Máy sấy lúa vỉ ngang ở Đồng bằng Sông Cửu Long: Vấn đề đánh giá các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, bao gồm độ nứt gãy hạt lúa sấy
PHÁT TRIỂN MÁY SẤY VỈ NGANG
ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG TRONG 25 NĂM QUA
và CÁC VẤN ĐỀ ĐÃ GIẢI QUYẾT BẰNG SẤY MÁY
Số lượng máy sấy tĩnh vỉ ngang tăng nhanh, đặc biệt trong 10 năm qua. Từ mẫu máy đầu tiên lắp
đặt tại Huyện Kế Sách (Sóc Trăng) năm 1982, đến cuối 1997 có 1500 máy; cuối 2006, có khoảng
6000 máy ở ĐBSCL. Các máy này đã:
9 Giải quyết sấy 30 % lúa Hè-Thu ở Đồng bằng Sông Cửu Long.
9 Làm cho dân tin được: sấy đúng kỹ thuật, chất lượng lúa tốt hơn phơi.
9 Giảm hao hụt sau thu ho
ạch; lúa không bị ẩm mốc, lên mộng vì trời mưa.
9 Giá thành sấy chấp nhận được, nghĩa là thấp so với khaœ năng bị hao hụt.
Hao hụt do không phơi sấy kịp thời, được hiểu theo cách đơn giản nhất là làm giảm giá trị hạt lúa.
Ví dụ: 1 kg hạt, thay vì bán 2500 đ/kg, do bị xuống cấp vì mưa, chỉ bán được 2250 đ/kg. Mất 250
đ, nghĩa là bị hao hụt 10 %. Mất dù chỉ 1 % của 6 tri
ệu tấn lúa Hè-Thu ở ĐBSCL đã là một con số
khổng lồ, tương ứng với 100 tỷ đồng hay khoảng 7 triệu USD.
VẤN ĐỀ NỨT GÃY HẠT LÚA SẤY
Tuy nhiên, phơi /sấy không đúng kỹ thuật cũng gây thiệt hại; với lúa, phổ biến nhất là hạt gạo bị
nứt bể khi xay xát. Phơi/ Sấy “sai”, ví dụ như phơi mớ ngoài đồng làm hạt bị hồi ẩm, hoặc dùng
nhiệt độ cao đến 60
o
C Sấy “đúng” nghĩa là sử dụng nhiệt độ và lượng gió sao cho độ thu hồi
gạo nguyên cao. Thử so sánh 2 trường hợp sau, với số liệu khảo sát tại Long An 1996, nhưng cập
nhật theo giá cả hiện tại:
(TÍNH VỚI 100 KG LÚA) :
Sấy “Đúng” : Thu hồi 62 kg “Gạo 10” (là gạo có 10 % tấm).
Sấy “Sai” : Thu hồi chỉ 50 – 54 kg “Gạo 10”
nghĩa là số gạo biến thành tấm tăng thêm ≈ 7 – 10 kg.
Nếu: Giá “Gạo 10” là 4300 đ/kg và Giá Tấm là 2700 đ/kg, chênh lệch 1600 đ/kg,
Thì: “thủ phạm phơi sấy” đã lấy đi của người nông dân chủ lúa ≈11.000- 16.000 đ /(100 kg lúa)

CÁC KẾT QUẢ SƠ BỘ: MÁY SẤY 8 TẤN/ MẺ
ĐẢO CHIỀU KHƠNG KHÍ SẤY SRA-8 (MẪU 2006)
• Đảo chiều gió làm giảm thời gian sấy. Lấy Tốc độ bốc ẩm (kg H
2
O /giờ/ kg lúa vào) làm chỉ
tiêu so sánh, đảo gió có tốc độ bốc ẩm gấp đơi so với khơng đảo gió.
• Đảo gió có tác dụng rõ rệt làm đồng đều ẩm độ cuối. Hình 1a và 1b là diễn biến ẩm độ các túi
mẫu đặt ở lớp dưới và lớp trên của khối lúa sấy.
MẺ 3 (sấy 50 oC + 43oC, CÓ đảo gió)
0
5
10
15
20
25
30
02468101214
Thời gian sấy, giờ
Ẩm độ MC %(wb)
Dưới 1
Dưới 2
Dưới 3
Dưới 4
Dưới 5
Trên 1
Trên 2
Trên 3
Trên 4
Trên 5
MẺ 7 (sấy 50 oC +43 oC, KHÔNG đảo gió)

