NHỮNG CUỘC CHÍEN ĐẤU CHỐNG NGOẠI XÂM
(TỪ THẾ KỶ X-XV) I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS nắm được :
1. Kiến thức
- Gần 6 thế kỷ đầu thời kỳ độc lập, nhân dân Việt Nam phải liên tiếp
tổ chức những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc.
- Với tinh thần dũng cảm, truyền thống yêu nước ngày càng sâu đậm,
nhân dân ta đã chủ động sáng tạo, vượt qua mọi thách thức khó khăn đánh
lại các cuộc xâm lược.
- Trong sự nghiệp chống ngoại xâm vĩ đại đó, không chỉ nổi lên
những trận quyết chiến đầy sáng tạo mà còn xuất hiện một loạt các nhà chỉ
huy quân sự tài năng.
2. Tư tưởng, tình cảm
- Giáo dục lòng yêu nước, ý thức bảo vệ nền độc lập và thống nhất
của Tổ quốc
- Bồi dưỡng ý thúc đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc.
- Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc và lòng biết ơn với các thế hệ tổ
tiên, các anh hùng dân tộc đã chiến đấu quên mình vì tổ quốc.
3. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng sử dụng bản đồ trong học tập, tích cục bồi dưỡng
kỹ năng phân tích, tổng hợp.
II. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1 : Nguyên nhân tạo nên sự phát triển nông nghiệp ở thế kỷ XI-
XV ?
Câu 2 : Sự phát triển của thủ công nghiệp thời Lý - Trân - Lê ?
2. Mở bài
Trong những thế kỷ đầu độc lập, xây dựng đất nước, nhân dân ta vẫn

chiến như thế nào và giành thắng lợi ra
sao ?

- HS theo dõi SGK, phát biểu.
- GV bổ sung và kết luận
- Năm 980 nhân lúc triều đình nhà
Đinh gặp khó khăn, vua Tống cử
quân sang xâm lược nước ta.
- GV cấp thêm tư liệu : Năm 979 Đinh
Tiên Hoàng và con trưởng bị ám sát,
triều đình nhà Đinh lục đục gặp nhiều
khó khăn vua mới Đinh Toàn còn nhỏ
mới 6 tuổi. Tôn mẹ là Dương Thị làm
Hoàng Thái Hậu.
- Trước tình hình đó Thái Hậu họ
Dương và riều đình nhà Đinh đã tôn
Lê Hoàn làm vua để lãnh đạo kháng
chiến.
+ Trước nguy cơ bị xâm lược Thái hậu
Dương thị đã đặt quyền lợi của đất nước
lên trên quyền lợi của dòng họ, Tôn Thập
đạo tướng quân Lê Hoàng lên làm vua để
lãnh đạo kháng chiến.

+ Sự mưu lược của Lê Hoàn trong quá
trình chỉ huy kháng chiến, lúc thì khiêu
chiến, vờ thua để nhử giặc lúc thì trá
hàng và bất ngờ đánh úp.

- PV : Em nhận xét gì về thắng lợi của

* Hoạt động 2 : Cả lớp, cá nhân
- GV tiếp tục yêu cầu HS theo dõi SGK
để thấy được :
2. Cuộc kháng chiến chống Tống
thời Lý (1075 - 1077)
+ Âm mưu xâm lược nước ta của quân
Tống.

+ Nhà Lý tổ chức khang chiến thế nào
qua 2 giai đoạn :

Giai đoạn 1 : Chủ động đem quân đánh
Tống ?

Giai đoạn 2 : Chủ động lui về phòng thủ
giặc.

- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV,
phát biểu về âm mưu xâm lược của nhà
Tống.

- GV nhận xét, bổ sung, kết luận.

