5

VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI CÁC HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP Ở TỈNH BÌNH
ĐỊNH
Trịnh Văn Sơn
Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế

1. Đặt vấn đề
Trong những năm qua với cơ chế nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của
Nhà nước đã đưa đến những biến đổi to lớn về kinh tế và xã hội, sản xuất và đời
sống trong nông nghiệp, nông thôn. Cùng với những thay đổi đó, vai trò chủ yếu
của các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp cũng có những đổi thay theo hướng đa
dạng và hiệu quả. Chức năng chủ yếu của các HTX nông nghiệp hiện nay là thực
hiện hoạt động dịch vụ trong nông nghiệp, đáp ứng các nhu cầu về sản xuất và
tiêu thụ nông sản phẩm hàng hoá cho các hộ gia đình nông dân, đồng thời góp
phần thúc đẩy quá trình phân công lại lao động xã hội và quá trình công nghiệp
hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn.
Trong giai đoạn 2000 đến 2003, hầu hết các HTX ở tỉnh Bình Định đã có
những chuyển đổi cơ bản về cả phương diện số lượng lẫn chất lượng, phần lớn
các HTX đã kinh doanh tương đối có hiệu quả, mở rộng qui mô sản xuất và làm
nền tảng cho sự phát triển kinh tế xã hội ở địa phương. Tuy nhiên, bên cạnh
những thành tích đạt được, loại hình HTX dịch vụ nông nghiệp vẫn còn bộc lộ
những tồn tại và nhiều vấn đề cần được nghiên cứu, quan tâm và giải quyết. 6

Vì vậy, đánh giá thực trạng và những vấn đề về đổi mới của các HTX nông
nghiệp một cách nghiêm túc sẽ có một ý nghĩa rất lớn trên cả giác độ quản lý và

một sự cố gắng rất lớn trong quá trình chuyển đổi, đã góp phần không nhỏ trong
việc nâng cao đời sống và từng bước xóa đói, giảm nghèo ở nông thôn.
Bảng1: Tình hình dịch vụ của các HTX cho hộ gia đình ở Bình Định
ĐVT: % theo tổng số
HTX 8

(Nguồn: số liệu điều tra 218 HTX)
Các khâu dịch vụ của
HTX
cho hộ gia đình
Năm
2000
Năm
2003
So sánh
Mức độ đáp
ứng nhu cầu
(%)
1. Thuỷ lợi
2. Khuyến nông
3. Giống cây trồng
4. Vật tư nông nghiệp
5. Làm đất
6. Điện dân dụng và sản
xuất
7. Tín dụng nội bộ
8. Tiêu thụ sản phẩm

+14,1
+8,7
+7,8
95
85
41
69
88
89
55
42
38
40 9

Nhìn chung các HTX dịch vụ nông nghiệp hiện nay đã phần nào thực hiện
tốt các khâu dịch vụ phục vụ trực tiếp cho các nông hộ, giúp cho họ ổn định và
phát triển. Trong số các loại hình dịch vụ, trước hết phải nói rằng dịch vụ thủy
lợi, bảo vệ thực vật và cung ứng vật tư nông nghiệp là những dịch vụ được các
hộ gia đình xã viên quan tâm. Song sự đáp ứng loại hình dịch vụ này của các
HTX vẫn chưa thể thỏa mãn nhu cầu đòi hỏi thực tế, mới chỉ đáp ứng theo từng
loại tương ứng là 95%, 85% và 69%. Những tồn tại này có thể khẳng định,
nguyên nhân chủ yếu là do các HTX mới chuyển đổi nên còn quá nhiều rụt rè và
bỡ ngỡ trước sự khắc khe và đầy biến động của nền kinh tế thị trường, do trình
độ tổ chức và khả năng quản lý của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, do thiếu năng động
trong việc tìm kiếm nguồn hàng hoặc do ảnh hưởng của giá cả vật tư cung ứng.
Những thay đổi của các tổ chức kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX kinh
doanh, dịch vụ nông nghiệp đã và đang thể hiện vai trò của mình trong quá trình

