LỜI MỞ ĐẦU
Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên của kinh tế tri thức, đòi hỏi mỗi con
người phải được đào tạo trình độ học vấn, năng lực ; tu dưỡng rèn luyện phẩm chất
đạo đức, ý thức lao động tốt hơn để có thể đáp ứng những yêu cầu của sự biến đổi
khoa học công nghệ hết sức nhanh chóng.
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước với những mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, hiện nay, con người và nguồn nhân lực được
coi là nhân tố quan trọng hàng đầu, quyết định sự phát triển nhanh, hiệu quả và bền
vững nền kinh tế nước ta. Đó là yếu tố hết sức bức thiết và cần có tính cập nhật, đáp
ứng được yêu cầu về con người và nguồn nhân lực xét trong nước ta nói riêng và
quốc tế nói chung. Chúng ta khẳng định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực
của phát triển kinh tế xã hội đồng thời phải là những con người có tri thức và đạo
đức. Từ đây mỗi con người dần dần về đúng vị trí là một chủ thể sáng tạo ra các giá
trị, bao gồm các giá trị tinh thần và giá trị vật chất, cho bản thân và cho xã hội. Vì
vậy, vấn đề cốt lõi là, ta phải thực hiện chiến lược GDĐT nguồn nhân lực, phát triển
con người một cách toàn diện cả thể lực lẫn trí lực. Nhiệm vụ của GDĐT là đưa con
người đạt đến những giá trị phù hợp với đặc điểm văn hoá và những yêu cầu mới
đặt ra đối với con người Việt Nam để thực hiện quá trình đổi mới của nước ta cũng
như xu hướng phát triển kinh tế nói chung trên thế giới.
Đề tài: Vấn đề triết học về con người và con người trong quá trình đổi mới
hiện nay
Trang 1
NỘI DUNG
Triết học nào cũng phải trả lời bằng cách này hay cách khác câu hỏi: Con
người là gì? Con người sinh ra từ đâu, hoạt động và phát triển ra sao?
Trước khi có học thuyết Mác, những cố gắng của tư duy triết học nhằm đạt
tới sự hiểu biết về con người "cụ thể" hiện thực đều không đem lại kết quả, rốt cuộc
là chủ nghĩa duy tâm vẫn ngự trị trong nhận thức về con người và về đời sống xã
hội.
Chỉ đến triết học Mác, vấn đề con người mới được xem xét một cách nhất
quán, đầy đủ và sâu sắc hơn, trên cơ sở lập trường của duy vật triệt để.

xuất nhất định.Nhân tố quyết định phương thức sản xuất phát triển lại là lực lượng
sản xuất, bao gồm con người và công cụ lao động. Như thế, không phải cái gì khác
mà chính là con người, cùng với những công cụ do họ chế tạo ra, đã quyết định sự
thay đổi bộ mặt xã hội. Vậy xã hội đã sản xuất ra con người với tính cách là con
người như thế nào thì con người cũng sản xuất ra xã hội như thế.
Trong khi phê phán những quan điểm của Phoiơbắc, xuất phát từ những cá
thể cô lập C.Mác đã đưa ra luận điểm nổi tiếng về bản chất con người: "Bản chất
con người không phải là cái trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính
hiện thực của nó, bản chất con người là tổng hoà những quan hệ xã hội". Luận điểm
trên thể hiện những điểm cơ bản sau:
- Khi nói bản chất con người là tổng hoà những quan hệ xã hội, cũng có
nghĩa là tất cả các quan hệ xã hội đều góp phần hình thành bản chất con người,
nhưng có ý nghĩa quyết định nhất là quan hệ sản xuất. Bởi vì, các quan hệ khác đều
trực tiếp hoặc gián tiếp chịu sự quy định của quan hệ này. Mỗi hình thái kinh tế - xã
hội có một kiểu quan hệ sản xuất nhất định giữ vai trò chi phối, và chính kiểu quan
hệ sản xuất đó là cái xét đến cùng, tạo nên bản chất của con người trong giai đoạn
lịch sử đó.