+ Sự khủng hoảng của nhà Tống : Phía
bắc phải đối phó với nước Liêu (bộ tộc
Khiết Đan), với nước Hạ (dân tộc Đảng
Hạ). Trong nước nông dân nổi dậy.
Trong hoàn cảnh đó vua Tống và tể
tướng Vương An Thạch chủ trương đánh
Đại Việt hi vọng dùng chiến công ngoài


để HS biết thêm về các nhân vật lịch sử.
- GV giúp HS nhận thức đúng về hành
động đem quân đánh sang Tống của Lý
Thường Kiệt để HS hiểu thêm về các
nhân vật lịch sử.
- GV giúp HS nhận thức đúng về hành
động đem quân đánh sang Tống của Lý
Thường Kiệt, không phải là hành động
xâm lược mà là hành động tự vệ.
- Trước âm mưu xâm lược của quân
Tống, nhà Lý đã tổ chức kháng chiến.
+ Giai đoạn 1 : Lý Thường Kiệt tổ
chức thực hiện chiến lược “tiên phát
chế nhân” đem quân đánh trước chặn
thế mạnh của giặc.
- Năm 1075 quân triều đình cùng các
dân tộc miền núi đánh sang đất Tống,
Châu Khâm, Châu Liêm, Ung Châu,
sau đó rút về phòng thủ.
Giai đoạn 2 : Chủ động lui về phòng
thủ đợi giặc.
- GV có thể tường thuật trận chiến bên
bờ sông Như Nguyệt : Đọc lại bài thơ
Thần của Lý Thường Kiệt. Ý nghĩa của
bài thơ, tác dụng của việc đọc vào ban
đêm trong đền thờ Trương Hống, Trương
Hát (Hai vị tướng của Triệu Quang
Phục).


giáo khoa thấy được quyết tâm kháng
chiến của quân dân nhà Trần và những
thắng lợi tiêu biểu của cuộc kháng chiến.
Nguyên 3 lần xâm lược nước ta, giặc
rất mạnh và hung bạo.
- HS theo dõi SGK theo yêu cầu của GV,
phát biểu.

- GV nhận xét, bổ sung, kết luận.
GV : Có thể đàm thoại với HS về nhân
cách đạo đức, nghệ thuật quân sự của
Trần Quốc Tuấn được nhân dân phong là
Đức Thánh Trần, lập đền thờ ở nhiều nơi
về quyết tâm của vua tôi nhà Trần.
- Các vua Trần cùng nhà quân sự
Trần Quốco Tuấn đã lãnh đạo nhân
dân cả nước quyết tâm đánh giặc giữ
nước.
- Những thắng lợi tiêu biểu : Đông
Bộ Đầu, Hàm Tử, Chương Dương,
Vạn Kiếp, Bạch Đằng.
GV dùng lược đồ chỉ những nơi diễn ra
những trận đánh tiêu biểu có ý nghĩa
quyết định đến thắng lợi của cuộc kháng
chiến lần 1, lần 2, lần 3.
+ Lần 1 : Đông Bộ Đầu (bên sông
Hồng từ dốc Hàng Than đến dốc Hóc
Mai - Ba Đình - Hà Nội)
- Lần 2 : Đẩy lùi quân xâm lược
Mông - Nguyên năm 1285.

những chính sách kinh tế của mình
=> nhân dân đoàn kết xung quanh
triều đình vâng lệnh kháng chiến.
chưa đạt kết quả thì quân Minh sang xâm
lược nước ta. Nhà Hồ tổ chức kháng
chiến nhưng thất bại. Năm 1407 nước ta
nơi vào ách thống trị của nhà Minh.
Năm 1407 cuộc kháng chiến chống
quân Minh của nhà Hồ thất bại, nước
ta nơi vào ách thống trị của nhà
Minh.
- Sau đó GV yêu cầu HS theo dõi SGK
để thấy chính sách tàn bạo của nhà Minh
và hệ quả tất yếu của nó.

- HS theo dỗi SGK phát biểu.
- GV kết luận : Chính sách bạo ngược
của nhà Minh tất yếu làm bùng nổ các
cuộc đấu tranh của nhân dân ta tiêu
biểu là cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê
Lợi.

- GV đàm thoại với HS về Lê Lợi,
Nguyễn Trãi.
- Năm 1418 : khởi nghĩa Lam Sơn
bùng nổ do Lê Lợi - Nguyễn Trãi
lãnh đạo.
- GV dùng lược đồ trình bày về những
thắng lợi tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa
Lam Sơn.