doanh dịch vụ của các HTX hiện nay. Số vốn lưu động chiếm khoảng 40%,
nhưng chủ yếu lại bị các hộ gia đình xã viên chiếm dụng. Vì thế, các HTX đã tỏ
ra thiếu vốn trầm trọng và sẽ ảnh hưởng đến tính linh hoạt trong kinh doanh dịch
vụ; dẫn đến kém năng động và nhạy bén trước sự đòi hỏi của cơ chế thị trường.
Xét về trình độ quản lý của đội ngũ các nhà quản lý HTX là tương đối thấp:
Các chủ nhiệm HTX có trình độ sơ cấp chiếm trên 45%, trung cấp 35% và đại
học, cao đẳng khoảng 20%. Số cán bộ là trưởng ban kiểm soát chưa qua đào tạo
chuyên môn chiếm trên 52%. Điều đó đòi hỏi phải cần có một đội ngũ cán bộ
quản lý có trình độ nghiệp vụ, chuyên môn cao, am hiểu thực tế, nhạy bén, năng
động và có trách nhiệm. 11
Với sự chuyển đổi của mình, đa số các HTX, mặc dầu chưa đáp ứng đủ yêu
cầu, nhưng hiệu quả hoạt động của các HTX kiểu mới này đã mang lại lợi nhuận
nhất định, lợi nhuận bình quân của mỗi HTX đạt khoảng từ 25 đến 30 triệu
đồng/năm, tỷ suất sinh lời trên vốn sản xuất bình quân là 3%. Có thể nói trong
điều kiện hiện nay, chuyển đổi loại hình HTX kiểu cũ sang kiểu mới đánh dấu
một sự thay đổi khá phù hợp với quá trình phát triển kinh tế và xã hội ở nước ta
nói chung và Bình Định nói riêng. Như vậy, thay đổi cơ chế quản lý, cơ cấu tổ
chức, nội dung và chức năng hoạt động đó là một yêu cầu khách quan đối với sự
nghiệp đổi mới các HTX nông nghiệp để đáp ứng những đòi hỏi của thực tế và
yêu cầu của quá trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và
nông thôn ở Bình Định.
3. Những vấn đề đổi mới của HTX
- Đổi mới tổ chức bộ máy và ban quản lý HTX:
Thực hiện chỉ thị 146CP (02-10-2001) của Thủ tướng Chính phủ và chỉ thị
của UBND tỉnh Bình Định về chấn chỉnh và đổi mới HTX., các HTX đã tiến
hành đổi mới mà trước hết từ khâu tổ chức bộ máy và Ban quản trị HTX với tinh
thần phải gọn gàng, năng động, tránh kồng kềnh kém hiệu quả. Vì vậy, việc qui

của 218 HTX thể hiện như sau:
Bảng 2: Kết quả phân loại các HTX nông nghiệp ở Bình Định 13
(Nguồn: dựa vào số liệu điều tra 218 HTX)
4. Những giải pháp chủ yếu thực hiện đổi mới HTX:
- Cần tổng kết và đúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn chuyển đổi của các HTX
theo loại hình kiểu mới, để có những cơ sở đề xuất các chủ trương, chính sách
phù hợp trong chỉ đạo và thực hiện.
- Cần có chính sách mở để tạo điều kiện cho các HTX mở rộng các mối
quan hệ liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp Nhà nước, các tổ chức xã hội
thực hiện các hợp đồng cung ứng vật tư, bao tiêu sản phẩm.
- Trung tâm khuyến nông, Công ty Vật tư Nông nghiệp, Chi cục Thú y và
Bảo vệ thực vật, Công ty Thủy nông, Công ty Giống cây trồng của Tỉnh cần
quan tâm giúp các HTX trong việc chuyển giao kỹ thuật mới đến các hộ nông
dân, cung cấp các dịch vụ kịp thời.
Loại HTX Năm 2002 Năm 2003
Tổng số HTX 218 100,0 218 100,0
1. HTX khá
2. HTX trung bình
3. HTX yếu kém
75
99
44
34,4
45,4
20,2
78
102

TÀI LIỆU THAM KHẢO 15
1. Chỉ thị 68/CP của Chính phủ
2. Các tài liệu điều tra và hoạt động của các HTX - Tỉnh Bình Định
3. Báo cáo tổng kết tình hình thực hiện chỉ thị 68/CT/TW của Ban Bí thư -
Sở nông nghiệp Bình Định đầu năm 2002.
4. Báo cáo tổng kết tình hình thực hiện kế hoạch năm 2002 và phương
hướng năm 2003 của Sở Nông nghiệp Bình Định.
5. Niên giám thông kê tỉnh Bình Định (2002, 2003)
6. Luật HTX (1993), Hiến pháp (1992) RENOVATION OF FARMING COOPERATIVES IN BINH DINH
PROVINCE
Trinh Van Son
College of Economics, Hue University
SUMMARY
The present form of agricultural co-operatives in Binh Dinh Province a
conversion from the traditional one. The major function of the present
cooperatives is doing business and providing services for farming households. 16
The activities conducted by these new cooperatives have brought about a
great positive influence upon the agricultural development and growth of the
country.
Till the present time, this new form of co-operatives in Binh Dinh Province
has become stable and is on its first stage of development.