Ở đây, cái phổ biến (cái chung của nhân loại) tồn tại và thể hiện qua cái đặc
thù (hình thái xã hội, giai cấp) và cái đơn nhất(cá nhân từng con người). Do đó, khi
bàn đến bản chát chung của con người không thể gạt bỏ bản chất giai cấp của các
tầng lớp khác nhau; và ngược lại khi nói bản chất giai cấp của các tầng lớp khác
nhau không được quên bản chất chung của con người. Nhưng từ đó quy bản chất
con người chỉ còn là bản chất giai cấp và tất cả mọi hoạt động của con người đều
được giải thích trực tiếp từ đây lại là xuyên tạc thực chất quan điểm macxít về bản
Trang 3
chất con người. Đây là một quan hệ không thể tách biệt của các thứ bậc về bản chất
trong con người.
- Các quan hệ xã hội không phải chỉ xét ở quan hệ ở từng hình thái xã hội
riêng biệt mà còn khái quát những quan hệ xã hội chung thể hiện qua từng chế độ,
thời đại riêng biệt. Quan hệ xã hội vừa diễn ra theo chiều ngang (đương đại) vừa

chất con người, song không có nghĩa là, chủ nghĩa Mác- Lênin coi nhẹ mặt tự nhiên,
phủ nhận cái sinh vật trong yếu tố cấu thành bản chất con người. Bởi vì theo C. Mác
"giới tự nhiên là thân thể của con người, thân thể mà với nó con người phải ở lại
trong quá trình thường xuyên giao tiếp để tồn tại. Nói rằng đời sống thể xác và tinh
thần của con người gắn liền với giới tự nhiên, nói như thế chẳng qua chỉ có nghĩa là
giới tự nhiên gắn liền với bản thân giới tự nhiên, vì con người là một bộ phận của
giới tự nhiên".
Con người và con vật đều có những nhu cầu như ăn uóng, tính dục…, nhưng
C. Mác đã từng vạch ra tính chất khác nhau của những nhu cầu ấy: con người hoạt
động theo bản năng, con người hành dộng theo ý thức. Và chính mặt xã hội của con
người đã làm cho mặt sinh vật trong con người phát triển ở trình độ cao hơn những
động vật khác.
Con người sống, hoạt động không phải chỉ theo những bản năng di truyền
sẵn có như các động vật thông thường mà chủ yếu theo sự phát triển của văn hoá,
của tiến bộ lịch sử - xã hội. Khác con vật, con người ngoài chương trình di truyền,
còn có chương trình kế thừa về mặt xã hội. Bằng con đường giáo dục, chương trình
này truyền lại kinh nghiệm của những thế hệ trước cho các thế hệ sau. Những đặc
điểm di truyền của từng người vừa bảo đảm những thuộc tính sinh học của mình,
vừa bảo đảm để con người tiếp thu chương trình xã hội.
Ngày nay, mối tương quan giữa mặt sinh vật và mặt xã hội trong sự phát
triển của con người vẫn là đối tượng của những cuộc tranh luận khoa học gay gắt.
Nhiều nhà khoa học tư sản vẫn đem đối lập và tách mặt sinh học khỏi mặt xã hội.
Chẳng hạn, phải duy sinh vật tuyệt đối hoá yếu tố sinh vật trong sự phát triển của
con người. Họ tuyên truyền thuyết Đácuyn xã hội. Đại biểu trường phái này là:
Ph.Nítsơ, Trenherơlen, Klovenơ…
Nhiều tác giả như Liônen Tigơ và Rôbin Phốcxơ cắt nghĩa hành vi của con
người theo quan điểm di truyền học…
Trang 5
Chủ nghĩa Phơrớt cho rằng, toàn bộ cái xã hội trong tâm lý học người chỉ là
mặt khác nhau của giới tính, là sự biểu hiện quanh co của những đam mê bẩm sinh.