo Aleutia. Xa
hơn nữa về phía tây thì đĩa Thái Bình Dương cũng đang bị lún xuống dưới dọc
theo vòng cung Kamchatka - quần đảo Kuril trên phần phía nam Nhật Bản. Phần
phía nam của vành đai này là phức tạp hơn với một loạt các đĩa kiến tạo nhỏ đang


Ngoi ra, cũn cú mt s nỳi la phỏt sinh trong mng, phõn b mt s o
Thỏi Bỡnh Dng, n Dng , i Tõy Dng v trong lc a.

2. Nỳi la trờn th
gii

Trờn th gii, Indonesia,
Nht Bn v M c
xem l ba nc cú nhiu
nỳi la ang hot ng
nht, theo th t gim
dn v mc hot ng
nỳi la Krakatau,
Indonesia

Nỳi la ang hot ng ln nht th gii hin nay ang nm chõu M. ú l
nỳi la Mauna Loa, cao 4171 một so vi mc nc bin. Nỳi la Mauna Loa
qun o Hawaii, gia Thỏi Bỡnh Dng. Mauna Loa cú ng kớnh v i 100
km. Ngoi 4171 một trờn mc nc bin, chõn nỳi nm sõu hn 5000 một di
lũng Thỏi Bỡnh Dng. Vỡ vy, chiu cao thc s ca nỳi la ang hot ng ln
nht th gii l trờn 9000 một. Nm 1883, nỳi la o Krakatau, Indonesia, bựng
n v tr thnh t phun tro mónh lit nht con ngi tng c chng kin Tìm hieåu veà nuùi löûa


Fuji
Japan
3710
Hood
Oregon
3370
Ixtaxihuati
Mexico
5200
Katmai
Alasca
5100
Kenya
Kennia
5117
Kilinanjaro
Tanzania
5800
Lasser
California
3136
Maunaloa
Hawaii
4171
Misti
Peru
5733
Orizaba
Mexico
5610

năm.

Núi Kilimanjaro ở Tanzania: ngọn núi lửa cao nhất châu Phi nằm gần biên giới Tanzania
và Kenya. Đây cũng là một địa điểm du lịch nổi tiếng

Ngọn núi lửa Vesuvius Italy : chính là “hung thần” đã chôn vùi thánh phố cổ Pompei khi
nó phun trào vào năm 79 sau Công nguyên. Vesuvius được mệnh danh là núi lửa nguy hiểm
nhất thế giới.

Tìm hieåu veà nuùi löûa

21

Núi lửa Nyiragongo ở Zaire: ngọn núi lửa nằm trong CH Congo với lần phun trào gần đây
nhất vào năm 2002 cướp đi mạng sống của 45 người và gây nhiều thiệt hại nặng nề.

.
Núi lửa Shiga ở Nhật Bản, ngọn núi lửa đã ngủ yên và trở thành một địa điểm du lịch lý
tưởng.

Núi lửa Ambrym nằm trên quần đảo Vanuatu thuộc Nam Thái Bình Dương là
một trong những ngọn núi rất tích cực hoạt động trong thời gian gần đây.
Tìm hiểu về núi lửa

22

Núi lửa Taranaki (Egmont) ở New Zealand

3. Núi lửa ở Việt Nam


 Ngày 15/02/1923, nhiều vùng thuộc Cù lao Hòn (Phan Thiết) bị chấn động
mạnh va kéo dài suốt 1 tuần. Thủy thủ trên tàu vocasamar đi ngang qua đây
dã thấy 1 đám khói khói đen và cột hơi dày đặt cùng với những tiếng nổ
mạnh. Ngày8/3, Cù lao Hòn phun ra những chất màu xám đen, xám nhạt
gồm hơi nước, bùn, đất. Trước những đợt phun nhiều tiếng nổ phát ra như
bom và hỗn hợp bùn đá bật lên sáng lòa. Ngày 15/3,núi lửa ngừng phun
nhưng hòn đảo vẫn nóng âm ỉ . Đến 20/3, động đất xảy ra, núi lửa phun trở
lại.
 Trước đợt hoạt động của núi lửa Hòn Tro, 8/2/1923 tàu qn sự hồng gia
Anh khi đi qua vùng này còn phát hiện 1 hòn đảo khác cách Hòn Tro 3.7km
cũng phun lửa cao 12m, xung quanh xốy nước rất mạnh.
Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

23
Ngoi t hot ng nm 1923, theo ti liu, ti khu vc Hũn Tro v xung
quanh, ng t v nỳi la cũn xy ra 2 ln cui th k XIX v sm hn.
Nỳi la Hũn Tro cú th hot ng tr li, do vy, vic thit lp trm quan
sỏt a chn o Phỳ Quý, gn cm nỳi la Hũn Tro nhm theo dừi v d
bỏo s xut hin ca nỳi la qua nhng chn ng trc khi phun l rt cn
thit.
Nỳi la cũn phõn b nh Quỏn, Lt, Xuõn Lc, o Phỳ Quc, Phỳ
Quý, Hũn Tranh, Lý Sn,ak Lak Ming nỳi la Cmgar,akLak
Ngoi ra, Vit Nam cũn cú 1 s dng a hỡnh liờn quan nh h nỳi
la(h T-Nng-Gia Lai) hay cỏc cao nguyờn t bazan l sn phm phong
húa t ỏ bazan hỡnh thnh sau khi nỳi la phun.
VII. Nỳi la vi cuc sng
1.Tớch cc


Năm 2000, các nhà khoa học
đã ước tính núi lửa sẽ gây ra
thảm họa rõ rệt cho ít nhất 500
triệu người, tương đương với
dân số tồn thế giới vào đầu
thế kỷ 17

 Có sức tàn phá vơ cùng
to lớn, trong 500 năm
qua, có ít nhất 300.000
người chết vì núi lửa
hàng trăm thành phố,
làng mạc bị chơn vùi, chỉ
tính từ 1880-1990 thì núi
lửa đã làm ít nhất 26.000
người chết. (núi lửa
Bandaixe của Nhật Bản
vào năm 1888 tàn phá
một lúc 7 làng dân cư
đơng đúc. Vùng đảo
Tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

25
Natinika_nỳi la Monpele hy hoi gn nh thnh ph Xanpier lm thit
mng 26.000 ngi.
Khi nỳi la phun kốm theo mựi lu hunh,hi thy ngõn lm ngi hớt phi
cm thy khú th, bng bc xn en, thỳ vt cung cung chy trn, cỏ
v vi sinh vt cht nhiu.
To ra 1 lp bi mng trờn tng bỡnh lu v l lng ú, che bt ỏnh sỏng