C và 52++43
o
C. Vì vậy:
• Quyết định chọn chế độ có đảo gió và nhiệt độ 52++43
o
C là dựa trên chỉ tiêu tốc độ bốc ẩm
để đạt tính kinh tế hơn.
• Các số liệu khác:
- Nhiệt độ sấy khá ổn định, giữ được trong vòng ± 2
o
C.
- Chi phí trấu: 55 kg / tấn lúa khơ, với ẩm độ đầu 28 %. Ẩm độ đầu bớt đi 2%, tiêu thụ trấu bớt
đi 7 kg/ tấn khơ. (Lò đốt trấu tiêu thụ 30- 40 kg /giờ)
- Chi phí diesel : 2,0– 2,5 Lit/ tấn lúa khơ. (Tiêu thụ 1,5- 1,8 Lít /giờ)
- Thời gian thao tác đảo gió: 10 phút (2 người).

TÍNH TỐN KINH TẾ
ĐẦU TƯ máy sấy 54 triệu đồng (cả động cơ diesel), chưa kể nhà mái che 5- 12 triệu đồng.
CHI PHÍ MẺ SẤY(theo cách tính đơn giản của người chủ máy) 8- 8,5 tấn lúa tươi, có đảo gió
Thời gian sấy 8 - 10 giờ. Số lượng bao lúa khoảng160 bao * 50kg/bao = 8000 kg.
Sản phẩm lúa khơ ≈ 7500 kg. Tùy theo ẩm độ đầu, tính với 2 mức thời gian sấy (8 h và 10 h)
A Khoản chi Đơn giá Thành tiền Ghi chú

STT
8 giờ 10 giờ
1 Bốc vác 600đ /bao 180 000 180 000 vào ra lúa
2 Công canh lò 50 000đ /mẻ 50 000 50 000
3 Dầu diesel, 1.6 lít/h 8000 đ/Lit 102 400 128 000
4 Trấu, 40 kg/h 100 đ /kg 32 000 40 000 1 000đ/ bao 10 kg


tháng 2 – 2007.
Số liệu khảo nghiệm máy sấy SRA-8 do KS Lê Quang Vinh và KS Trần Thị Thanh Thủy (Trung tâm Năng
lượng và Máy Nông nghiệp thuộc ĐHNL HCM) thực hiện. Máy sấy SRA-8 tại HTX Tân Phát A (Ảnh bìa)
theo thiết kế của Trường Đại học Nông Lâm TP HCM, mẫu 2006 cải tiến từ mẫu SRA-8 đầu tiên lắp đặt
năm 2001 tại Long An. Quạt hướng trục 2 tầng và lò đốt trấu do cơ sở Phan Tấn (Huyện Tháp Mười, Đồng
Tháp) chế tạo theo b
ản thiết kế gốc của ĐHNL HCM. Giám sát lắp đặt máy sấy: KS Lê Quang Vinh và KS
Bùi Văn Dương (Trung tâm Khuyến Công , thuộc Sở Công nghiệp Kiên Giang). Trường Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh Chương trình CARD 026 / VIE05
Máy sấy lúa vỉ ngang
ở Đồng bằng Sông Cửu Long:
Vấn đề đánh giá các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật,
bao gồm độ nứt gãy hạt lúa sấy
2007
Địa chỉ liên hệ:
TS Trương Vĩnh
Chủ nhiệm Chương trình CARD 026/VIE05
Trường Đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh
Khu phố 6, Phường Linh Trung, Quận Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh
Điện thoại: 08.7242527 , 0903862721