Bí quyết xây dựng đạo đức kinh doanh
Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009

51

Nguyễn du san
Viện Nghiên cứu Trung Quốc ho dù là một khái niệm không
dễ dàng xác định vì phạm vi
của nó khá rộng, song trên
nhiều phơng diện, đạo đức kinh doanh
vẫn đợc coi là hệ thống các quy tắc và
chuẩn mực nh tính nhân văn, tính
trung thực, tính cộng đồng có tác dụng
hớng dẫn hành vi trong mối quan hệ
kinh doanh. Chúng đợc những ngời
hữu quan (ngời đầu t, khách hàng,
quản lý, ngời lao động, đại diện cơ quan
pháp lý, cộng đồng dân c, đối tác, đối

thức to lớn đang đặt ra từ cuộc khủng
hoảng kinh tế toàn cầu.
1. Làm mới các giá trị đạo đức á
Đông truyền thống
Từ góc độ nghiên cứu các giá trị đạo
đức kinh doanh, chúng tôi cho rằng, một
trong những bí quyết tạo nên thành công
C
CC
C
nguyễn du san

Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009

52

của hệ thống doanh nghiệp t nhân ở các
nớc Đông á chính là sự hoàn thiện và
tuân thủ hệ thống chuẩn mực đạo đức
dựa trên việc làm mới các giá trị cộng
đồng và đạo đức chữ Tín của văn hóa
Khổng giáo.
Nhìn lại lịch sử phát triển của các
nớc Đông á, có thể thấy, trong khoảng
hai thiên niên kỷ, những ngời đứng đầu
các vơng triều phong kiến, ở các mức độ

trị định hớng đạo đức xuyên suốt trong
hoạt động kinh doanh: (1) Định hớng
giá trị lấy giá trị cộng đồng làm bản vị;
(2) Đề cao ý thức tự cờng, gắn lợi ích
của doanh nghiệp với lợi ích của dân tộc;
(3) Trung thành với công ty nh với
chính gia đình mình; (4) Quan tâm đến
cả nghĩa "và lợi" trong hoạt động kinh
doanh; (5) Đề cao cần cù, tiết kiệm.
Khi đi vào thực tế kinh doanh, các
định hớng giá trị sẽ tiếp tục đợc mới
hóa bằng những triết lý và nguyên tắc
cụ thể phù hợp với chức năng, nhiệm vụ
và tiêu chí phát triển của từng doanh
nghiệp. Samsung (Hàn Quốc) là trờng
hợp điển hình cho quá trình làm mới
này. Từ một công ty gia đình nhỏ thành
lập năm 1938 chuyên về các mặt hàng
xuất khẩu, kiên trì triết lý kinh doanh
đầy tính nhân văn một lòng với khách
hàng, đơng đầu với thử thách, xây
dựng một tơng lai tơi sáng, Samsung
đã vợt qua cuộc khủng hoảng tài chính
châu á năm 1997 và đang tiếp tục
những bớc tiến ngoạn mục ngay trong
thời điểm sóng gió nhất của cuộc khủng
hoảng kinh tế toàn cầu để trở thành một
tập đoàn thơng mại đứng thứ 82 trong
top 500 công ty lớn trên thế giới, đứng
thứ hai về sản xuất điện tử với doanh số

trị thực tế của nó khi Samsung đang dần
dần trở thành thơng hiệu giành đợc
nhiều niềm tin và sự u ái của khách
hàng trên phạm vi toàn cầu.
Tại khu vực Đông á, Nhật Bản là
nớc có nhiều doanh nghiệp thành công
trong việc làm mới các giá trị truyền
thống, đặc biệt là giá trị gắn kết cộng
đồng. Đối với các doanh nghiệp Nhật
Bản, mọi thành viên trong công ty
thờng gắn kết với nhau trên tinh thần
chia sẻ nhiều hơn là bị quy định bởi hệ
thống quyền lực. Các doanh nghiệp
thờng có triết lý kinh doanh riêng
nhng có một điểm chung là triết lý kinh
doanh đợc hình thành trên cơ sở đề cao
tính cộng đồng, phù hợp với các chuẩn
mực xã hội, hớng tới những giá trị mà
xã hội tôn vinh. Chính vì vậy, các doanh
nghiệp Nhật Bản thờng đợc ví nh
một ngôi nhà chung của tất cả các thành
viên mà ở đó sự liên kết giữa các doanh
nghiệp đợc biết đến nh là sự đồng
thuận cùng thực hiện vận mệnh chung
cao cả:
Doanh nghiệp phục vụ đất nớc
Quang minh chính đại
Hòa thuận nhất trí
Lễ độ khiêm nhờng
Phấn đấu vơn lên

Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009

54

nghiệp. Trên thực tế, sự thành công của
các doanh nghiệp Nhật Bản, đặc biệt là
các doanh nghiệp nổi tiếng nh Toyota,
Canon, Nintendo (Nhật Bản) trong việc
gánh vác toàn bộ trách nhiệm đối với
ngời Nhật đã cho thấy tính hiệu quả
của những giá trị á Đông truyền
thống khi đợc làm mới đúng lúc,
đúng chỗ.
2. Nâng tầm thơng hiệu dựa trên
nền tảng uy tín, danh dự và trách nhiệm
của doanh nghiệp
Trong bối cảnh hiện nay, khi khủng
hoảng kinh tế toàn cầu đang làm cho
quy luật cạnh tranh thị trờng trở nên
khốc liệt, hơn bao giờ hết, cả doanh
nghiệp lẫn khách hàng đều đánh giá cao
giá trị của một thơng hiệu mạnh. Đối
với mỗi doanh nghiệp, xây dựng thành
công giá trị thơng hiệu luôn đồng nghĩa
với xây dựng sự tín nhiệm với khách
hàng, giảm bớt chi phí marketing có tính
cạnh tranh, tăng lợi nhuận biên và đạt
đợc lợi thế trong việc đáp ứng nhu cầu
của khách hàng về giá. Chính vì vậy,

với Honda và Ford nằm trong top đầu
các hãng ô tô đợc yêu thích nhất tại
Mỹ
(4)
.
Tiếp theo là trờng hợp Hyundai.
Cách đây 7 năm, Hyundai vẫn là một
hãng sản xuất ô tô mờ nhạt trên thị
trờng thế giới, nhng kể từ khi Chung
Mong Koo trở thành Chủ tịch tập đoàn
sản xuất xuất ô tô lớn nhất Hàn Quốc
này thì mọi hoạt động kinh doanh của
hãng đã thay đổi nhanh chóng. Hiện
Hyundai đã trở thành đối thủ đáng gờm
của Toyota. Bằng sự đảm bảo chất
lợng tốt nhất, giá thành hạ nhất và
chất lợng phục vụ tốt nhất, Hyundai
đã và đang làm cả thế giới phải thay đổi
lại cách đánh giá thơng hiệu của mình.
ở một quy trình khác, tập đoàn
Samsung đã gia tăng giá trị thơng hiệu
bằng cách tiến hành nghiêm túc chiến

Bí quyết xây dựng đạo đức kinh doanh
Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009

55

lợc xây dựng thơng hiệu thông qua

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có không ít
tổ chức kinh doanh của Trung Quốc
đang tiếp tục kiên trì nâng cao giá trị
thơng hiệu nh là sự nỗ lực giành lại
danh dự, uy tín cho các sản phẩm made
in China. Haier là một trờng hợp tiêu
biểu. Ngời công nhân từ đôi bàn tay
trắng đã làm nên truyền thuyết về việc
đa thơng hiệu Haier bớc vào thị
trờng quốc tế chính là Chủ tịch hội
đồng quản trị tập đoàn Haier Trơng
Thụy Mẫn. Năm 1984, khi tiếp nhận
công ty vào thời điểm khó khăn nhất,
ông phát hiện trong số 400 chiếc tủ lạnh
tồn kho có 76 sản phẩm bị lỗi. Trong lúc
ban lãnh đạo công ty đang lúng túng tìm
cách tháo gỡ, Trơng Thụy Mẫn đã đa
ra thông báo những sản phẩm bị lỗi là
phế phẩm và yêu cầu chính tay ngời
làm ra đập nát các phế phẩm đó. Ngay
trên bờ vực của sự phá sản, quyết định
đập nát tủ lạnh của ông đã gióng lên
hồi chuông cảnh tỉnh đối với lơng tâm
và trách nhiệm toàn bộ công nhân của
công ty. Đây là quyết định làm nên bớc
ngoặt lịch sử của thơng hiệu Haier. 19
năm sau sự kiện đập nát tủ lạnh từ
một công ty không trả nổi lơng cho công
nhân, Haier đã trở thành công ty sản
xuất điện gia dụng lớn nhất Trung Quốc.

