Điều trị rối loạn sử dụng
chất trên bệnh nhân HIV
Trung
tâm
Chuyển
giao
Công
nghệ
Điều
trị
Nghiện
chất
Trung
tâm
Chuyển
giao
Công
nghệ
Điều
trị
Nghiện
chất
(VHATTC)
Đại học Y Hà Nội
1/3/2013
PGS. BS. ThS YTCC P. Todd Korthuis
Học giả Fulbright 2012-13 tại Việt Nam

Mục tiêu
1) Xác định tác động của sử dụng chất gây nghiện
lên hiệu quả điều trị và khả năng lây nhiễm HIV

• Tỷ lệ bệnh nhân điều trị HIV gặp các
vấn đề nghiện chất lớn.
•
36
-
50
%
báo
cáo
việc
sử
dụng
không
lành
•
36
-
50
%
báo
cáo
việc
sử
dụng
không
lành
mạnh rượu hoặc các chất khác trên mẫu
bệnh nhân Hoa Kỳ
1-3
1

• Tỷ lệ sử dụng rượu cao
• Tỷ lệ viêm gan B và viêm gan C cao
• Một số NTCMT uống rượu nhiều hơn khi giảm
tiêm chích
1-2
1
Tran Drug Alc Dep 2013
2
Go Intern J Drug Policy 2013
Bệnh nhân HIV có rối loạn lạm dụng
chất
• Tỷ lệ thấp hơn:
• Tham gia và duy trì điều trị HIV
• Được điều trị ARV
1
• Được xét nghiệm tải lượng virus
2
•
Tuân
thủ
điều
trị
ARV
3
•
Tuân
thủ
điều
trị
ARV

9
Wood CMAJ 2003
Bệnh nhân HIV có rối loạn lạm dụng
rượu
• Tỷ lệ thấp hơn:
• Tham gia và duy trì điều trị HIV
1
• Được điều trị ARV
2
• Tuân thủ điều trị ARV
3
•
Giảm
tải
lượng
virus HIV
2,3
•
Giảm
tải
lượng
virus HIV
2,3
• Tỷ lệ cao hơn:
• Nhỡ liều ARV khi uống rượu
4
• Tỷ lệ nhập viện cao hơn
3,5
• Vào cấp cứu nhiều hơn
5,6

Một lần/tuần 1.5 2.2
Hai lần/tuần 2.1 4.0
Hàng ngày 3.3 6.4
Tác động của lạm dụng chất trên HIV
Tăng nguy cơ lây nhiễm
Tiêm chích ma túy (TCMT)
Không TCMT
• Cocaine: tỷ lệ nhiễm HIV cao gấp 3
lần
1
•
Methamphetamines:
tỷ
suất
nguy
cơ
HIV (-)
HIV
(+)
•
Methamphetamines:
tỷ
suất
nguy
cơ
1.46 (1.12-1.91)
2
• Poppers (nitrit hít): tỷ suất nguy cơ
2.10 (1.63-2.70)
2

Tác
động
bất
lợi
đến
điều
trị
HIV (-)
HIV
(+)
•
Tác
động
bất
lợi
đến
điều
trị
• Tác động trực tiếp đến việc HIV
nhân lên?
• Chất dạng thuốc phiện và rượu làm
tăng chết tế bào lympho, tăng HIV
xâm nhập và nhân lên trong tế bào
lympho
2
HIV
(+)
AIDS/Tử vong
1
Kapadia, CID 2005

điều
trị
HIV
có
thể
làm
giảm
•
Không
điều
trị
HIV
có
thể
làm
giảm
chuyển hóa và giải phóng rượu
1
• Nồng độ rượu trong máu cao hơn so với
sau khi bắt đầu điều trị ARV
1
McCance-Katz JAIDS 2012
Các biện pháp điều trị lạm dụng
chất trong chăm sóc HIV
• Thảo luận giữa bệnh nhân – cán bộ y tế
(SBIRT)
•
Có
thể
giảm

dụng
rượu
1, 2
và
các
chất
khác
2
dụng
rượu
và
các
chất
khác
1
Kaner, Cochrane Review 2007
2
Madras Drug Alc Dep 2008
Thảo luận về vấn đề lạm dụng chất &
Nhận điều trị lạm dụng chất (n=696 người
đang hoặc đã từng sử dụng ma túy)
N (%)
Nhận điều trị lạm
dụng chất
aOR (95% CI)*
Thảo luận vấn đề lạm dụng
chất với cán bộ y tế:
Không
Có
382 (54%)

Thụ cảm thể Mu
hoạt động
bên trong
50
60
70
80
90
100
Đồng vận hoàn toàn
: Methadone
Đồng
vận
bán
phần
:
Buprenorphine
(“Cao mức nào”)
Không
sử dụng
Liều cao
Liều CDTP sử dụng
Liều thấp
0
10
20
30
40
50
Đồng

• Đồng vận hoàn toàn CDTP
• Dữ liệu > 40 năm cho thấy:
• Duy trì không sử dụng CDTP
• Giảm nguy cơ TCMT
• Cần giám sát thận trọng
• Khởi liều < 20mg
• Điều chỉnh liều chậm theo triệu
chứng
• ~ 30mg giảm hội chứng cai
• ~ 60-100mg giảm thèm nhớ
Kreek Addict Dis 2010
Mattick Cochrane Rev 2008
Điều trị MMT trên bệnh nhân HIV
• Đối với bệnh nhân TCMT nhiễm HIV,
điều trị MMT làm tăng:
1
• Tuân thủ điều trị ART
•
Giảm
HIV
-
1 RNA
•
Giảm
HIV
-
1 RNA
• Tăng số lượng CD4
• Là lựa chọn tốt nhất cho người nghiện
CDTP có bệnh mạn tính