của mỗi thành viên đợc chuyển hóa
thành giá trị cống hiến và sáng tạo vì lợi
ích chung.
Dựa trên những nguyên tắc tu thân
của đạo đức Khổng giáo vốn đã rất quen
thuộc với mỗi ngời dân Đông á, các nhà
quản lý nhân sự tại các doanh nghiệp đã
từng bớc hoàn thiện hệ giá trị đạo đức
cho riêng mình và buộc các thành viên
công ty phải tuân thủ. Về cơ bản, những
nguyên tắc tu thân thờng đợc áp
dụng vào việc xây dựng các phơng
châm xử thế (chính trực, lễ nghĩa, uy
tín ) mang tính xuyên suốt qúa trình
hành động, làm việc và ứng xử của
doanh nghiệp. Các phơng châm này
tiếp tục đợc cụ thể hóa thành quy chế,
chế độ hoạt động của công ty tùy theo
chức năng nhiệm vụ và đặc thù văn hóa
riêng tại mỗi nớc.
Các công ty Nhật Bản là điển hình
cho việc giáo dục lòng trung thành của
nhân viên đối với doanh nghiệp. Bằng
cách kết hợp giữa tuyên truyền t tởng
truyền thống về lòng trung thành với áp
dụng chế độ làm việc suốt đời, cống hiến
suốt đời, trung thành suốt đời với một
công ty, các doanh nhiệp Nhật Bản đã
trở thành hình mẫu cho tinh thần cống
hiến trọn đời của ngời lao động đối với

thành giá trị của sự cống hiến và sáng
tạo hết mình cho lợi ích của chính họ và
công ty.
Sớm thấy đợc mong muốn của nhân
viên không chỉ nằm ở việc đợc nhận
mức lơng cao bao nhiêu mà quan trọng
hơn là ở chỗ họ có thể cống hiến đợc đến
mức nào vào trong việc thực hiện lý

Bí quyết xây dựng đạo đức kinh doanh
Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009

57

tởng của mình đối với công ty, nhiều
doanh nghiệp Đông á đã tích cực tạo môi
trờng làm việc bình đẳng, mang tính
cạnh tranh cao để ngời lao động phát
huy tài năng và sức sáng tạo. Các doanh
nghiệp đã không ngừng xây dựng môi
trờng công ty giống nh một mái ấm
gia đình mà ở nơi đó sự cống hiến của
mỗi thành viên sẽ góp phần tạo nên sự
tỏa sáng của công ty. Với quan điểm
Bạn có thể nhào lộn bao nhiêu vòng,
chúng tôi sẽ dựng sân khấu lớn nh thế
cho bạn công ty Haier đã tích cực mở
rộng môi trờng làm việc để các thành
viên đợc cống hiến năng lực và sức sáng

Kết luận
Việc tìm hiểu bí quyết thành công của
các doanh nghiệp lớn tại Đông á giúp
chúng tôi xác định rõ hơn một trong
nhiều nguyên nhân khiến Việt Nam chật
vật trên chặng đờng khẳng định vị thế
kinh tế của mình trong khu vực chính là
do cha phát huy hết đợc tiềm lực của
hệ thống doanh nghiệp t nhân. Với quá
trình hoàn thiện và tuân thủ nghiêm túc
hệ thống chuẩn mực đạo đức kinh
doanh, các doanh nghiệp t nhân tại
Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đã và
đang mang đến cho chúng ta nhiều gợi
mở cho thấy, sự đồng thuận của xã hội
trong việc nhận thức vấn đề xây dựng
tốt đạo đức kinh doanh chính là động lực
nâng tầm phát triển của một doanh
nghiệp nói riêng, một nền kinh tế quốc
gia nói chung. Quy trình xây dựng đạo
đức kinh doanh tại khối doanh nghiệp tự
do ở nớc ta có thể dựa trên những kinh
nghiệm thành công của các doanh
nghiệp Đông á. Đó là các doanh nghiệp
cần phải xác định đạo đức kinh doanh
nguyễn du san

Nghiên cứu Trung Quốc
số 12(100) - 2009


branding.com/thong-tin/phong-su-thuong-
hieu/5529/Samsung-Electronics Mot-trong-
nhung-thuong-hieu-phat-trien-nhanh-nhat-
the-gioi#
3
/>p?option=com_content&task=view&id=1282
&Itemid=47
4
Theo Lê Th, http://nhansuvietnam.
vn/tintuc/o_to_xe_may/toyota-honda-ford-
duoc-yeu-thich-nhat-nam-2008/30618.html
5
/>tin/phong-su-thuong-hieu/3988/SamSung-
chan-hung-tap-doan-bang-chien-luoc-tiep-thi
6
/>Man-chiec-may-giat-mang-ten-Trung-Quoc-
phan-1/20365815/92/

Tài liệu tham khảo
1. Bùi Kim Phợng, Nguyễn Trọng
Nhân biên dịch (2008): 98 thủ thuật thành
công trong kinh doanh, Nxb Văn hóa lao
động, Hà Nội.
2. Nguyễn Mạnh Quân (2007): Đạo
đức kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp,
Nxb Đại học kinh tế quốc dân, Hà Nội.
3.
Theo Vân Anh
www.vietnam
branding. com/thong-tin/phong-su-thuong-

Nghiªn cøu Trung Quèc
sè 12(100) - 2009

59